Dubai'deki COP28, bitkin ve duygusal bakımdan tükenmiş delegelerin ve medyanın gözyaşları, kucaklaşmaları ve alkışlarıyla sona erdi. Kısa süre önce taslak metinde fosil yakıtlara ilişkin vaatlerin yer almaması onları üzmüştü. Şimdi aynı Emirlikli petrol adamı, büyük isim Sultan el-Cabir, fosil yakıt döneminin sonunu işaret ediyor gibi görünen bir anlaşmayla onları canlandırdı. Acaba duygularıyla biraz oynanmış mıydı? Bunu söylemek mümkün değil fakat muhtemelen sadece bir fosil yakıt ülkesinin yapacağı kadar dikkat çekici ve beklenmedik bir anlaşma olduğu kesin.

Peki bu tarihi anlaşma bizi 1,5 santigrat derecelik sıcaklık artışı sınırında tutabilecek mi? Yoksul ülkelerin iklim değişikliğine uyum sağlamasına, felaketlerle başa çıkmasına ve temiz enerji elde etmesine yeterince imkan tanıyacak mı? Fosil yakıt çağının sonunu mu müjdeliyor? Hayır, hiçbiri. Bilim paneli IPCC'nin (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli)  başkanı Jim Skea bana manşetlere layık şu tepkiyi verdi:

198 ülke fosil yakıtlardan uzaklaşmayı kabul ediyor… ileride bir gün.

Jeolog Profesör Bill McGuire ise şunları ekledi:

İhtiyacımız olan şey 72 ay içinde salımları neredeyse yarı yarıya azaltacak bağlayıcı bir yol haritasıydı ama elimizde hurdalar kaldı. İklim yatıştırma yine kazandı ve fosil yakıt şirketleri şampanya patlatacak.

Gerçekten de hidrokarbon lobisinin parmak izleri açıkça görülüyordu. Fosil yakıtlarla ilgili metni ele alalım: Paragraf "enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde uzaklaşılması ve 2050'ye kadar bilime uygun olarak net sıfıra ulaşılması için bu kritik 10 yılda eylemlerin hızlandırılması ihtiyacını kabul eder".

İlk okumada bu, tüm ekonomileri dönüştürecek bir girişim gibi görünüyor ancak daha önce paniğe kapılan Opec petrol karteli tarafından eklendiği açıkça belli olan küçük "enerji sistemlerinde" maddesine dikkat edin. Bu iki kelime anlaşmayı, enerjinin çok küçük bir kısmının petrol yakılarak elde edildiği elektrik sektörüyle sınırlıyor.

Bu da petrol ülkelerini siyah altınlarını arabalara, kamyonlara, gemilere ve uçaklara akıtmakta serbest bırakıyor. Talebi kısmalıyız, arzın düşmesi için dua etmemeliyiz. Suudilerin üretimi arttırma niyetinden şüphe duyuyorsanız, Enerji Bakanı Prens Abdülaziz bin Selman'a kulak verin: "Bu metinlerin ihracatımızı etkilemeyeceğini, satış kabiliyetimizi etkilemeyeceğini düşünüyorum" diyerek Suudilere ait Al Arabiya televizyonuna güvence verdi. Sözlerinin tercüme edileceğini fark etmedi mi, yoksa umursamadı mı?

Her iki durumda da beklentisi açık ve çevre birliklerindeki meslektaşlarımın çoğunun aksine Suudilerin durumuna biraz sempati duyuyorum. Birleşik Krallık'ın (BK) Sanayi Devrimi'ne yakıt sağlamak için kömürünü yaktığını, ardından Kuzey Denizi'ndeki sondaj zenginliğini paraya çevirdiğini biliyorlar; şimdi Rishi Sunak'ın son petrol damlaları için çabalarken, diğer petrol ülkelerinin zenginliklerini insanlığın yararı için yeraltına kilitlemesinde ısrar ettiğini görüyorlar. Bunu kokuşmuş bir riyakarlık olarak görüyorlar, dolayısıyla bu aleni kaçış maddesine şaşırmayalım.

Deneyimli COP gözlemcisi Michael Jacobs, metindeki bu tür "yaratıcı muğlaklıkların", karşıt önceliklere sahip uluslar uzlaşma arayışında birbirlerine yaklaştıkça kaçınılmaz olduğunu savunuyor. Bu savaşın daha sonra verilmesi gerektiğini söylüyor. Ancak iklimin, enerji sektörüne paralel olarak ulaştırma sektörünün de acilen elektriğe geçmesine ihtiyacı var.

Opec'in kaçışından sonra şuna da Putin'in kaçışı da diyebiliriz. COP sırasında Abu Dabi'ye uçarak konferansa uzaktan baskı yaptı. BAE ve hatta Suudi Arabistan gibi daha ileri görüşlü devletler yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yaparak ekonomilerini çeşitlendirmeye başlamışken, Putin'in seçenekleri daha sınırlı.

Metne eklenen bir madde "geçiş dönemi yakıtlarının enerji dönüşümünü kolaylaştırmada rol oynayabileceğini kabul eder". Bu Rusça "doğalgaz yakmaya devam edin" demek.

Kömür ve yenilenebilir enerji kaynakları arasında bir geçiş yakıtı olarak gaz fikrini, son yıllarda elektrik üretim pazarını ele geçirmek için can atan gaz şirketleri destekliyor. Elbette doğalgaz santralleri kömürün kirli bacalarından çok daha temiz görünüyor fakat endüstri, kısa vadede CO2'den 80 kat daha güçlü bir gezegen ısıtıcı gaz olan metanı büyük miktarlarda sızdırıyor.

Dubai belgesi "kaçak salımları" engellemeyi amaçlıyor ancak Uluslararası Enerji Ajansı'nın yeni fosil yakıtların hiç aranmaması gerektiği tavsiyesini göz ardı ediyor.

Nitekim COP28'in başkanının yönettiği petrol ve gaz firması Abu Dabi Ulusal Petrol Şirketi, COP zaferiyle alay edercesine daha fazla petrol ve gaz sahası geliştirmek için 150 milyar dolar yatırım yapıyor.

Putin'in gazdan çıkış maddesi, ABD ve hatta BK de dahil tüm gaz üreticileri için harika bir haber.

Ruslar her zamanki gibi COP'ta ilerlemeyi engellemekle suçlandı. Putin'in diğer Doğu Avrupa ülkelerinin gelecek yılki COP'a ev sahipliği yapmasını veto etmesinin ardından, dünyanın en önemli iklim etkinliğine bir başka petrol üreticisi Azerbaycan'ın ev sahipliği yapacak olması da tesadüf değil. COP sürecindeki tüm anlaşmalar gibi Dubai anlaşması da kesinleşmiş değil. Kararlar ileri olduğu kadar geriye de gidebilir ve Putin tokmağı kullanan eli yönlendirirse anlaşma gelecek yıl çatırdayabilir.

Dubai'de ABD'nin rolü de mercek altına alındı. Olağanüstü iklim kampanyacısı Senatör John Kerry güçlü bir anlaşma çağrısında bulunurken, başkanı temiz teknolojiye büyük yatırımlar yapıyor ve aynı zamanda ABD'nin küresel petrol ve gaz piyasasındaki hakimiyetini koruma planlarını sürdürüyor.

Devletlerin çoğunun tehlikeli iklim değişikliğini önlemek için gereken acil değişiklikleri yapmaktan aciz ya da isteksiz olduğu açık. Tüm uyku sersemi coşkuya rağmen, bu anlaşmanın çok az şeyi garanti ettiğini unutmayın. Yenilenebilir enerji kaynaklarının üç ve enerji tasarrufunun iki katına çıkarılması (politikacılar ve işletmeler genellikle daralma yerine genişlemeyi tercih ettikleri için her zaman Külkedisi seçeneği) yönünde memnuniyet verici bir plan içeriyor. Ancak Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), COP masasındaki anlaşmanın, sıcaklıkları sanayi öncesi dönemin 1,5 santigrat üzerinde tutmak için gereken miktarın yalnızca yüzde 30'unu sağlayacağı uyarısını yaptı ve bu da liderlerin sözlerini tuttukları varsayımına dayanıyor ki şu ana kadar çok azı bunu başardı.

Uzun vadeli bir lider olan BK gibi ülkeler, iklim söz konusu olduğunda sadece yeni fosil yakıt aramalarına izin vererek değil, aynı zamanda elektrikli araçların ortaya çıkışını geciktirerek ve ev sahiplerinin evleri yoksul aileler için yaşanabilir hale getirmesini gerektiren kuralları kaldırarak şimdiden gevşedi. Zengin BK küresel ısınmaya ilişkin kendi yasalarının gerekliliklerini yerine getiremediğini söylüyorsa, diğerlerinin ne şansı olabilir ki?

Ve sağcı medyaya dezenformasyon akıtmaya devam edecek sözde düşünce kuruluşlarıyla dev petrol şirketlerinin korkunç elini de unutmayın. Şüphecilerin kazandığı her zafer internette dolaştıkça daha da büyüyecek ve etrafa huzursuzluk tohumları saçacak. BK'den bir bakan bana Sunak'ın iklim söylemindeki son U dönüşünün "iyi bir politika" olduğunu çünkü politikayı neredeyse hiç değiştirmediğini ve "Express'i sırtımızdan attığını" söyledi. Bu Dubai anlaşmasının kırılganlığı hakkında ipucu veriyor çünkü dev petrol şirketleri asla teslim olmayacak.

Bu, COP anlaşmasının işe yaramaz olduğu anlamına mı geliyor? Kesinlikle hayır. Totemik "fosil yakıtlar" ifadesinin dahil edilmesi doğru yönde atılmış bir adım fakat bu, onlarca yıl önce yapılması gereken malumun ilamı.

Ardından, yoksul ülkelere kendi yaratmadıkları iklim değişikliği nedeniyle şiddetlenen ekstrem hava olayları için tazminat ödenmesini öngören kayıp ve zarar anlaşmasını ele alalım.

Yeni fon memnuniyet verici ancak ihtiyaç duyulanın çok küçük bir kısmı ve buna "tazminat" dememeliyiz çünkü Amerikalılar bunun kendilerini zengin eden iklim hasarı için yasal sorumluluk anlamına gelmesinden korkuyor.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 2/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 3/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 4/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 5/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 6/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 7/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 8/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 9/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 10/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 11/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 12/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 13/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 14/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 15/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 16/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 17/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 18/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 19/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 20/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 21/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 22/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 23/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 24/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 25/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 26/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 27/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 28/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 29/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 30/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

ABD'nin kömürden uzaklaşmayı kabul etmesi gibi iyi haberler de vardı ama bu zaten gerçekleşmekte olan bir eğilim. Ayrıca COP'ta iklim sorununu tanımlayan güçlü dil, dünya hükümetlerinin artık sorunun boyutunu kolektif olarak kabul ettiklerini kanıtlıyor.

Bu paragraflar çok anlamlı:

Belge... 2023'ün kayıtlara geçen en sıcak yıl olacağı ve iklim değişikliğinin etkilerinin hızla arttığı yönündeki ciddi endişeleri ifade eder ve bu kritik 10 yılda 1,5 santigrat derece hedefini ulaşılabilir kılmak için acil eylem ve desteğe duyulan ihtiyacı vurgulamar;

Başta sera gazı salımları olmak üzere insan faaliyetlerinin yaklaşık 1,1 santigrat derecelik küresel ısınmaya neden olduğu kesindir. İnsan kaynaklı iklim değişikliğinin etkileri halihazırda dünyanın her bölgesinde hissediliyor ve iklim değişikliğine en az katkıda bulunanlar bu etkilere karşı en savunmasız durumda.

Almanya'daki PIK-Climate'ın direktörü Johan Rockstrom ve BusinessGreen dergisinden James Murray gibi analistler, COP'un mesajlarının yatırımcıları, bankaları ve hükümetleri iklimi koruyacak şekilde finansal akışları zorlayacak kadar güçlü olduğuna inanıyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarının maliyetinin düşmesi ve yatırımcıların karbon ağırlıklı kaynaklardaki varlıklarını kaybetme riskiyle birlikte, haklı olabilirler... ancak asıl önemli soru zaman çizelgesi. Sera gazlarında hemen şimdi acil kesintilere ihtiyacımız var.

Küçük ada devletleri gibi "mağdur" ülkeler de COP'un düşüncelerini alkışlıyor ancak 1,5 santigrat derecenin aşılmasını önlemek için salımlarını zamanında azaltmaya veya daha sıcak bir dünyaya uyum sağlamak için gereken fonları açmaya veya kendi temiz enerjilerini elde etmeye yetmeyeceğinden korkuyorlar.

Tartışmaların ardında, 1,5 santigrat derecenin her halükarda güvenli bir ısınma seviyesi olmadığı netleşiyor. Dünya, 1,1-1,2 santigrat derecelik resmi sıcaklık artışıyla (bazı bilim insanları bunun yetersiz olduğunu iddia etse de) eşi benzeri görülmemiş hava ve sıcaklık aşırılıklarına ve ciddi buz kaybına maruz kaldı. Buzlu bölgeleri inceleyen bilim insanları, Kuzey Kutbu'ndaki hızlı ısınmanın şimdiden dünya genelinde hava kaosuna neden olduğunu söylüyor. Kriyosfer acil küresel ilgiye ihtiyaç duyuyor ancak raporda tek kelimeyle bahsediliyor.

Profesör Sör Brian Hoskins bana COP28'in "Paris 1,5 hedefine uyma diliyle ülkelerin yaptıkları ya da yapmayı vaat ettikleri eylemler arasında büyük ve muhtemelen imkansız bir boşluk bıraktığını" söyledi. 

Brezilya'daki COP30'dan önce ülkelerin yeni [taahhütlerini] ortaya koymaları gerekecek ama o zamana kadar küresel sıcaklık artışının kaçınılmaz olarak 1,5C santigrat dereceyi aşacağı şimdikinden daha da belirgin hale gelebilir.

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli Başkanı Profesör Jim Skea, bilim insanlarının son zamanlarda yaşanan aşırılıklar, özellikle de iklim modelcilerinin hayallerinin ötesinde olduğunu söylediği okyanus ısınması karşısında gafil avlandıklarını söyledi. COP28'in sonucu ne olacak? 

Yaşamadan bilemeyiz. Hükümetler yapmaları gerekeni yapacaklar mı? Bu COP'un pek bir fark yaratacağını sanmıyorum.

Roger Harrabin, Cambridge St. Catharine's College'da öğretim üyesi ve BBC'nin eski muhabiridir

https://www.independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Çağatay Koparal