Sudan’da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında yaklaşık 8 ay önce başlayan çatışmalar devam ederken, savaş Sudan'ın merkezindeki El Cezire Eyaleti ve Vad Medeni şehrinde (eyaletin başkenti) yerinden edilmiş binlerce insanın yeni güvenli sığınaklar arayışında bulunma çabalarını tekrar gündeme getirdi.

Geçen aylarda çatışmalardan kaçanların çoğu için Vad Medeni şehri, Hartum'daki çatışmaların yoğunlaşmasından sonra daha istikrarlı bir varış noktası olmayı sürdürdü ancak çatışmalar oraya da sıçradı. Bu durum, sosyal, insani ve bölge istikrarı hakkında birçok soruyu gündeme getirdi.

“Nereye gidelim?” sorusu Vad Medeni'de yerinden edilmiş insanlar arasında en sık sorulan ve cevabı en çok aranan soru oldu. Çeşitli sosyal ve ekonomik hesaplamalar ve dengelerin iç içe geçmesiyle birlikte özellikle El Cezire Eyaleti’ne yakın şehirler Sennar, Port Sudan, Gadarif ve Kosti’de yeni çatışmalara ilişkin söylentiler bölge halkının kabuslarını dahada şiddetlendirdi. 

Nisan ayında ordu ile HDK arasında savaşın patlak vermesinden bu yana çok sayıda insan özelde Vad Medeni şehrine, genel olarak da El Cezire eyaletine göç etti. Yerlerinden edilenlerin çoğunluğu Hartum, Kordofan ve Darfur'dan.

Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi'ne (OCHA) göre, Vad Medeni şehri ve El Cezire Eyaleti'nin köy ve şehirleri göç etmek zorunda kalan toplam 5,5 milyon kişiden yaklaşık 500 bin kişiye ev sahipliği yapıyor.

Yeni cepheler

Vad Medeni ve El Cezire Eyaleti şehirlerinin HDK’nın kontrolüne geçmesinin ardından yaşanan yeni gelişmelere göre, yerinden edilenlerin potansiyel yeni varış noktaları artık Sennar, el Gadarif, Port Sudan ve Kassala.

Görgü tanıkları ve Şarku'l Avsat muhabiri, ‘Vad Medeni ve El Cezire Eyaleti şehirlerinden kamyonlar, nakliye araçları ve otobüslerle binlerce insanın büyük göçünü gözlemlediklerini ve bazılarının eyaletten yürüyerek ayrıldığını’ bildirdi. Kaçaklardan bazıları hâlâ barınaklarda mahsur kalıyor.

Şarku'l Avsat'a konuşan yerinden edilmiş kişiler, kalabalık nedeniyle 4 saatlik bir yolculuğun ardından Vad Medeni yakınlarındaki Hac Abdullah kasabasına vardıklarını ifade ederek, normal şartlarda 40 dakika süren yolu bazılarının ‘sırtlarında çantalarıyla yürüyerek kat ettiklerini’ bildirdi.

Şarku’l Avsat’ın Vad Medeni muhabiri Vicdan Talha, kentten yerinden edilme deneyimine tanıklık ettiği sırada diğerleriyle bağlantısının kesildiğini ifade etti.

Talha, “Sadece Butana çobanlarının (bölgedeki yollarında uzman olan deve çobanları) bildiği, Arbain Yolu olarak bilinen eski bir yola gittik. Birkaç köyden geçerek bizi Umm al-Kura, ardından Al-Fav olarak bilinen bir bölgeye getirdiler. Oradan da el Gadarif’e oradan da Sudan Limanı'na ulaşım sağlıyoruz. HDK askerleri tarafından durdurulduk ama sonra geçmemize izin verdiler” dedi.

Savaş tüccarları

Yerinden edilmiş kişilere göre ‘savaş tüccarları’ yeni koşullardan yararlandı ve Vad Medeni'den Sennar şehrine otobüsle ulaşımın fiyatını hızla ikiye katladı. Yol ücreti çatışmadan önce 12 bin Sudan cuneyhi iken şimdi 50 bin ila 60 bin Sudan cuneyhi arasında değişiyor.

Vad Medeni’deki yerinden edilen kamplardan sorumlu yetkiliye göre Muhammed Abdulfettah, “Kamplarda yaklaşık iki bin yerinden edilmiş insan var. Bunların çoğunluğu kadın ve çocuklardan oluşuyor ve yerinden edilenlerin yüzde 70'i Sennar ve diğer bölgelere gitti. Ancak Vad Medeni hâlâ güvende ve kamplara yeni yerinden edilmiş insanlar gelebilir” dedi.

Vad Medeni merkezindeki Mübarek Zaruk Barınma Merkezi Başkanı Meha Abdulmecid, “Merkezde yaklaşık 65 yerinden edilmiş aile bulunuyordu ve bunlardan sadece 7 aile kalmıştı. Onların artık başka yere gitmelerini sağlayacak paraları yok” dedi.

Yeniden yerinden edilme ve ihlaller

Yerel gözlemcilere göre, HDK tarafından kontrol edilen şehirlerin çoğu, ‘özellikle arabalar, para ve altın olmak üzere mülklerin yağmalanmasına ve çalınmasına’ tanık oluyor. Bazıları HDK grubunun üyelerini suçlularla, yerel vatandaşlarla ve hapishanelerden serbest bırakılan hırsızlarla ortaklaşa ‘tecavüz suçları’ işlemekle suçluyor.

OCHA’nın yayınladığı son istatistiklere göre, Sudan'daki savaştan kaçanların sayısı 7 milyondan fazla kişiye ulaşırken bunların yaklaşık 5,5 milyonu ülke içinde yerinden edilirken, 1,5 milyon kişinin ise komşu ülkelere sığındığı ifade edildi. Bu istatistik, Vad Medeni'den yeni yerlerinden edilmiş kişileri içermiyor.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Şarku'l Avsat'ın haberlerine ulaşmak için tıklayın