300'e yakın çetenin yol açtığı şiddetle mücadele kapsamında 7 Mart'ta uzatılan olağanüstü hal (OHAL) süresinin perşembe günü bir ay daha uzatıldığı Haiti'deki birbirinden ilginç figürler dünya basınına yansıyor.
İnsan yaktığı iddia edilen "barbekü" lakaplı eski polis Jimmy Cherizier'in ardından Izo diye bilinen bir çete lideri gündem oldu.
ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, gerçek adı Johnson Andre olan Izo'yu inceledi.
WSJ, çetenin yeni üniformalarıyla silahlarını sergilediği ve geçen ay hapisten kaçmaları sağlanan mahkumların Izo için tezahüratta bulunduğu görüntülerin sosyal medyada paylaşıldığını hatırlattı.
Prisoners freed from #Haiti's Pénitencier National chanting in support of 5 Segonn gang leader Izo in Port-au-Prince's Village de Dieu. “Ariel men Izo, jete w, jete w.” pic.twitter.com/4GgLMuB0Q6
— Michael Deibert (@michaelcdeibert) March 4, 2024
Görüntüler çekildikten birkaç gün sonra istifa edeceğini açıklayan Haiti Başbakanı Ariel Henry'ye işaretle çete lideri için "Ariel, Izo'nun ellerinde, onu tekmeleyerek kovdu" tezahüratlarının yapıldığı aktarıldı.
Özellikle TikTok'ta aktif olan Izo'nun bu sosyal medya platformunda rakiplerine seslenerek "Onların hepsini harcayacağım. Kokain çekip benden nefret eden kim varsa öldüreceğim" dediği bildirildi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
5 Segonn (5 Saniye) adlı çetesiyle terör estiren Izo, son yıllarda limanlar ve sahillerde güçlenerek uyuşturucu ve silah kaçakçılığındaki payını artırdı.
Sosyal medya aracılığıyla daha fazla asker ve nüfuz kazanması dikkat çekince platformlar bir bir hesaplarını yasaklamaya başladı.
WhatsApp ve Facebook'un sahibi Meta ve YouTube'un ardından TikTok da Izo'ya karşı harekete geçerek 227 bin takipçiye sahip hesabını cuma günü yasakladı. Çin şirketi ByteDance'in sahip olduğu platformun sözcülerinden biri, "Şiddeti teşvik eden aşırılıkçılığa karşı duruşumuz sert. Kurallarımız ihlal eden içerik ve hesapları bulup kaldırmak için sıkı bir şekilde çalışıyoruz" mesajını verdi.
Anaakım medyaya nadiren konuşan Izo; Haiti polisi, Birleşmiş Milletler ve ABD tarafından cinayet, tecavüz, uyuşturucu ticareti, insan kaçırma, şantaj, gıda ve yiyecek taşıyan araçlara el koyma gibi pek çok suçlamayla karşı karşıya. Zorla savaştırılan çocukların önemli miktarının onun çetesinde olduğu ve varoşlardaki nüfuzunu güçlendirmek için binlerce sivili evlerinden sürdüğü bildiriliyor.
This video (shown in excerpt here) of members of Izo's 5 Segonn gang in Port-au-Prince's Village de Dieu with their new uniforms & Belgian-made FN FAL 7.62×51mm's was uploaded to the former's YouTube channel about an hour ago. #haiti pic.twitter.com/5kQ231LOVQ
— Michael Deibert (@michaelcdeibert) March 15, 2024
Aralık'ta ABD Hazine Bakanlığı onun hakkında yaptırım açıklarken 2022'de gerçekleşen binden fazla cinsel şiddet olayından çetesiyle birlikte sorumlu olduğunu vurguladı.
Izo'nun sosyal medyada sergilediği şiddet, BM'nin Haiti'deki insan hakları uzmanı Bill O'Neill'ın da dikkatini çekiyor. BM Güvenlik Konseyi'nin ülkedeki çeteler hakkındaki raporunu yazanlar arasında yer alan deneyimli isim, ailesi önünde tecavüze uğrayanların videolarının Whatsapp gibi platformlarda paylaşıldığını söylüyor:
Yeni olan şey zalimlik ve aleni aşağılama. Yaptıkları daha önce hiçbir zaman bu seviyede görülmedi.
Izo neredeyse her gün yaptığı paylaşımlarda renkli saçları ve tırnaklarının yanı sıra rap'iyle de dikkat çekiyor. Havuz kenarında özel tasarım kıyafetler içinde konyak içip kağıt paraları sallayarak gücünü gösteriyor.
Washington'daki Brookings Enstitüsü'nden Vanda Felbab-Brown onun hakkında şöyle konuşuyor:
Diğerleri toplumsal adalet vurgusu yaparken Izo, 'Dünya cehenneme döndü ve ben en büyük şeytanım' diyor.
Suikastın ardından işler karıştı
Haiti, 2021'de dönemin devlet başkanı Jovonel Moise'nin öldürülmesinin ardından bir şiddet sarmalına girdi.
Haiti Başbakanı Ariel Henry'nin istifasını talep eden silahlı çeteler, Port-au Prince'le Croix des Bouquets bölgesi yakınlarındaki iki cezaevine 2 ve 3 Mart'ta silahlı saldırı düzenleyerek güvenlik güçleriyle çatışmıştı. Çatışmalar sırasında yaklaşık 4 bin mahkum hapishaneden firar etmiş, 12 kişi yaşamını yitirmişti.
Hükümet, 4 Mart'ta hapishaneden kaçan suçluların yakalanması için 72 saatlik olağanüstü hal ilan edildiğini ve belirli saatlerde sokağa çıkma yasağı uygulanacağını duyurmuştu. Kaçan mahkumların yakalanması için 4 Mart'ta ilan edilen olağanüstü halin süresi 7 Mart'ta bir ay uzatılmıştı. Bu kararın sonrasında Ariel Henry istifa edeceğini açıklamıştı.
Ülkedeki Geçici Başkanlık Ofisi, kamu düzeninin yeniden tesis edilmesi ve güvenliğin sağlanması amacıyla OHAL süresinin 1 ay uzatıldığını perşembe belirtmişti.
Başkent Port-au-Prince ve ülkenin batı bölgesinde, 19.00 ila 06.00'da sokağa çıkma yasağı uygulamasının süreceği kaydedilirken güvenlik güçlerinin geniş çaplı önlemler alacağı bildirilmişti.
Amerika kıtasının en yoksul ülkelerinden Haiti, çetelerin yol açtığı şiddet sarmalı ve iktidar boşluğu nedeniyle ekonomik çöküşün eşiğinde bulunuyor. Uzun yıllardır siyasi, ekonomik ve güvenlik krizi gibi temel problemlerle boğuşan Haiti'de 11 milyonu aşan nüfus için kıtlık tehlikesi bulunuyor.