4 soruda UCM'nin İsrail kararı: Netanyahu ve Gallant'ı neler bekliyor?

Birçok Avrupa ülkesi, UCM'nin hamlesine arka çıktı

Binyamin Netanyahu, uzun süredir arasının açık olduğu Savunma Bakanı Yoav Gallant'ı bu ay başında görevden almıştı (Reuters)

Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM), Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında dün tutuklama emri çıkarması tartışma yarattı. 

ABD Başkanı Joe Biden, UCM'nin bu hamlesini "rezalet" diye nitelerken Netanyahu, mahkemeyi "Yahudi düşmanlığıyla" suçlayarak kararı tanımayacaklarını belirtti. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Birleşik Krallık da mahkemeye saygı duyulduğunu belirtirken, İsrail'in "meşru müdafaa hakkını" savunmaya devam edeceğini bildirdi. 

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, "İsrailli yetkililerin savaş ve insanlık suçları nedeniyle en kısa sürede hukuk önüne çıkarılması" gerektiğini söyledi.

Avrupa'da İtalya, Hollanda, İspanya, Fransa, İrlanda, Belçika, Norveç ve İsveç, UCM'nin bağımsızlığına saygı duyulduğunu ve kararın kabul edildiğini bildirdi. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, UCM kararının uygulanması gerektiğini duyurdu.

Netanyahu ve Gallant'ı neler bekliyor?

Merkezi Hollanda'nın Lahey şehrinde yer alan UCM'nin herhangi bir kolluk kuvveti yok. Dolayısıyla tutuklama kararlarının uygulanması, UCM'yi kuran Roma Statüsü'ne üye 124 ülkenin kendi kolluk kuvvetlerinin devreye girmesiyle gerçekleştiriliyor. İsrail üye devletler arasında yer almıyor ve UCM'nin yargı yetkisini tanımıyor. İsrail'e ek olarak Türkiye, Rusya, Çin, Hindistan, İran, Mısır ve ABD de üye ülkeler arasında yer almıyor. 

Ancak Filistin, 2015'te Roma Statüsü'ne taraf olmuş, UCM de 2021'de Filistin'in bağımsızlığını tanıyarak, yargı yetkisini işgal altındaki Gazze Şeridi, Doğu Kudüs ve Batı Şeria topraklarını kapsayacak şekilde genişletmişti.

Netanyahu ve Gallant ancak tutuklama emrini uygulamayı seçen bir üye ülkeye seyahat etmeleri halinde yakalanabilir.

Mahkeme ayrıca sanıkları gıyaben yargılamıyor, yani Netanyahu ve Gallant, UCM üyesi bir ülkeye gidip burada tutuklanmadığı ve Lahey'e getirilmediği sürece muhtemelen yargılanmayacak 

Amerikan gazetesi Washington Post'un analizinde, bu senaryonun gerçekleşme ihtimalinin düşük olduğunu belirtirken, yakalama emrinin Netanyahu ve Gallant'ın siyasi kariyerine "gölge düşürdüğü", İsrail'i "dünya sahnesinde daha da yalnızlaştırdığı" yorumu yapılıyor. 
 


Hamas üyeleri hakkında karar çıktı mı?

UCM, 7 Ekim 2023'teki Aksa Tufanı operasyonunu düzenleyen Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin Kassam Tugayları'nın lideri Muhammed Dayf hakkında da tutuklama emri çıkardı. 

İsrail ordusundan ağustosta yapılan açıklamada Dayf'ın öldürüldüğü öne sürülmüş, Hamas ise iddiaları yalanlamıştı. UCM, Dayf'ın durumunu açıklığa kavuşturmak için bilgi toplanacağını bildirdi. 

Hamas'ın eski liderleri Yahya Sinvar ve İsmail Haniye hakkında da karar çıkarılmıştı. Ancak Sinvar, İsrail'in 16 Ekim'de düzenlediği saldırıyla Gazze'de öldürülmüştü. Haniye de 31 Temmuz'da Tahran'da kaldığı konuta düzenlenen saldırı sonucu hayatını kaybetmişti. 

Gazze savaşını nasıl etkileyecek?

UCM'nin kararına tepki gösteren Netanyahu, dünkü açıklamasında "Hiçbir İsrail karşıtı karar bizi durduramaz" dedi. İsrail lideri, hiçbir baskıya boyun eğmeyeceklerini belirterek Gazze'deki operasyonların süreceği mesajını verdi. 

Netanyahu tarafından bu ay görevden alınan Gallant da İsrail ordusunun "savaştaki hedeflerine ulaşana kadar mücadeleye devam edeceğini" söyledi.

UCM'nin Putin kararına ne oldu?

UCM, Ukrayna'da savaş suçu işlediği gerekçesiyle Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında Mart 2023'te yakalama emri çıkarmıştı. ABD yönetimi, UCM'nin Putin'le ilgili kararına destek verirken, Netanyahu ve Gallant'la ilgili kararına sert tepki gösterdi. 

Washington, İsrail'in UCM üyesi olmadığını ve dolayısıyla mahkemenin İsrail üzerinde yetkisi bulunmadığını savunuyor fakat Rusya'nın da UCM üyesi olmadığını gündeme getirmiyor. 

Putin, yakalama emrinin ardından eylülde Moğolistan'a gitmişti. UCM'ye taraf olan Moğolistan, Putin'in yakalanmasına yönelik bir adım atmamıştı.


Independent Türkçe, Guardian, Washington Post, Times of Israel, AA

Derleyen: Yasin Sofuoğlu

DAHA FAZLA HABER OKU