Bolivya'da yaşanan darbe girişimi dünya gündemine oturdu. Devlet Başkanı Luis Arce, halkı sokağa çağırırken, eski ordu komutanı Juan Jose Zuniga yakalandı.
Arce, hükümet sarayından yaptığı konuşmada kendisine destek verenlere teşekkür ederek "Bir daha böyle darbe girişimlerinin olmasına izin veremeyiz. Yaşasın demokrasi, kahrolsun darbeler" ifadelerini kullandı.
1 - Neler yaşandı?
Zuniga'nın emriyle dün bir grup zırhlı araç, başkent La Paz'da önemli hükümet binalarının yer aldığı Murillo Meydanı'nı kapattı ve şehir merkezini ele geçirdi.
Askerler daha sonra hükümet sarayının kapılarına dayanarak içeri girmeye çalıştı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Arce, bunun üzerine düzensiz ordu birliklerinin darbe yapmaya çalıştığını söyleyerek, halkı sokağa çağırdı.
Zuniga ise yaptığı açıklamada "demokrasiyi yeniden kurmak istediklerini" savundu.
Arce'nin çağrısıyla sokaklara inen yurttaşlara gözyaşartıcı gaz ve tazyikli suyla müdahale edildi.
Sosyalizme Doğru Hareket (MAS) partisinden Arce, önce askerlerden geri çekilmelerini istedi. Daha sonra Zuniga yerine Jose Wilson Sanchez'i atadı.
Askerler, Sanchez'in emriyle darbe girişimini durdurarak geri çekildi. Eski komutan Zuniga ise başsavcılığın talebiyle gözaltına alındı.
2 - Darbe girişimini kim planladı?
Amerikan haber ajansı AP, hükümet sarayını kuşatan düzensiz ordu birliklerinin başındaki Zuniga'nın, gözaltına alınırken darbe emrini doğrudan Arce'nin verdiğini öne sürdüğünü aktardı.
Eski komutan, gazetecilere şunları söyledi:
Başkan bana, 'Durum çok berbat, çok kritik. Popülerliğimi artırmak için bir şeyler hazırlamam gerekiyor' dedi.
Zuniga, bunun üzerine yaptıkları görüşmede Arce'ye "Zırhlı araçları da sokağa çıkaralım mı?" diye sorduğunu, Arce'nin de buna onay verdiğini savundu.
Öte yandan Adalet Bakanı Ivan Lima, Zuniga'nın söylediklerinin gerçeği yansıtmadığını savunarak, eski komutan hakkında gereken cezanın verileceğini söyledi.
Zuniga hakkında başlatılan davanın detayları henüz bilinmiyor. Ancak Lima, "demokrasiye ve Anayasa'ya saldırdığı" gerekçesiyle yargılanacak Zuniga'ya 15 ila 20 yıl hapis cezası verilebileceğini belirtti.
Amerikan gazetesi Wall Street Journal'a (WSJ) konuşan Florida Uluslararası Üniversitesi'nden Bolivyalı Eduardo Gamarra ise bu olayın, 2025'te düzenlenecek seçimler öncesinde Arce'yi siyasi rakiplerine karşı daha avantajlı bir konuma getirebileceği yorumunu yaptı.
3 - Kalkışmanın arka planında neler var?
Birleşik Krallık'ın önde gelen gazetelerinden Guardian, 2025'te yapılacak devlet başkanlığı seçimleri öncesinde ülkede gerginliğin bir süredir arttığına dikkat çekti.
Bolivya'yı 2006-2019'da yöneten eski Devlet Başkanı Evo Morales, eylülde yaptığı açıklamada MAS içindeki bölünmelerle mücadele etmek için 2025 seçimlerinde aday olmayı planladığını duyurdu.
MAS içerisindeki ayrışmalar, 2022'nin sonuna doğru bazı bakanlar hakkındaki yolsuzluk iddiaları ve hükümet eleştirileriyle ortaya çıktı. MAS üyelerinden bir kısmı seçimlerde Morales'i diğer kısmı da Arce'yi destekleyeceğini bildirdi.
Diğer yandan Morales, 2019 seçimlerine hile karıştırıldığı iddiaları üzerine yapılan protestoların ardından genelkurmay başkanının kendisini istifaya çağırması üzerine başkanlıktan ayrıldı.
Darbe ekibine öncülük eden Zuniga ise 2025 seçimleri için aday olması halinde Morales'i engelleyeceğini söyledi.
Siyasi gerginliklere ek olarak ülkede yaşanan döviz krizi ve ekonomik sıkıntılar da son dönemde tansiyonu artırdı.
4 - Nasıl tepkiler geldi?
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, gece Bolivya'da hükümete yönelik "darbe girişimi olduğuna dair haberlerden" derin endişe duyulduğunu bildirmişti.
Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Ömer Çelik de bugünkü açıklamasında, "Bolivya'da demokratik düzeni ve seçilmiş hükümeti destekliyoruz. Bolivya halkının demokratik iradesinin yanındayız" ifadesini kullandı.
ABD de Bolivya'daki askeri kalkışmaya ilişkin sükunet ve itidal çağrısında bulundu.
Darbe girişiminin ardından Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu (CELAC) Dönem Başkanı ve Honduras Devlet Başkanı Xiomara Castro, üye ülkeleri acil toplantıya çağırdı.
Castro, basına yaptığı açıklamada, Bolivya'daki darbe girişimini kınadı.
Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador ve Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro da Bolivya'daki hükümete yönelik darbe girişimini kınadıklarını bildirdi.
Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, Bolivya'daki askeri kalkışmaya tepki göstererek Arce'ye tam destek verdi.
Avrupa Birliği (AB) de Bolivya'da "seçilmiş hükümeti devirmeye yönelik her türlü girişimi" kınadığını bildirdi.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, Bolivya'daki darbe girişimine ilişkin açıkalamsında "Demokratik kurumlara ve meşru hükümete yönelik saldırıyı kınıyoruz" dedi.
Independent Türkçe, CNN, Wall Street Journal, Guardian, AP, AA
