Rusya'nın Arktik bölgesinde permafrost içinde eriyen buz, binlerce yıldır orada gömülü haldeki tarih öncesi yaşamı ortaya çıkarıyor.

Sky News'ün bölgedeki geniş karbon depolarının çözülmesinin yol açtığı çevresel hasara ilişkin yaptığı araştırmada, mamut dişi parçalarının yanı sıra yünlü gergedan kemiği parçaları bulundu.

Bu hayvanlar bir zamanlar soyları tükenmeden önce Arktik'teki otlaklarda dolaşıyordu. Gergedanların yaklaşık 14 bin ila 15 bin yıl önce, mamutlarınsa yaklaşık 10 bin 500 yıl önce son Buzul Çağı'nın sonunda nesli tükendi.

Kemik ve diş parçaları, bilim insanlarının geri çekilen buzun etkisini incelemek için bir araya geldiği, uluslararası araştırma merkezlerine ev sahipliği yapan Sibirya'nın Arktik bölgesindeki Chersky yakınlarında yer alan Duvanny Yar'da bulundu.

Geçen yıl bilim insanları Sibirya'nın doğusunda, 10 binlerce yıldır donmuş halde olduğu düşünülen, iyi korunmuş bir yünlü gergedan kalıntısı keşfetmişti.

Keşfin nedeni, Rusya'nın kuzeydoğusundaki Yakutistan'ın Abyisky bölgesinde eriyen permafrosttu. Gergedanın bağırsakları ve cinsel organlarının bir kısmı da dahil yumuşak dokusunun büyük bölümü ve küçük bir burun boynuzu hâlâ görülebilir vaziyetteydi. Boynuzun genelde çabuk çürüdüğü düşünüldüğünde, bu dikkat çekici bir durumdu.
 

Sibirya'nın kuzeydoğusundaki Chersky kasabasının dışında yer alan göllerin havadan görünümü. İklim değişikliği permafrostların çözülmesine neden oluyor (Reuters)

Ayrıca çözülen buz 2,6 milyon yıl ila 11 bin 700 yıl öncesindeki dönemi kapsayan Pleistosen Çağ'a ait, zaman içinde donmuş bitkisel yaşamı da gözler önüne sermişti.

Fakat Rusya'nın Arktik bölgesindeki büyüleyici doğa tarihine dair ortaya çıkan her keşfin büyük bir bedeli var. İklim değişikliği, permafrostun erimesine neden olarak hapsedilmiş büyük miktarda metan gazını atmosfere salıyor ve buzun daha da hızlı çözülmesine yol açıyor.

Gittikçe daha sıcak geçen yazlar ve daha kısa geçen kışlardan mustarip bölge, artan sayıdaki orman yangınlarıyla da mücadele ediyor.

Sibirya'nın kuzeydoğusu, rekor kıran sıcakların yaşandığı bu yaz normalden daha büyük yangınlara sahne oldu. Torf yangınları, torfun on binlerce yıl boyunca emdiği karbonun salımı sebebiyle gezegen için özellikle zararlı.

Bilim insanları, permafrostun ekimden nisana kadar erimesiyle yılda 1,7 milyar ton karbonun atmosfere salımının gerçekleştiğini tahmin ediyor.

Bu rakam önceki tahminlerin neredeyse iki katı ve büyüme mevsimi boyunca emilen 1 milyar ton karbonu fazlasıyla aşıyor.

Şu anda karbon bakımından zengin bu topraklar, kuzey yarımküredeki kara parçalarının yüzde 24'ünü oluşturuyor ve insanların şimdiye kadar atmosfere saldığından daha fazla karbon barındırıyor.

Mart 2020'de yayımlanan bir araştırma, kışın torfun üzerinde toplanan yalıtkan kar tabakasını bozarak permafrost toprakların kaybını yavaşlatmak için at, bizon ve rengeyiği sürüleri de dahil hayvanlardan faydalanılabileceğini ortaya koymuştu.

Kar örtüsü otlayan hayvanların yeri çiğneyen toynakları sayesinde dağılıp sıkıştırıldığında, yalıtkan etkisi önemli ölçüde azalır ve permafrost daha yoğun şekilde donar.

Hamburg Üniversitesi'nden bilim insanları, dünyadaki permafrost topraklarının tamamının yaklaşık yüzde 80'inin bu teknik kullanılarak 2100'e kadar korunabileceğini söyledi.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/climate-change

Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral