7 soruda Hindistan-Kanada krizi: "Modi, çetelerle çalışıyor"

Sih aktivist Nijjar'ın ölümüyle başlayan krizde ipler tekrar gerildi

Nijjar'ın öldürülmesinde Hindistan hükümetinin parmağı olduğunu savunan Sih ayrılıkçılar, Eylül 2023'te Toronto'daki Hindistan Konsolosluğu önünde protesto düzenlemişti (AFP)

Kanada'nın ayrılıkçı Sih örgütü Halistan Kurtuluş Gücü'nün (KLF) lideri Hardeep Singh Nijjar'ın geçen yıl öldürülmesiyle ilgili soruşturmada ortaya atılan yeni iddialar, Hindistan ve Kanada arasındaki gerginliği tekrar tırmandırdı. 

Kanada'nın son iddiaları nelerdir?

Kanada Kraliyet Atlı Polisi'nden dün yapılan açıklamada, Nijjar'ın öldürülmesiyle ilgili soruşturmada 6 Hindistanlı diplomat 'ilgili kişi' diye nitelendi. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Açıklamada, bu diplomatların Sih ayrılıkçılar hakkında detaylı istihbarat topladığı, daha sonra da bu kişilerin tehdit edildiği veya saldırıya uğradığı öne sürülüyor. 

Söz konusu diplomatlar arasında, Hindistan'ın Kanada'daki en üst düzey diplomatı Sanjay Kumar Verma da yer alıyor. 

Kimliğinin açıklanmamasını isteyen Kanadalı yetkililere göre, bu diplomatlara dün sabah ülkeyi terk etmelerinin söylendiği bildirimler gönderildi. 

Yetkililerden biri, Amerikan gazetesi Washington Post'a şunları söyledi: 

Nijjar cinayetine, diğer cinayetlere ve Kanada'da süren şiddet olaylarına karıştıklarını biliyoruz.

Ayrıca Kanada polisi, Hindistan Başbakanı Narendra Modi yönetiminin Kanada'daki şiddet olaylarında Lawrence Bişnoi adlı bir gangsterle çalıştığını iddia etti. "Bişnoi çetesi" diye de bilinen örgütün elebaşı olan 31 yaşındaki Lawrence Bişnoi, 2014'ten beri Ahmedabad'da hapis yatıyor. 

WP'ye konuşan Kanadalı yetkililer, Hindistan'ın dış istihbarat servisi Araştırma ve Çözümleme Kanadı'nın (RAW), Bişnoi'yle iletişim halinde olduğunu öne sürüyor. 

Hindistan iddialara nasıl yanıt verdi?

Hindistan Dışişleri Bakanlığı, Kanada'nın Nijjar'ın öldürülmesine ilişkin yürüttüğü soruşturma hakkında yazılı açıklama yaptı. Açıklamada şu ifadelere yer veriliyor: 

Hindistan hükümeti bu akıl almaz ithamları şiddetle reddetmekte ve bunları Kanada Başbakanı Justin Trudeau hükümetinin oy bankası siyaseti etrafında şekillenen siyasi gündemine atfetmektedir.

Açıklamada, Trudeau'nun Eylül 2023'te öne sürdüğü iddiaların ardından Yeni Delhi'nin birçok talebine rağmen Kanada'nın halen "kanıt paylaşmadığı" savunuluyor. Trudeau, Nijjar'ın ölümünden Modi yönetimini sorumlu tutuyor.

Yeni Delhi yönetimi, Trudeau hükümetinin "soruşturma bahanesiyle siyasi amaçlar uğruna Hindistan'ı karalamaya çalıştığını" öne sürerek, Ottava'nın iddialarını yalanlıyor. 

Ayrıca Kanada'nın Yeni Delhi Maslahatgüzarı'nın bakanlığa çağrıldığı ve Hindistan'da görev yapan 6 Kanadalı diplomatın sınır dışı edildiği bildiriliyor.

ABD yönetiminin pozisyonu nedir?

ABD'de kasımda yapılan duruşmada, ABD merkezli ayrılıkçı Adalet için Sihler adlı örgütün lideri Gurpatwant Singh Pannun'a suikast girişiminde bulunduğu gerekçesiyle Hindistan vatandaşı Nikhil Gupta hakkında hukuki süreç başlatıldı.

Savcılar, Gupta'nın Pannun'u öldürmek için kiralık katil tuttuğunu bildirdi. Ancak Gupta'nın anlaştığı kişi gizli polisti, böylece suikast girişimi planı ortaya çıktı. Savcılar, bunun Nijjar'ın ölümüyle ilgili olan daha geniş bir komplonun parçası olduğunu savunuyor. 

Diğer yandan ABD Başkanı Joe Biden, Eylül 2023'te Yeni Delhi'de düzenlenen G20 Zirvesi'nde Modi'yle görüştü ve Pannun'a yönelik suikastta Hindistan istihbaratının parmağının olabileceğine dair endişelerini iletti.

Şimdi ne olacak?

Amerikan gazetesi New York Times (NYT), Hindistan ve Kanada ilişkilerinin "çıkmaza girdiğini" yazıyor. 

İki ülkenin de 6'şar diplomatı sınır dışı ettiğine dikkat çekilirken, ikili ilişkilerin yeniden tesis edilmesinin zaman alacağı belirtiliyor. 
 

nijjar
Güvenlik kamerası kayıtlarında, Nijjar'a 50 el ateş açıldığı görülmüştü (AP)


Diğer yandan Ottava yönetiminin, suikasttan sonra başlattığı incelemeyle ilgili iddiaları desteklemek için kanıt sunma baskısı altına kalacağına işaret ediliyor. 

Kanada polisi, Modi hükümetinin de parmağının bulunduğunu ileri sürdüğü "geniş çaplı" komploda Nijjar dışında öldürülen bir kişinin olup olmadığına dair soruları yanıtlamayı reddetti. 

Hindistan-Kanada krizi uluslararası ilişkileri nasıl etkiler?

Kanada; NATO, G7 ve G20'ye ek olarak Batılı ülkelerin oluşturduğu istihbarat ittifakı Beş Göz'ün de üyesi. Bu ittifakta ABD, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık (BK) ve Avustralya da yer alıyor. 

Hindistan siyaset sahnesinde büyüyen bir güç konumunda. NYT, Hindistan'ın gelişen ekonomisi ve ticaret kapasitesiyle Avrupa Birliği ve ABD için "aranan bir müttefik" olduğuna işaret ediyor. 

Analizde, Batılı devletlerin Modi yönetimiyle ilişkilerinde Kanada-Hindistan krizi nedeniyle "baskı altında olacağı" belirtiliyor. 
 


Nijjar suikastı nedir?

Hindistan'ın terör örgütü kabul ettiği Halistan Kurtuluş Gücü'nün (KLF) lideri Nijjar, 18 Haziran 2023'te Kanada'nın Britanya Kolumbiyası bölgesindeki Surrey şehrinde yer alan bir Sih tapınağının önünde öldürüldü.

Trudeau'nun suikastın ardında Modi yönetiminin olduğunu öne sürmesiyse iki ülke arasında kriz yarattı. Yeni Delhi hükümeti tüm iddiaları reddederken, Kanadalılara vize işlemlerinin durdurulduğunu duyurdu. 

Ayrıca Kanada'nın kamu yayımcısı CBC, Kanada Güvenlik İstihbarat Servisi'nin Sih aktivisti defalarca uyardığını yazdı. Haberde, kimliği açıklanmayan Kanadalı üst düzey güvenlik yetkililerinin, kapalı kapılar ardında gerçekleştirilen görüşmelerde, Hint diplomatların Modi hükümetinin suikastta parmağı olabileceği ihtimalini inkar etmediğini de ileri sürüldü.  

Nijjar hakkında, 2022'de Pencap'ın Jalandhar şehrinde Hindu bir din adamını öldürdüğü gerekçesiyle Hindistan polisi tarafından arama kararı çıkarıldı. 

Sih lider, Hint devletine karşı KLF üyelerini eğitmek, komplo kurmak, halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek gibi suçlamalarla da karşı karşıyaydı.

Halistan Kurtuluş Gücü nedir?

"Sih ülkesi" anlamına gelen bağımsız Halistan fikrini savunan örgüt, 1987'den bu yana Hindistan'da askeri ve diplomatik hedeflere saldırılar düzenlemesiyle gündem oldu. Örgüt, 1991'de Romanya'nın Yeni Delhi Maslahatgüzarı Liviu Radu'yu kaçırmasıyla da tartışma yarattı. 

Hindistan, örgütün Pakistan destekli olduğunu ve Pakistan'dan silah yardımı aldığını iddia ediyor. KLF'nin Kanada ve ABD'nin yanı sıra BK, İspanya ve Malezya'daki Sih diasporası arasında da etkili. 

KLF, Hindistan'ın Pencap eyaleti dışında Pakistan'ın Pencap, Hayber Pahtunhva, Sindh, Belucistan ve Keşmir bölgelerinin de tamamını veya bir kısmını Halistan olarak görüyor.


Independent Türkçe, New York Times, Washington Post, Indian ExpressIndia Today, AA

DAHA FAZLA HABER OKU