Dünyanın en büyük uçak üreticisi Boeing, yazılım hatası nedeniyle dört buçuk ayda gerçekleşen iki kazada (Ekim 2018 ve Mart 2019) 346 kişinin ölümüne yol açan 737 Max uçaklarının üretimini 2020 itibariyle sonlandırdı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Boeing CEO’su Dennis Muilenburg’ü görevinden eden kazalar sonrası şirketin Renton kentindeki fabrikası boşaltıldı, çalışanlar başka yere aktarıldı.
Ancak uzmanların bu fabrikadan son kez uçmasını istedikleri bir şey daha var: Fabrikada dört yıldır yaşayan alaca doğanları.
Yuvalarını çalışanların metrelerce yukarısındaki metal çatıya yapan doğan çifti, çalışanlar tarafından ya da uçak hangarının kapısından giren “talihsiz” güvercinler ya da sığırcık kuşlarını yiyerek besleniyorlardı.
The Seattle Times’ın haberine göre Boeing Sözcüsü CJ Nothum, hayvanların doğaya dönmesi gerektiğini, sağlık problemi oluşturma ihtimaline karşın fabrikanın da temizliğe gireceğini aktardı.
Boeing’in yakın zamanda fabrikayı açmayacağını söyleyen Nothum, kuşların yaşamasının hangara girecek kuşlara bağlı olduğunu aksi takdirde açlıktan ölebileceklerini ifade etti.
"Tarım Bakanlığı hayvanları öldürüyor"
Boeing yetkilileri, kuşların çıkarılması ile ilgili ABD Tarım Bakanlığı’na bağlı Vahi Yaşam Servisi ile görüşmelerini sürdürüyor.
Ancak bu servisin, daha önceki “vahşi yaşam çıkmazlarını” hayvanları öldürerek “çözmesi” bazı hayvan severleri rahatsız ediyor. Resmi verilere göre 2018’de 1,5 milyon hayvan öldürüldü. Bunlardan ikisi alaca doğandı.
The Seattle Times’a konuşan Bakanlık biyoloğu Brook Zscheile, daha önce birçok hayvanın kafeslenerek yerinin değiştirildiğini, daha detaylı bilgi vermek için avukatlarına danışması gerektiğini söyledi.
"Alaca doğanları kafese koyamazsınız"
Bir süredir kuşları takip eden, Yırtıcı Kuşları Koruma Derneği Başkanı Ed Deal, fabrikada yaşamaya devam eden iki yetişkin alaca doğanın “kafeslenmesi kolay” bir tür olmadığını, kafeslendikten sonra Renton’dan uzak bir yere taşınmasının hayvanlara zarar verebileceğini söyledi.
Ed Deal, kuşları “kovalamak” yerine, fabrikanın çatısının dışına bir yuva kurulması, kuşlar bir sebeple hangar dışına çıktığında, kapıların kapatılması gerektiğini aktardı. Deal, “Sonrasında kuşların insan yapımı yuvaları kabul etmesini bekleyeceğiz” diye konuştu.
"Yuvalarından ayırırsanız kilometrelerce geri uçup evlerini bulabilirler"
Diğer bazı uzmanlar da kuşların uzağa taşınmasının ardından yuvalarına geri dönebileceğini söylüyor.
Yırtıcı kuşlar üzerine çalışan biyolog Jeff Kidd, 2013-2016 yılları arasında altı alaca doğanı San Diego’dan Kuzey Kaliforniya’ya (yaklaşık 890 kilomete) taşıdığını, sonuçta dört tanesinin evlerine geri dönüş yolunu bulduğunu, ikisinin de öldüğünü söyledi.
Üç yavruları oldu ve yuvadan atladılar
Ed Deal, The Seattle Times’a yaptığı açıklamada, doğan çiftinin geçen yıl üç yavrusunun olduğunu ancak yuvadan atladıklarını söyledi.
Genç doğanların ebeveynlerine göre daha cesur ve daha düzensiz olduğunu söyleyen Deal, birinci yavrunun atladığında göğüs kemiğini kırdığını ve tedavi için PAWS Vahşi Yaşam Merkezi’ne götürüldüğünü belirtti.
Yavrulardan ikincisi birincisinden üç gün sonra, üçüncüsü ise bir hafta sonra yuvadan atlayınca aynı merkezde tedavi altına alındı.
Ed Deal, yavrulardan ikisinin, montaj hattındaki uçaklar arasında gezinirken, üçüncüsünün ise çalışanların mola alanında bulunduğunu açıkladı.
Hangarın kapı ziline şartlı refleks oluşturmuş durumdalar
Fabrikanın doğanlar için bir “kapalı ekosistem alanına” dönüştüğünü söyleyen Deal, “Doğanlardan birinin çatı kirişinde bir kargayı kovaladığını gördüm” dedi.
Deal ayrıca, kuşların hangarın kapısının çıkardığı zil sesine alıştığını, her zil çaldığında kapıdan dışarı uçtuklarını ve geri geldiklerini söyledi.
The Seattle Times’a konuşan yırtıcı kuş uzmanı Bud Anderson, yaralanan üç yavrunun normalde ebeveynlerinin yanına geri konulması gerektiğini ancak mevcut durumda bunun mümkün olmadığını söyledi.
Fabrikaya dönmesi mümkün olmayan yavrular, kuş eğitimcilerinin yanına verildi. Anderson, “Eğitilmezlerse hayatta kalamazlar” açıklamasını yaptı.
Düşen yavrulardan birine protez kanat
Yavrulardan dişi olanını sahiplenen Allen Gardner, küçük kuşun geldiğinde altı yeni uçuş tüyünün kırıldığını ve bunlarsız uçamadığını anlattı.
Ancak Gardner, daha önce başka bir doğandan dökülen tüyleri yavru kuşun boyutlarında kesti. Yavrunun tüyleri ile yeni tüyleri birleştirmek için bambudan yapılmış küçük bir kıymık kullanıldı.
Gardner, Lena adını verdiği ancak Boeing’in kısaltması olan “Bo” diyerek çağırdığı küçük kuşun artık uçabildiğini ve avlanması için eğitildiğini söyledi. Gardner’ın açıklamasına göre bu eğitim bir yıl sürebilir.
Saatte 390 kilometre hıza ulaşabiliyorlar
Yırtıcı kuş uzmanı Bud Anderson’a göre alaca doğanların kapalı alanda yaşaması, hatta kapalı alanda beslenmesi çok nadir görülen bir durum.
Dünyanın en hızlı hayvanları arasındaki bu tür, av için dalışa geçtiğinde saatte 390 kilometre hıza kadar ulaşıyor.
Diğer yırtıcıların kendilerine ulaşmaması için sarp tepelerde yaşamayı tercih eden doğanların yuvalarını terk ettikleri de çok sık görülen bir durum değil. Tek eşli hayvanlar, göçmedikleri gibi bildikleri alanlarda avlanıyorlar.
Böcek ilacı yüzünden 70 yıl önce nesilleri tükenmek üzereydi
Alaca doğanlarının nesli, son derece zehirli bir böcek öldürücü olan DDT nedeniyle 1940’ların sonunda tükenmek üzereydi.
ABD Balık ve Vahşi Yaşam Servisi, 1975’te yaptığı açıklamada Kuzey Amerika’da yalnızca 324 yuvanın kaldığını duyurdu.
DDT’nin yasaklanması ve uygulamaya alınan damızlık programları sayesinde alaca doğanlar, 1999’da “Nesli Tükenmekte Olan Hayvanlar” listesinden çıkarıldı.
Yırtıcı Kuşları Koruma Derneği Başkanı Ed Deal’ın açıklamasına göre mevcut durumda, sadece Washington’da 125’ten fazla alaca doğan yuvası var.
Independent Türkçe
