Dünyanın en büyük ilaç şirketlerinin, AB’nin üç yıl önce hızlandırılmış bir süreçle koronavirüs gibi patojenler ve aşılar üzerinde çalışma önerisini reddettiği ortaya çıktı.

The Guardian’ın haberine göre, işlevi Avrupa’da yürütülen son araştırmaları desteklemek olan kamu-özel ortaklığı Yenilikçi İlaç Girişimi’nde (IMI) yer alan Avrupa Komisyonu üyelerinin önerdiği aşıların geliştirilmesi ve onaylanması sürecini hızlandırma teklifi endüstri ortakları tarafından reddedildi.

Komisyonun iddiasının araştırmanın “gerçek bir salgın meydana gelmeden mümkün olduğu ölçüde öncelikli patojenlere karşı aşıların geliştirilmesinin ve mevzuata ilişkin onaylanma sürecinin hızlandırılabileği” olduğu aktarıldı. Ancak IMI’da yer alan şirketlerinin öneriyi işleme koymadığı belirtildi.

Bahsi geçen bilgiyi ortaya çıkaran belgenin Avrupa Kurumsal Gözlemevi’nin (COE) yayımladığı raporda yer aldığı ifade edildi. Brüksel merkezli araştırma merkezi, 5 milyar avroluk (yaklaşık 37 milyar TL) bütçesi bulunan IMI’nın verdiği kararları inceledi. IMI’nın bütçesinin AB fonları, özel şirketlerden alınan destekler ve bunun gibi başka kaynaklardan oluştuğu ifade edildi.

IMI’nın yönetim kurulunun, Avrupa İlaç Sanayi ve Dernekleri Federasyonu’ndaki (EFPIA) komisyon yetkilileri ve temsilcilerden oluştuğu belirtildi. Bu kişilerin sektörde yer alan bazı büyük şirketlerde de yer aldığı ifade edildi. Bu şirketler arasında GlaxoSmithKline, Novartis, Pfizer, Lilly ve Johnson & Johnson da yer alıyor.

Koronavirüs pandemisine dünyanın hazırlıksız yakalanması ve ilaç şirketlerinin daha önce karlı olmaması nedeniyle bulaşıcı hastalıklara yönelik çalışmalara öncelik vermemesi sektörün eleştiri oklarını üzerine çekmesine neden olmuştu.

Bloomberg Intelligence’ın aktardığına göre, dünyanın en büyük 20 ilaç şirketi geçen yıl yaklaşık 400 yeni araştırma projesi üstlendi. Bunların yaklaşık yarısı kanser tedavisine yoğunlaşırken, sadece 65’inin bulaşıcı hastalıklar üzerine olduğu ifade edildi.

Halihazırda 8 muhtemel koronavirüs aşısı klinik deney aşamasında  olsa da hiçbirinin başarı garantisi olmadığı belirtildi. Aşı çalışmaları arasında en çok umut vaat eden çalışmanın Oxford Üniversitesi’nde yürütüldüğü ancak onun da kullanım için onay alma ihtimalinin sadece yüzde 50 olduğu aktarıldı.

COE raporunun, yenilikçi ilaçların geliştirilmesinin hızlandırılmasıyla “piyasa başarısızlıklarını telafi etmek yerine”, IMI’nın faaliyet alanı uyarınca “daha çok normal piyasa önceliklerine” dayandığını söylediği ifade edildi.

Raporun yazarlarının IMI’nın internet sitesinde daha önce yer alan, girişimin “muazzam maliyet tasarrufları”sağlayan avantajlarını büyük şirketlere sattığı yönündeki yorumdan da bahsettiği aktarıldı.

Avrupa Komisyonu’nun 2017’de hazırladığı “biyohazırlıklılık” fon önerisinin bilgisayar simülasyonlarını geliştirmeyi ve hayvan deneyleri modellerinin geliştirilmesini de içerdiği ifade edildi.

IMI yönetim kurulunun Aralık 2018’de gerçekleştirdiği toplantının detayları önerinin kabul edilmediğini gösteriyor. IMI, ayrıca her ikisi de koronavirüs olan MERS ve SARS gibi hastalıklara karşı çalışma yürüten Salgın Hastalıklar Hazırlığında Yenilikçi Yaklaşımlar Koalisyonu’nu (CEPI) da destekleme önerisini reddetti.

Raporun yayımlanmasının ardından IMI sözcüsünün, bulaşıcı hastalık ve aşıların her zaman öncelikler arasında yer aldığını söylediği ifade edildi. Sözcü ayrıca IMI bütçesinin üçte birinin bulaşıcı hastalıklara harcandığını söyledi.

COE raporunun sektörün IMI’nın araştırma gündemi üzerindeki etkisinin, ajandanın endüstrinin öncelikleriyle belirlenmesine yol açtığını ve koronavirüsler de dahil olmak üzere yoksullukla ilişkili hastalıkların göz ardı edildiğini belirttiği aktarıldı.  

Independent Türkçe, The Guardian