Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, mart ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkının 5 katı aştığını belirterek, söz konusu ayda markette 40 ürünün 34'ünün fiyatının arttığını, 6'sının azaldığını bildirdi.

Bayraktar, yazılı açıklamasında, geçen ay üretici ile market fiyatlarında yaşanan değişimleri, ramazan ayı öncesindeki fiyatları, girdi fiyatlarındaki yüksek artışların üretici ve tüketici fiyatlarına yansımalarını ve dondan zarar gören üreticilerin durumlarını değerlendirdi.

Martta üretici ve market arasında fiyat farkının en fazla olduğu ürünün yüzde 456,81 elma olarak kayıtlara geçtiğine dikkati çeken Bayraktar, 3 üründe fiyat farkının yüzde 300'ün ve 7 üründe ise yüzde 200'ün üzerinde gerçekleştiğini ifade etti.

Bayraktar, söz konusu fiyat farkına ilişkin şu bilgileri paylaştı:

Elma 5,6 kat, limon 4,7 kat, marul 4,2 kat, maydanoz 4 kat, yeşil mercimek ve salatalık 3,5 kat, kuru fasulye 3,3 kat, kırmızı mercimek ve kuru incir 3,2 kat, karnabahar ve kuru üzüm 3,1 kat fazlaya tüketiciye satıldı. Üreticide 2 lira olan elma 11 lira 14 kuruşa, 1 lira 70 kuruş olan limon 7 lira 92 kuruşa, 2 lira 90 kuruş olan marul 12 lira 22 kuruşa, 1 lira 14 kuruş olan maydanoz 4 lira 59 kuruşa, 8 lira 18 kuruş olan yeşil mercimek 28 lira 76 kuruşa, 4 lira 75 kuruş olan salatalık 16 lira 57 kuruşa satıldı

Marketlerde geçen ay fiyatı en fazla artan ürün kuru soğan

Mart ayında markette 40 ürünün 34'ünde fiyat artışı, 6'sında fiyat azalışı görüldüğüne işaret eden Bayraktar, "Üreticide 32 ürününün 16'sında fiyat artışı olurken, 6'sında fiyat düşüşü görüldü. 10 üründe ise fiyat değişimi olmadı. Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 157,55 ile kuru soğan oldu. Kuru soğandaki fiyat artışını yüzde 74,58 ile karnabahar, yüzde 62,59 ile kuru kayısı, yüzde 50,43 ile patlıcan, yüzde 49,61 ile domates, yüzde 49,55 ile sivri biber, yüzde 43,55 ile elma, yüzde 42,07 ile yeşil soğan takip etti" dedi.

Markette fiyat düşüşünün yüzde 18,93 ile en fazla pırasada gerçekleştiğini belirten Bayraktar, bunu yüzde 6,85 ile Antep fıstığının, yüzde 5,12 ile salatalığın, yüzde 2,02 ile maydanozun, yüzde 1,88 ile nohutun, yüzde 1,05 ile havucun izlediğini bildirdi.

 Üreticide fiyatı en çok düşen ürün limon

Bayraktar, geçen ay üretici fiyatlarında elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru üzüm, kuru incir ve sütte fiyat değişimi olmazken, limonun yüzde 24,44 ile fiyatı en çok düşen ürün olduğunu belirtti.

Fiyat düşüşünde ikinci sırada yüzde 20,55 ile marul, yüzde 17,03 ile salatalığın geldiğine işaret eden Bayraktar, bunu yüzde 11,65 ile maydanoz, yüzde 8,13 ile pırasa ve yüzde 1,47 ile Antep fıstığının izlediğini kaydetti.

Bayraktar, "Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 352,94 ile kuru soğanda görüldü. Bunu yüzde 87,67 ile patates, yüzde 87,32 ile domates, yüzde 81,48 ile sivri biber, yüzde 62,86 ile kabak, yüzde 61,8 ile karnabahar takip etti" değerlendirmesinde bulundu.

 "Üretici maliyetleri düşürülmeden raflara ucuzluk gelmez"

Söz konusu fiyat değişimlerinin nedenlerine de değinen Bayraktar, şu ifadeleri kullandı:

Kuru soğanda ihracat olmasından dolayı piyasa hareketlendi ve fiyatlar arttı. Patateste, Adana ilinde yaşanan don olayından dolayı, hasat tarihinde 1 ay gecikme yaşandı. Bununla birlikte diğer bölgelerde depodaki ürünlerin azalması fiyatı yükseltti. Domates, sivri biber, kabak, patlıcan mart ayı sıcaklıklarının düşük seyretmesiyle arzdaki azalma fiyatları artırdı. Karnabaharda sezon sonuna gelinmesi fiyatları artırdı. Havuçta arzdaki azalmayla fiyatlar yükseldi. Limonda şu anda savaştan dolayı alıcı bulunmaması fiyatları düşürdü. Marul, salatalık, maydanoz ve pırasadaki fiyat artışları talebi düşürdü. Talepteki azalma fiyatları aşağıya çekti

"Üreticimizin kullandığı mazot fiyatı son bir yılda yüzde 249 oranında arttı"

Mazot fiyatlarındaki artış dikkat çeken Bayraktar, "Traktör başta olmak üzere teknolojinin kullanılmasına imkân veren tarımsal makinelerin çalışmasını sağlayan, tarımsal üretimin olmazsa olmazı mazottur. Mazot fiyatı aylık yüzde 38,5 oranında, son bir yılda ise yüzde 249 oranında arttı. Tarımsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için çiftçimizin kullandığı mazottan vergi alınmamalıdır. Mazotun ucuzlaması gıda krizinin yaşandığı bu dönemde üretimin artmasına ciddi manada katkı sağlar" dedi.

"Artan gübre fiyatları üretimi olumsuz etkileyecek"

Bayraktar, vatandaşların hayat pahalılığından daha fazla olumsuz etkilenmemesi için fiyat artışlarına çeki düzen verilmesi amacıyla, marketlerin, ilgili kamu kurumlarınca sürekli uyarılmasını ve fiyat etiketlerine dair keyfi uygulamalarının mutlaka engellenmesini talep etti.

Şubat ayında, Ocak ayına göre düşen gübre fiyatları Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla birlikte yükselerek Mart ayında Ocak ayı seviyelerinin üzerine çıktığını belirten Bayraktar, girdi fiyatlarındaki anormal artışları şöyle değerlendirdi:

Şubat ayı fiyatlarına göre Mart ayında, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 55, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 53, üre gübresi yüzde 53, DAP gübresi yüzde 32, amonyum sülfat gübresi ise yüzde 23 oranında arttı. Geçen yılın Mart ayına göre ise son bir yılda, üre gübresi yüzde 344, amonyum sülfat gübresi yüzde 311, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 291, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 249, DAP gübresi ise yüzde 233 oranında yükseldi. Rusya Ukrayna savaşı ve dövizdeki yüzde 7'lik artışı bahane ederek, gübre fiyatlarına bir ayda yüzde 55'e varan oranlarda zam yapmak fırsatçılıktan başka bir şey değildir. Hala üst gübresini atamayan, yeni ekilen veya ekilecek ürünler için gübre satın almayı bekleyen üreticilerimiz, üretim sezonunun başından itibaren hayal kırıklığı yaşıyor. Bu durum karşısında üreticilerimiz üretim planlarını değiştirerek gübre kullanmamaya veya daha az gübre isteyen ürünlere yönelecektir. Her iki durumda da kaybeden taraf üreticilerimiz olacaklardır. Diğer yandan azalan tarımsal üretim, gıdaya erişimde artan fiyatlardan dolayı tüketicimize daha fazla bir yük bindirecektir. Türk çiftçisini gübrede aylık yüzde 55, yıllık yüzde 344 oranında fiyat artışına mahkûm etmek ülke tarımına, ekonomisine, üreticisine ve tüketicisine ihanettir.

 TARSİM'in kapsamı genişletilsin

Bayraktar, düşen hava sıcaklıklarının Adana, Mersin ve Gaziantep'te, don zararına neden olduğunu ve meyve bahçelerinde ekimi ve dikimi yapılan domates, biber, kavun, karpuz, patates, şekerpancarı gibi ürünlerin hasar gördüğünü belirtti.

Bu illerde Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) kapsamında olan ve zarar gören şeker pancarı, kabak, domates ve biber ürünlerine poliçe yaptıran üreticilerin tazminat alamadığını bildiren Bayraktar, tarım sigortası sisteminin, tüm ürünleri, her dönemde gerçekleşen tüm risklere karşı üretici gelirlerini koruyacak şekilde olmasını ve tarım sigortaları kapsamında yer almayan ve tazminat alamayan üreticilere de valilikler aracılığıyla da yardım yapılması gerektiğini sözlerine ekledi.

Independent Türkçe