Sigortalı kadın çalışanın, hamile kalmasından, çocuğunu doğurduktan sonraki belirli bir süreye kadar geçen dönem olan analık hali, sigortalının bazı haklar kazanmasını sağlıyor. 

Analık halinin hangi sürelerde devam ettiğini ve doğum yapan kadına ne gibi haklar sağladığını merak edenler için tüm detaylar bu yazımızda ele aldık... 

İşte analık hali durumu ile ilgili bilinmesi gerekenler:

Analık hali nedir?

4/a ve 4/b sigortalılık statüsüne tabi sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşinin gebeliğinin başladığı tarihten itibaren;

• doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık,
• çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık

süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve engellilik halleri analık hali kabul edilir.

Analık sigortasının kapsamında bulunanlar kimlerdir?

• 4/a sigortalılık statüsüne tabi sigortalılar
• 4/b sigortalılık statüsüne tabi sigortalılar
• Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevlerinde çalışan hükümlü ve tutuklular
• Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri
• Ev hizmetlerinde çalışanlardan ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olanlar analık sigortasının kapsamında bulunmaktadır.

Analık sigortasından sağlanan haklar nelerdir?

Analık sigortasından sigortalıya, analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince,

• Geçici iş göremezlik ödeneği
• Emzirme ödeneği ödenir.

Geçici iş göremezlik ödeneği nedir?

Geçici iş göremezlik; sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde SGK tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir.

Geçici iş göremezlik ödeneği; sosyal sigortacılık bakımından, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigorta kollarından istirahatli bulunan sigortalıya işten kaldığı günler için SGK tarafından ödenen parasal yardımdır.

Geçici iş göremezlik ödemeleri ne kadardır?

• 4/a sigortalılık statüsüne tabi çalışan,
• Köy ve mahalle muhtarları olan,
• Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olan,
• Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olan,
• Tarımsal faaliyette bulunan,

sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilerek çalışmadığı her gün için;

Erken doğum yapması halinde ise, doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler ile isteği ve hekimin onayıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde, doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler için, geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

Şirket ortağı kapsamında tescil edilen kadın sigortalılara analık sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez.

Sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir.

Geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanmak için şartlar nelerdir?

Geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenebilmesi için;

• İstirahatin başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin sona ermemesi,
• Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş ya da ödenmiş olması,
• Bu süre içinde işyerinde çalışmamış olması,
• Doğum olayının gerçekleşmiş olması, gerekmektedir.

4/b sigortalılık statüsüne tabi sigortalılara analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği, ödeme tarihinde genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla ödenir.

Sigortalılık niteliği ne zaman sona erer?

Analık halinde sigortalılık niteliği;

• Sigortalının Kanuni ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini,
• Diğer hallerde ise hizmet akdinin sona erdiği tarihi veya terk tarihini,

takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır.

Sigortalılık niteliğinin sona erdiği tarihten sonra analık hali nedeniyle alınan istirahat raporlarına, geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez.

Geçici iş göremezlik ödemeleri nereden yapılmaktadır?

Geçici iş göremezlik ödenekleri anlaşmalı banka şubeleri aracılığı ile yapılmaktadır.

Yapılan yeni düzenleme ile sigortalılara ait geçici iş göremezlik ödenekleri banka hesaplarına gönderildiğinde, kişilere cep telefonları üzerinden SMS mesajı yollanması sağlanmıştır.

Söz konusu SMS mesajının alınabilmesi için sigortalıların, SGK web sayfası “E-SGK/SMS Bilgilendirme” butonu altında yer alan SMS hizmetleri için “Bilgi Giriş ve Güncelleme” seçeneğinden giriş yaparak cep telefonlarını sisteme tanımlatmaları  gerekmektedir.

Geçici iş göremezlik ödeneğimin bankaya aktarılıp aktarılmadığını nasıl öğrenebilirim?

4/a ve 4/b sigortalılık statüsüne sahip sigortalılar “İş Göremezlik Ödeme” durumlarını ve ödenen miktarı, 4A/4B “İşgöremezlik Ödemesi Görme” linkine tıklayarak sorgulayabilirler.

Geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanmak için nasıl müracaat edilir?

4/a ve 4/b sigortalılık statüsüne tabi sigortalıların geçici iş görmezlik ödeneğine ilişkin işlemleri e-ödenek programı ile elektronik ortamda yapılmaktadır.

4/b sigortalılık statüsüne tabii sigortalıların istirahat süresince çalışmadıklarına dair beyanı yazılı olarak SGK'ya beyan etmeleri gereklidir.

4/a sigortalılarının istirahatli olduğu dönemde işyerinde çalışıp çalışmadığının işverenlerince SGK'ya elektronik ortamda bildirilmesi gerekmektedir.

Ancak 4/a sigortalılarının geçici iş göremezlik ödeneklerini alabilmeleri için işyerinde çalışmadıklarına dair işverenlerince bildirimde bulunulması şartı aranmaz.

İstirahatin bitim tarihi itibariyle gerekli işlemler yapılarak sigortalının hak ettiği geçici iş göremezlik ödeneği anlaşmalı bankanın herhangi bir şubesinden çekilebilecek şekilde hesaba aktarılır.

Emzirme ödeneği kimlere verilir?

Emzirme ödeneği, doğum yapması halinde sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması halinde sigortalı erkeğe verilir.

Ayrıca hizmet akdine tabi ya da kendi adına ve hesabına yaptıkları çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine emzirme ödeneği ödenir.

Emzirme ödeneği hizmet akdine tabi çalışan (4/a’lı) sigortalılar ile kendi adına ve hesabına (4/b’li) çalışan sigortalının yararlanabildiği bir ödeme türü olup, kamu görevlisi olan sigortalılara 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereğince kendi kurumlarınca ödeme yapılmakta olup bu kişilere emzirme ödeneği ödenmez.

Emzirme ödeneğinin şartları nelerdir?

Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması halinde sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için;

• Hizmet akdine tabi (4/a lı) çalışan sigortalılar için, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması,
• Kendi adına ve hesabına (4/b li) çalışan sigortalılar için, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması,
• Doğumun canlı gerçekleşmiş olması şarttır. 

Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere 300 gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortasından yararlanacak erkek, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır.

Emzirme ödeneğinin talep edilmesinde hak düşürücü süre, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıldır.

Emzirme ödeneği almak için nereye başvurulur? Başvuru için gerekli belgeler nelerdir?

Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalıların ödeneklerini almaları için SGK'ya talep dilekçesi verme şartı kaldırılmıştır.

Emzirme ödeneği, sistemde görülen emzirme ödeneği raporuna istinaden otomatik olarak ödenmektedir.

Sorularınız için: [email protected]

* Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.