Karıncaların, yaralı arkadaşlarının bacaklarını ampüte ederek enfeksiyonun vücuda yayılmasını engellediği ortaya çıktı. Bilim insanları ilk defa insan dışında bir canlının hayat kurtarma amacıyla böyle bir işlem yaparken görüldüğünü söylüyor. 

Daha önceki bir araştırmada bazı karınca türlerinin, kolonilerindeki diğer karıncaların yaralarını salyalarıyla tedavi ettiği bulunmuştu. Aynı ekip yeni çalışmalarında farklı bir karınca türünün cerrahi denebilecek müdahaleler yapabildiğini kaydetti. 

Current Biology adlı hakemli dergide dün yayımlanan çalışmada Florida marangoz karıncalarının (Camponotus floridanus), kolonideki yaralı arkadaşlarının bacağını ampüte ettiği bulundu. Öte yandan sadece bazı bölgelerdeki yaralarda ampütasyon uyguladığı görüldü. 

Laboratuvardaki bir karınca kolonisini inceleyen araştırmacılar, bir karıncanın bacağı yaralandığında diğerlerinin bacağını salyalarıyla temizlediğini gözlemledi. Ardından arkadaşları bacağını ısırarak koparırken, yaralı hayvanın uzvunu uzatarak işlemin bitmesini beklediği kaydedildi.

Kolonide uyluk kemiği yaralanan 17 karıncanın 13'ü bu şekilde tedavi edildi. Öte yandan kaval kemiğine hasar alanlara ampütasyon uygulanmadığı, yaranın sadece salyayla tedavi edildiği görüldü. 

Bunun nedenini anlamayan bilim insanları karıncaları mikro bilgisayarlı tomografiyle daha yakından inceledi. Gözlemler, uyluk kemiğindeki yaralarda enfeksiyonun vücuda yayılması yavaşlarken kaval kemiğinde enfeksiyonun hızla yayıldığını ortaya çıkardı. 

Araştırmacılar kaval kemiğine ampütasyon uygulamanın başarı şansının düşük olduğunu, karıncaların en azından bir dereceye kadar bilmesi gerektiğini söylüyor. Makalenin başyazarı Erik Frank şöyle diyor:

Bacağın her zaman kesildiği uyluk yaralanmalarında başarı oranı yüzde 90-95 civarındaydı. Bacağı kesmedikleri kaval kemiği yaralarındaysa hayatta kalma oranı yine yüzde 75 civarındaydı.

Bilim insanları bunun, insan dışında bir canlının bu şekilde ampütasyon yapmasının ilk örneği olduğunu ifade ediyor. Dr. Frank "Karıncaların bir yarayı teşhis edebilmesi, enfekte mi yoksa steril mi olduğunu görebilmesi ve diğer bireylerin buna dayanarak uzun süre boyunca yarayı tedavi edilebilmesi; buna rakip olabilecek tek tıbbi sistem insanlarınki" diyor.

Karıncalar üzerine çalışan Dr. Daniel Kronauer bu hayvanların böylesine karmaşık davranışlar geliştirmesinin "çılgınca" olduğunu fakat başka karınca türlerinde benzer yöntemler görse şaşırmayacağını belirtiyor.

Çalışmada yer almayan Dr. Kronauer, karıncaların tedavi yönteminin koloni geneline sağladığı faydaya dikkat çekerek "Avlanmaya çıkan karıncaların yaklaşık yüzde 10 ila 20'si yaşamları süresince yaralanıyor. Eğer koloniler bu karıncaların iyileşmesini sağlayacak stratejiler geliştirmeseydi bu kaybı telafi etmek için yüzde 10 ila 20 daha fazla karınca üretmeleri gerekecekti" diyor:

Yaralıları kurtararak, koloni düzeyinde muazzam miktarda enerji tasarrufu sağlıyorlar.

Independent Türkçe, Guardian, IFL Science, New York Times, Current Biology

Derleyen: Büşra Ağaç