Sünni bölgesi meselesi yıllardır konuşuluyor olsa da geçtiğimiz haftalarda bu bölgenin kurulmasına yönelik taleplerde benzeri görülmemiş bir artış yaşandı. Aşiret lideri Raad el-Süleyman, Sünnilerin çoğunlukta olduğu vilayetlerden (Anbar, Ninova, Diyala ve Selahaddin) çok sayıda temsilcinin katılımıyla Anbar vilayetinde bölge meselesinin tartışılacağı genel bir konferans için eylül ayını tarih olarak belirledi.

Ancak bilgi sahibi siyasi kaynaklar, başlıca Sünni güçlerin ‘özel çevrelerinde’ bile bölge meselesini tartışmadıklarını belirtti.

Sünni kaynakların ve eğilimlerin çoğu, Raad el-Süleyman'ın ‘bölgesel konferans’ tarihi konusunda yürüttüğü ‘tanıtım’ kampanyasına itibar etmese de, Sünni nüfusun çoğunun bir bölge fikrine sıcak baktığını zımnen kabul ediyor. Ancak bölgesel ve uluslararası faktörlerin önemine ek olarak, başta ülkedeki güç ve nüfuzun büyük kısmına hâkim olan Şii ortağın onayı olmak üzere birçok unsur olmadan bölge fikrinin gerçekleşmesinin mümkün olmadığını da kabul ediyorlar.

Şarku’l Avsat'a konuşan Sünni bir siyasetçi, ‘Sünni siyasi liderlerin bölge konusunda kamuoyu önünde konuşmaktan çekindiklerini ve el-Süleyman'ın hamlelerinden kamuoyu önünde bir dereceye kadar memnuniyetsizlik duyduklarını, ancak içten içe mutlu olduklarını ve derinlerde yatan arzularını ve vatandaşlarının yarı kamusal arzularını ifade etmek istediklerini’ ifade etti.

Siyasetçi bu durumu ‘Sünni liderlerin, vilayetlerin kendi bölgelerini kurma hakkının anayasal olarak tanınmasına rağmen Şii aktörün isteksizliğini doğru bir şekilde bilmesine’ bağladı. Buna ek olarak Sünni camia içindeki ciddi bölünmeler de bölgenin talebinin gerçekleşmesini engelleyen nedenler arasında yer alıyor.

Irak anayasasının 119’uncu maddesi, her il veya daha fazlasına ‘iki şekilde’ gerçekleştirilecek bir referandum yoluyla kendi bölgesini kurma hakkı veriyor: Birincisi, bölgeyi oluşturmak isteyen il meclislerinin her birindeki üyelerin üçte birinin talebi. İkincisi ise bölgeyi oluşturmak isteyen vilayetlerin her birindeki seçmenlerin onda birinin talebi.

Şii güçler, 119’uncu madde için duydukları heyecana ve 2005 yılında onaylanan ülke anayasasında yer alması için ısrar etmelerine rağmen, bugün bölgelerin kurulmasına açıkça karşı çıkıyor. Ayrıca, bölge ilan edilmesi çağrılarının halen yankılandığı güneydeki Basra vilayeti gibi Şiilerin çoğunlukta olduğu bölgelerde bile buna izin vermiyorlar.

Sünni güçlerin perde arkasına yakın siyasi kaynaklar, “Bölge meselesi, tüm Sünni güçlerin bunun (bölge kurulmasının) popüler bir talep haline geldiğini ve Şii güçlerin devletin birçok noktasında aşırıya kaçtığı göz önüne alındığında başka bir alternatifin olmadığını bilmesine rağmen çok karmaşık bir hal aldı” diyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi kaynaklar, “Sünni güçlerin halkın arzusu konusundaki pozisyonu kafa karışıklığı alanında yatıyor ve belki de Şii güçlerin bilmediği şey de bu. Çünkü bölgenin talebinin gerçekleşmesi bu yıllarda imkânsız değilse bile zor” değerlendirmesinde bulundu.

Raad el-Süleyman'ın son zamanlarda tekrarladığı çağrılarla ilgili olarak kaynaklar, ‘el-Süleyman'ın aşiret uzantılarına rağmen Sünni sahnede etkili ya da nüfuzlu bir figür olmadığını, ancak Sünni liderlerin şu anda bunu başarmanın zorluğunun farkında olduğunu’ düşünüyor.

Kaynaklar, taraflar arasındaki çatışmalar göz önüne alındığında, bazılarının bu yolu izlemesi halinde bölge meselesinin Sünni güçler için yeni bir çatışma kaynağı olabileceğini göz ardı etmiyor. Kaynaklara göre böyle bir fikir var ama bunu destekleyen ve sahada hayata geçirmeyi planlayan önemli bir siyasi taraf yok.

Başka bir kaynağa göre, yeni bölge çağrıları Sünni ve Irak genelinde siyasi alan arayışında olan taraflar tarafından yapılıyor, ancak ana liderler şu anda bölge fikrini dışlıyor ve siyasi kulislerinde bile bunu tartışmıyor.

Aynı kaynak, genel olarak bölgeler meselesinin ‘olgunluk ve dürüstlükten yoksun otoriter davranışlarıyla diğer tarafları uçurumun eşiğine iten Şii siyasi aktörle bağlantılı’ olduğuna inanıyor.

Eski Ninova Valisi Esil en-Nuceyfi ise dün (salı) yaptığı açıklamada, Anbar vilayetinde Sünni bir bölge konusunun gündeme getirilmemesi konusunda uyarıda bulundu.

Facebook üzerinden paylaşımda bulunan Nuceyfi, “Anbar'da aşiret şeyhleri tarafından yönetilen bir Sünni bölge konusunu gündeme getirmek için aceleci bir medya hareketi var” dedi.

Nuceyfi sözlerini şöyle sürdürdü: “Bölgenin kurulması, sadece çağrı yapmaktan, sınırların dışından gelen taraftarları dinlemekten ya da ulusal mutabakattan yoksun, kendini koruyacak güvenlik kapasitesinden yoksun, bunu sürdürecek ekonomik kapasiteden yoksun ve birçok Sünni bölge ve grubun projeye ikna olmadığı ya da bazı ayrıntılarına katılmadığı medya desteği sağlamaktan daha karmaşıktır.”

Mezhepsel değil idari bölgeler fikrinden yana olan Nuceyfi, “Bu fikrin tek taraflı bir çağrıya değil, Irak genelinde kapsamlı bir kanaate ihtiyacı var. Ben bunu gündeme getirecek zamanı bulamıyorum” ifadelerini kullandı.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Şarku'l Avsat'ın haberlerine ulaşmak için tıklayın