Bilim insanları, 16 ila 18. yüzyılda en az 2 milyon denizcinin hayatına mal olan hastalığın tekrar yaygınlaşmaya başlamasına karşı uyarıyor. 

C vitamini yetersizliğinden kaynaklanan iskorbüt hastalığı, modern ve gelişmiş toplumlarda pek yaygın sayılmaz. 

Artık besin değeri yüksek gıdalara ve taze meyve-sebzeye erişmenin, yüzlerce yıl önce açık sularda uzun zaman geçiren denizcilerden çok daha kolay olması bunun en temel nedeni.

Ancak yeni araştırmalar, hayat pahalılığının "denizci hastalığı" diye de bilinen iskorbüt vakalarının artmasına yol açtığına işaret ediyor. 

BMJ Case Reports adlı hakemli dergide yayımlanan araştırmayı yürüten ekip, 51 yaşındaki Avustralyalı bir erkeğin vakasını inceledi. 

Bacaklarında ağrılı bir döküntü şikayetiyle doktora giden hastaya yapılan testler ilk aşamada sonuç vermedi. Damarlarının neden bu kadar iltihaplandığını anlamak için bir dizi testten geçirilen hastanın döküntüleri vücuduna yayılmaya başladı.

Anemi belirtileri gösteren kişinin idrarında da kan saptandı ancak otoimmün hastalık, kan hastalığı veya iç kanamaya dair bir bulgu edinilemedi.

Nihayetinde hastaya beslenme biçimini soran doktorlar iskorbüt teşhisi koydu. 

Ekonomik zorluklar yaşadığını söyleyen 51 yaşındaki adam, bazı öğünleri atladığını ve çok az meyve-sebze tükettiğini anlattı. Ayrıca daha önce geçirdiği zayıflama ameliyatından sonra yazılan besin takviyelerini de fiyatları yüzünden almayı bırakmış.

Testler, C vitamininin yanı sıra kritik önemdeki diğer temel besin maddelerinin de epey düşük seviyede olduğunu ortaya çıkardı. 

Günlük C ve D3 vitaminleri, folik asit ve multivitamin takviyelerinin ardından hasta nihayetinde sağlığına kavuştu.

Ancak makalenin yazarları, hastalık hâlâ nadir görülse de yakından takip edilmesi gerektiğini söylüyor. 

Cildin, kemiklerin ve bağ dokusunun gelişmesini, büyümesini ve iyileşmesini sağlayan C vitamini kilit önemde. Ayrıca kırmızı kan hücreleri üretiminde gereken demirin emilmesine yardımcı olan bu vitamin, diş sağlığına kadar vücuttaki pek çok şeyi etkiliyor. 

Limon, portakal, mandalina gibi turunçgillerin yanı sıra çilek, kuşburnu, domates, lahana ve ıspanakta da bolca bulunan C vitamini, günde ortalama 75 ila 90 gram kadar alınmalı.

Sadece birkaç ay bile vücuda yeterli C vitamini girmemesi, iskorbüte yol açabilir. Yeni çalışmada incelenen vakada hasta sağlığına kavuşsa da bu hastalık yeterince dikkat edilmediği durumlarda ölümcül olabiliyor. Belirtileri arasında ağrılı döküntü, bacaklarda şişme, yorgunluk ve artan morarma var.

Temmuz'da yayımlanan başka bir çalışmada, ABD'deki çocuklarda iskorbüt görülme oranının 2016-2020 döneminde üç katına çıktığı kaydedilmişti.

Bilim insanları hastalarda otizm veya obezite gibi başka durumların da görüldüğüne dikkat çekerken, düşük sosyoekonomik sınıftakilerin risk altında olduğunu belirtmişti.

Yeni araştırmayı yürüten ekip, hem sağlık çalışanlarının hem de halkın genelinin C vitamininin önemini kavramasının hayat kurtarıcı bir etki yaratacağını ifade ediyor.

Uzmanlar henüz ciddi bir endişeye gerek olmasa da hayat pahalılığına bağlı olarak iskorbütün modern toplumlarda yaygınlaşmasının yakından takip edilmesini öneriyor.

Independent Türkçe, Popular Science, New Atlas, Health.mil, BMJ Case Reports, JAAOS: Global Research and Reviews, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü

Derleyen: Büşra Ağaç