Bilim insanları uzun süredir bir amortisör gibi darbeleri emen eklemlerimizle ve yaylar gibi esneyen tendonlarımızla, vücutlarımızın uzun süreli dayanaklılık için evrimleştiğini biliyor. Yeni bir araştırma her ne kadar nasıl bir yaşam sürdüğünüze göre değişiklik gösterse de insan kalbinin de diğer organlarımız gibi dayanıklılığa uygun hale geldiğini gösteriyor.

Konunun derinliklerine inmek isteyen araştırmacılar 160'tan fazla yetişkin erkeğin kalplerini ses ötesi görüntüleme yardımıyla inceledi. Katılımcılar 4 farklı yaşam tarzına göre seçildi: Uzun mesafe (maraton) koşucuları, hareketsiz ve oturarak günlerini geçiren yetişkinler, Amerikan futbolunda yüksek tecrübeli kanat oyuncuları ve Meksika'nın çiftçilik yapan ve koşma yetenekleriyle ünlü yerli halkı Tarahumara'dan bazı kişiler.

Bilim insanları aynı zamanda türler arası karşılaştırma yapmak için evrimsel açıdan en yakın kuzenlerimiz şempanzeleri kullandı ve 43 erişkin erkek şempanzenin kalplerini de incelendi.

Araştırmacılar kalbin 4 odacık arasında en kalını olan sol karıncığı (akciğerden gelen kanı vücuda pompalayan ve çilek şeklindeki odacık) incelediklerinde fark çok net ortadaydı. 16 Eylül'de hakemli bilim dergisi PNAS'ta yayımlanan ve insan kalbinin dayanıklılık kapasitesiyle basınç-hacim arasındaki evrimsel ilişkiyi inceleyen araştırma raporuna göre, dayanıklılığın hayatlarında önemli bir etken olduğu uzun mesafe (maraton) koşucuların ve çiftçilerin sol karıncıkları, yüksek hacimdeki kanın uzun süre pompalanmasını sağlayan özelliklere sahipti: Daha büyük, uzamış ve ince duvarlara sahip.

Kısa ve yüksek yoğunluklu antremanlara ağırlık veren kanat oyuncularınınsa kalın duvarlara sahip daha kısa ve daha geniş karıncıkları vardı. Benzer bir durum hayatı oturarak geçen hareketsiz insanlar için de geçerliydi.  Ancak tüm gruplar içinde en kısa ve kalın karıncıklara sahip olanlar, çoğunlukla dövüşmek ya da tırmanmak gibi yüksek yoğunluklu ve kısa süreli fiziksel hareketler yapan şempanzelerdi.

Araştırmacılar bunun yüksek yoğunluklu fiziksel hareketler için damarlarda yüksek kan basıncına kısa süreli ihtiyaç duyulmasından kaynaklandığını söylüyor. Kalın duvarlı, daha yuvarlak şekilli ve küçük hacimli karıncıklar; beyne yeterli kan akışını sağlayarak ve böylece bilincin kapanmasını engelleyerek, kanat koşucuları ve şempanzeler için faydalı hale geliyor. Ancak bu evrimsel baskı bulunmadığında bile, mesela hayatı koltukta geçen bir yaşam tarzı da benzer bir kalınlaşmayla sonuçlanıyor gibi görünüyor.

Dayanıklılığı artıran adaptasyonlar avcı-toplayıcı yaşayan veya tarım yapan atalarımıza yardımcı olmuşa benziyor. Ancak diğer yandan bugünün sanayi toplumlarında hızla artan yüksek kan basıncı (tansiyon) ve kalp-damar hastalıkları gibi sorunlara yönelik daha az paralel adaptasyon gerçekleşti. Araştırmacılar atalarımızın dayanaklılığını artıran bu adaptasyonların ironik biçimde modern toplumların karşılaştığı kan basıncını yükselten hastalıklarla baş etmeyi zorlaştırdığını öne sürüyor.

Ancak hayatı masa başında geçen okuyucuların kendilerini kötü hissetmesine gerek yok. Araştırmacılar kalp biçimindeki değişikliklerin uzun mesafe koşusu ve yüzme gibi dayanıklılık gerektiren antremanlar sayesinde yıllar içinde geri döndürülebilir olduğunu belirtiyor.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.sciencemag.org/news

Independent Türkçe için derleyen: Umut Can Yıldız