Darfur meselesi, tarihi boyunca mera ve tarım arazileri konusundaki anlaşmazlıklardan başlayarak, kabileler arası çatışmalar ve onların komşu topraklardaki varlığına kadar destansı bir karaktere büründü.

Meselenin aynı zamanda etnik, sosyal, dini ve politik örtüşmelerin olduğu çeşitli bağlamları da var.

Böylece, bu faktörlerin kendi motivasyonlarını iç içe geçirdiğini ve bölgedeki savaş için tarihsel bir temel oluşturduğunu ve bu tarihsel çatışmaların seyrinde, her iki tarafın da kendisini yeniden konumlandırmasına izin veren bir güç dengesi dışında hiçbir değişiklik meydana gelmediğini görüyoruz.

Darfur'daki uzun savaş süreci devletin temellerini sarstı. Bu noktada devletin varlığını sürdürebilmesi için iki yol vardı.

Bu yollardan biri barışa giden ama zor olan yoldu. Diğer yol da savaş yoluydu.

Görüldüğü üzere savaş yolu da yapısal ve maddi devlet şiddetini gerektiriyordu.

Eski Devlet Başkanı Ömer el-Beşir rejimi Darfur bölgesinden bir alternatif arayışına girdi.

Bu alternatifin orduyla çatışmayı tek başına göğüsleyebilmesi, rejime düşman olan, rejime karşı isyan eden Afrikalı etnik gruplara mensup silahlı hareketlerle ve muhalif siyasi partilerin destekçileriyle yüzleşebilmesi için Beşir, Arap Rizeygat kabilesinden Musa Hilal liderliğindeki Cancavid grubundan yardım istedi.

Bu kabile daha sonra Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) liderliğindeki Hızlı Destek Kuvvetleri'ne (HDK) dönüştü.

Bu durumun ışığında Darfur'daki silahlı hareketler, burayı sömürgecilik sonrası devlet olarak adlandırdı.

Ekonomik, siyasi ve sosyal marjinalleşmeye ilişkin acı şikâyetleri dile getirmeye devam etti ve Sudan devletindeki yapısal çarpıklık dinamiklerinin ortadan kaldırılması çağrısında bulundu.

Daha sonra federal yönetim talebi kabul edildi ve çeşitli rejimler bunu uyguladı, ta ki sonunda Darfur'a Zaghava kabilesine mensup Mini Arko Minavi bölge başkanı olarak atanıncaya kadar.

Ordu ile HDK arasında 15 Nisan'dan bu yana devam eden savaşta 'özerklik' talebi ortaya çıktı.

Aynı zamanda HDK, Batı Darfur eyaletinin başkenti el-Cuneyna şehrinde Masalit kabilesine karşı geniş çaplı cinayetler ve yerinden etmeler gerçekleştirdi.

Birleşmiş Milletler (BM) bunu bir etnik temizlik süreci olarak tanımlarken, bu talebin siyasi, ekonomik, sosyal ve insani yansımalarının olduğu vurgulandı.

Ortak talep

Her ne kadar Güney Sudan bölgesindeki savaş krizi Darfur bölgesindeki savaştan önce yaşanmış olsa da, Güney sorununun çözümü için önerilen çözümler, Darfur sorununun çözümlerinden önce geldi.

Ancak iki bölgenin doğasında kalan ve iki savaş sırasında da ortaya atılan ortak talep özerklikti.

Kenya'da düzenlenen 2002 Machakos Protokolü görüşmeleri, hükümet ile Sudan Halk Kurtuluş Hareketi arasında bir anlaşmanın imzalanmasına yol açtı.

Protokolün metinleri aynı zamanda güneydeki insanların Sudan devletinde mi kalmak yoksa bağımsız bir devlete mi ayrılmak istediklerine karar vermeleri için kendi kaderini tayin etme hakkına ilişkin bir referanduma dayanıyordu.

Hükümet ile hareket arasında 2005 yılında Naivasha Barış Anlaşması'nın imzalanmasından önce, ordu güçleri, Hartum'daki merkezi otoriteyi bölgeyi marjinalleştirmekle suçlayan isyancı hareketi ortadan kaldırmak için 2004 yılında Sudan'ın batısındaki Darfur'a hareket etti.

Yüzbinlerce Darfurlu Çad'a göç ederken bölgede sürekli cinayetler ve şiddet yaşanmış, ardından ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell, Darfur'daki durumu 'soykırım' olarak tanımlamıştı.

BM Güvenlik Konseyi, buradaki ateşkes anlaşmasını ihlal edenlere yaptırım uyguladı ve bölgede savaş suçları işlemekle suçlananların Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (UCM) sevk edilmesine karar verdi.

2005'te anayasa yayınlandığında, bu anayasa güney bölgesine kendi kendini yönetme hakkı verdi. Söz konusu anayasa Darfur bölgesinin aynı hakkı talep eden hareketleri için bir mukaddime niteliğindeydi.

Bir yıl sonra 2006'da hükümetle Abuja Barış Anlaşması imzalandı. Mini Arko Minavi'nin kanadı olan Sudan Kurtuluş Hareketi ittifaka katılırken Abdulvahid Muhammad Nur'un kanadındaki Sudan Kurtuluş Hareketi ve Halil İbrahim liderliğindeki Adalet ve Eşitlik Hareketi anlaşmayı imzalamayı reddetti.

Abuja Barış Anlaşması güç paylaşımı ve Cancavid milislerinin silahsızlandırılması ile ilgili konuları içeriyordu.

Bu anlaşma, iki hareketin güçlerini Sudan Ordusu'na entegre ediyordu. Aynı zamanda anlaşmanın içeriği, Darfur'un gelecekteki statüsüne ilişkin bir referandum ve bölgeye insani yardım akışını arttıracak tedbirler ihtiva ediyordu.

2011 yılında Güney Sudan'ın bağımsızlığına yol açan halk referandumu başladığında Adalet ve Eşitlik Hareketi Hartum'la bir barış anlaşması imzalamıştı.

Beşir, bölgenin özyönetim çağrısı yapan seslerin hakimiyetine maruz kalmaması için hızla Darfur'daki savaşın sona erdiğini duyurdu.

Ancak Adalet ve Eşitlik Hareketi lideri Halil İbrahim'in silahlı kuvvetlerin Kuzey Kordofan'da düzenlediği hava saldırısında öldürülmesiyle çatışmalar yeniden alevlendi.

Birleşme bozuldu

Darfur'daki savaş devam etti. Çünkü silahlı hareketler, Beşir rejiminin bir yandan barış anlaşmalarına imza attığını, diğer yandan da Afrika kökenli Darfur kabilelerine karşı savaşında Cancavid milislerini desteklediğini gördü.

Silahlı hareketlerin Libya ve Çad'dan aldığı desteğin yanı sıra, uluslararası örgütler de savaşa ve halkın yerinden edilmesine karşı çıkıyordu.

Sudan Parlamentosu'nun HDK güçlerinin silahlı kuvvetlerin ilkelerine bağlı kalmasını öngören 2017 Yasası'nı kabul etmesinden sonra, Darfur'daki silahlı hareketler, HDK'nin Hartum'daki merkezi otoriteye katılmasının kendilerini bölgelerinden uzaklaştırabileceğine inanıyordu.

Ancak HDK lideri Hamideti'nin düzenlemeleri farklı bir hal aldı. O, 2018 ayaklanmasından sonra, Nisan 2019'da Beşir'in devrilmesi sürecine katıldı ve ardından kendisine Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcılığı pozisyonunu veren bir güç paylaşımı anlaşması imzaladı.

Askeri Konsey, 25 Ekim 2021 prosedürlerini uygulamaya koyduktan sonra silahlı hareketler, Abdulfettah el-Burhan ve yardımcısı Hamideti'nin darbe ile iktidarı kontrol altına alan yeni bir hükümet kuracağından emin oldu.

Geçiş hükümetinde elde ettiği fırsatı Darfur'daki çatışmayı kışkırtmak için heba etmeyecek olan Hamideti, başkent Hartum, Darfur, Nuba Dağları ve Mavi Nil'deki silahlı hareketlerden gelen askerlerin varlığıyla militarize olduktan sonra orduya entegrasyon maddesinin uygulanmasını bekliyordu.

Buna, 2020 Cuba Barış Anlaşması'nda öngörüldüğü üzere Darfur'dan Hartum'a gelen HDK güçleri de katıldı.

Sürpriz olan ise tüm bu düzenlemelerin, askeri bileşen ve Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) Merkez Konseyi tarafından imzalanmasının ardından ortaya çıkmasıydı.

Geçen aralık ayında Çerçeve Anlaşması'nda öne çıkan konuların görüşülmesi amacıyla düzenlenen güvenlik ve askeri reform çalıştayında, iki yıllık yeni bir siyasi geçiş sürecinin başlatılması ve sivil hükümetin atanması için yapılan Çerçeve Anlaşması üzerine bir yanda sivillerle askerler, diğer yanda ordu ile HDK arasında anlaşmazlık çıktı.

HDK güçlerinin entegrasyonuna ilişkin planlar, anlaşmanın uygulama süresi ve ordunun sivil denetime tabi tutulması talebi üzerindeki anlaşmazlık, anlaşmanın imzalanmasının Nisan ayı başında iki kez ertelenmesine neden oldu.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  24 Aralık 2024 - Panama'nın başkenti Panama'da polis ABD Büyükelçiliği önünde düzenlenen protestoda göstericiler tarafından yerleştirilen seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump'ın resminin önünde nöbet tutuyor. Panama Cumhurbaşkanı Jose Raul Mulino, Donald Trump'ın insan yapımı su yolunu geri alma tehdidinin ardından 23 Aralık'ta ülkenin eski liderleriyle birlikte imzaladığı bir bildiride Panama Kanalı'nın statüsünün müzakere edilemez olduğunu söyledi. Trump, "Donanmamız ve ticaretimiz çok haksız ve adaletsiz bir şekilde muamele görüyor. Her yerde olduğu gibi Panama Kanalı'nda da kazıklanıyoruz" demiş ve kanalın ABD'ye iade edilebileceğini öne sürmüştü (Arnulfo Franco/AFP)

• 2/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 3/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 4/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 5/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 6/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 7/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 8/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 9/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 10/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 11/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 12/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 13/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 14/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 15/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 16/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 17/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 18/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 19/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 20/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 21/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 22/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 23/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 24/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 25/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 26/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 27/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 28/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 29/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 30/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

Silahsızlanma

Pek çok kişi Darfur'daki çatışmayı Sudan'ın sömürge ve sömürge sonrası tarihi boyunca devam eden köklü sosyal, siyasi ve ekonomik eşitsizliklere bağlıyor.

Kırsal kesimin bir kısmı şu ana kadar merkezde yaşananlardan uzak dururken, hükümetin idari gölgesi gereken ilgiyi ve gerekli hizmetleri sağlayamadı.

Sudanlı yazar Mansur Halid'in 'Sudan Elitleri ve Başarısızlığa Bağımlılık' adlı kitabında siyasi elitin böyle bir ihmal durumuna alışması olarak tanımladığı şey buydu.

Özerklik konusu, Kasım 2019'da Darfur bölgesine özerklik verilmesi çağrısında bulunan Malik Agar'ın liderliğindeki Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Kuzey Liderlik Konferansı sırasında yeniden gündeme getirildi.

Konferansta, aralarında Beşir'in de bulunduğu aranan kişilerin UCM'ye iade edilmesi ve Darfur ile Sudan'ın geri kalanında geçiş dönemi adaletinin sağlanması yönünde çağrıda bulunuldu.

Ancak köprünün altından çok sular aktı. Agar, Cuba Barış Anlaşması'nı imzaladı.

Silahlı hareketlerin geri kalan liderleriyle birlikte, kuvvetlerinin orduya entegrasyonu da dahil olmak üzere anlaşmanın gereklerinin yerine getirilmesini beklerken, Burhan'ın Hamideti'yi görevden alması ve HDK'nin isyan ettiğini ilan etmesi üzerine Hamideti'nin yerine Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcılığı'na Agar atandı.

Hükümet, HDK vizyonu gereği Darfur bölgesine yönelik 'özerklik' talebine itiraz etmekte ısrarcı olmayabilir.

Ordu kısa bir süre direnebilir ve daha sonra şiddeti sona erdirmek amacıyla ve çeşitli çevrelerden gelen büyük uluslararası baskı nedeniyle bunu kabul etmeye hazır olduğunu beyan edebilir.

Ancak herkes HDK'yi devre dışı bırakma ve bölgeyi güvenlik altına alma sorunuyla karşı karşıya kalacak.

Bu durumda, Darfur'da bulunan güçlerin bir kısmı silahsızlandırılabilir, geçici olarak tahliye edilebilir ve HDK'nin 'özerklik' devralmasını kabul etmek amacıyla Burhan üzerinde daha fazla baskı oluşturmak için savaş Hartum ve diğer bölgelerden devam ettirilebilir.

Sıkı kontrol

Her ne kadar Sudan özyönetimin çeşitli biçimlerini uygulasa da yetkiler çoğunlukla merkezden ve otoritenin belirli bir bölgenin valisi olarak onayladığı kişiye veriliyordu.

Darfur örneğinde, bölge Minavi'ye verildiğinde merkez kontrolünde kaldı ve Minavi, bölgeyi Hartum'daki evinden bizzat yönetiyor.

Darfur'un 'özerklik' kazanmasına yönelik HDK talebinin, bu sağlanana kadar mevcut savaşın siyasi örtüsü olarak kalması bekleniyor.

Daha sonraysa bölgesel çevredeki Arap aşiretlerini çekebilecek, uzun süre ve geniş bir alanda devam edebilecek şiddete kapılar açılacak.

Sürecin ateşlenmesine katkıda bulunan bir dizi faktör var ve bunların başında 'etnik köken' meselesi geliyor.

Bu, özünde, her biri kendi varlığının meşruiyetini ve bağımsız bir devlete ayrılmanın başlangıcı olarak özyönetim hakkını meşrulaştıran tarihsel bir düşmanla yapılan bir rekabet ve çatışmadır.

Darfur'a 'özerklik' verilmesi konusunda HDK ile anlaşma sağlanması durumunda bu gerçeklikten hareketle çeşitli senaryolar tasavvur edilebilir. 

Bunlardan ilki, HDK'nin, Darfur'daki kontrolü sıkılaştırdıktan ve silahlı kuvvetler ve silahlı hareketler içindeki müttefikleriyle bir barış anlaşması imzaladıktan sonra Darfur'u Hartum'dan yönetmesi.

İkinci senaryo ise Darfur'u buradaki merkezinden yönetmek.

Bununla beraber silahlı hareketlerle anlaşamayıp onları püskürtmek ve silahlı hareketlerin başta Zaghava olmak üzere Afrikalı gruplara destek vereceği beklentisiyle Çad gibi komşu ülkelere müdahale etme girişimlerine engel olmaktır.

Independent Arabia