Dünya 7 Ekim cumartesi sabahına, Gazze Şeridi'nin çevreleyen sınır hattını yıkan Hamas'ın İsrail yerleşim birimlerine yönelik düzenlediği Aksa Tufanı operasyonuyla uyandı.

Sabah saatlerinde başlayan sürpriz Hamas saldırısı, İsrail güvenlik birimlerini felç ederken, aralarında çok sayıda sivilin de olduğu 700'den fazla kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu.

Hamas saldırısına savaş ilan ederek yanıt veren İsrail'in Gazze Şeridi'nde düzenlediği hava saldırılarındaysa can kaybı sayısı 500 dolaylarına ulaşmış durumda.

Bölgede ve dünyada şok etkisi yaratan saldırılar, birçok siyasi analist ve üst düzey yetkili tarafından 11 Eylül saldırıları ve Pearl Harbor baskını gibi tarihi olaylara atıfla yorumlanıyor.

Daha şimdiden, en ciddi kayıpların verildiği olaylardan biri olarak İsrail tarihine geçen saldırılar, Ortadoğu'da son dönemde oluşan siyasi dengeyi ve Ankara'nın bölge ülkeleriyle ilişkilerini normalleştirme arayışını da etkileme potansiyeli taşıyor.

Ankara'nın "itidal" arayışı

2002'den bu yana Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde kurulan AK Parti hükümetlerinin temel ortak noktalarından biri "Filistin davasına" verdiği destek olmuştu.

Erdoğan, 2009'da katıldığı Davos Zirvesi'nde ünlü "Siz öldürmeyi çok iyi bilirsiniz" çıkışını yaptığında karşısında İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres oturuyor, takip eden yıllarda gerçekleşen Mavi Marmara baskını ve Gazze saldırılarıyla Ankara ve Tel Aviv arasındaki ipler tamamen kopuyordu.

Aradan geçen süreçte Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya "katil" benzetmeleriyle yüklenmiş, İsrail lideriyse işi Cumhurbaşkanı'nı "Yahudi düşmanı" olmakla suçlamaya kadar getirmişti.

İki ülke arasındaki ilişkiler yıllardır o kadar gergin bir seyir izledi ki, 2002'den bu yana Türkiye'yi yöneten Erdoğan'la İsrail tarihinin en uzun süre görev yapan başbakanı Netanyahu arasındaki ilk yüz yüze görüşme henüz 20 gün önce New York'ta gerçekleşebildi.

Başta Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve İsrail olmak üzere bölge ülkeleriyle ilişkilerinde "temiz sayfa" açmak isteyen Ankara'nın 2020'de başlattığı İsrail'le normalleşme süreci New York'taki Erdoğan-Netanyahu zirvesine kadar uzandı.

Hamas'ın İsrail yerleşimlerine yönelik sürpriz saldırıları, iki tarafın da ilişkileri normalleştirme gayretinde olduğu böyle bir dönemde geldi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsrail'de yaşananlarla ilgili ilk açıklamasında önceki yılların aksine sakin bir ton tutturarak "itidal" çağrısı yaparken, taraflardan "gerilimi artıracak adımlardan kaçınmalarını" istedi.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 2/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 3/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 4/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 5/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 6/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 7/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 8/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 9/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 10/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 11/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 12/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 13/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 14/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 15/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 16/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 17/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 18/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 19/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 20/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 21/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 22/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 23/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 24/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 25/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 26/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 27/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 28/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 29/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 30/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

Ankara'nın yeni yaklaşımı ne anlama geliyor?

Resmi açıklamalarda Hamas'ın ismini geçirmese de sivil ölümlerini kınayan ve önceki yılların aksine her iki tarafı da gerilimi tırmandırmamaya çağıran Ankara'nın yaklaşımı, bölge ülkeleriyle kurulan yeni köprüleri yıkmama çabası olarak yorumlanıyor.

Eski diplomat ve İstanbul merkezli düşünce kuruluşu Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi'nin (EDAM) direktörü Sinan Ülgen, Independent Türkçe'ye yaptığı değerlendirmede Ankara'nın görece sakin tavrıyla ilgili şunları söyledi:

Bence Türkiye tarafından yapılan açıklamalar daha önceki dönemde yapılan açıklamalara oranla daha itidalli. Bunun da muhtemelen iki nedeni var. Birincisi bölgedeki ülkelerle yürüyen normalleşme süreci. İkincisi de bölgedeki bazı ülkelerden ekonomik beklenti içinde olunması. Onlarla da gerilim yaratmamak adına daha itidalli açıklamalar gördük. Doğrusu da budur. Bunun önümüzdeki dönemde bu şekilde devam etmesi Türk dış politikası adına yararlı olacaktır.

İsrail'de yaşananların Türkiye'nin Ortadoğu politikasını olumsuz etkileme ihtimalinin yüksek olduğuna dikkat çeken Ülgen, "Dengeli bile olsa, ister istemez İsrail'e karşı da eleştirel bir duruş hakim olacaktır. Çünkü önümüzdeki günlerde Gazze'de yürütülecek operasyonun insani açıdan çok acı sonuçları olacaktır. Buna Türkiye de duyarsız kalamaz. O nedenle eleştiri dozu yüksek, İsrail'le ilişkileri zorlayacak açıklamalar görebiliriz önümüzdeki vadede" diye konuştu.

Dışişleri Bakanlığı bünyesinde 2002-2005'te Ortadoğu Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yapan ve 2005-2009'da Kahire Büyükelçiliği görevini yürüten Şafak Göktürk ise, "2020'nin sonlarından itibaren hükümetin bölgedeki ülkelerle girdiği yumuşama ve tamir sürecinin bir parçası olarak değerlendirmek gerekiyor bunu. Bu silsile içinde baktığımızda izlenmekte olan politika şaşırtıcı değil ama faydalı bir politika" ifadelerini kullandı.

Yaşananların Ankara'nın gelecekteki Ortadoğu politikasını nasıl etkileyeceğini sorduğumuz Ülgen, çatışmaların İran'a sıçrama tehlikesine dikkat çekerek şunları söyledi:

Orta ve uzun vadede bunun Gazze'yle sınırlı kalmayıp, İsrail'le İran arasında bir sıcak çatışmaya dönüşmesi Türkiye açısından en istenmeyen senaryo olur. Hem ekonomik olarak, hem siyasi olarak, hem güvenlik açısından, hem mülteci meselesi bakımından hem de Suriye bakımından çok sayıda istenmeyen sonuç üretebilir bu senaryo. Türkiye için asıl büyük risk budur.

Türkiye'nin arabuluculuğu mümkün mü?

Türkiye'nin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Ankara ziyaretini beklediği, İsrail medyasının Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Cumhuriyet'in 100. yılı için Mescid-i Aksa'da namaz kılmak istediğini aktardığı bir dönemde gerçekleşen saldırılar Türkiye'nin arabulucu rolü oynayabileceği yönündeki görüşleri de beraberinde getirdi.

Ukrayna savaşının başladığı Şubat 2022'den bu yana, Rusya'yla Batı arasında denge politikası izleyen Ankara, Kiev'le Moskova arasındaki birçok görüşmede de arabulucu rolü oynamıştı.

Çatışmaların başlamasının ardından Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Katar, Suudi Arabistan, Mısır, Filistin, İran ve ABD'li dışişleri bakanlarıyla peş peşe yaptığı görüşmeler de arabuluculuk arayışıyla ilgili yorumları güçlendirdi.

Ancak Ülgen'e göre Türkiye'nin yaşananlarla ilgili arabuluculuk rolünü üstlenmesi pek olası değil.

Ülgen konuyla ilgili, "Arabuluculuk bence olası değil. Böyle bir arabuluculuğu Türkiye, İsrail ve Hamas arasında mı yapacak? İsrail'le Türkiye ve Erdoğan'la Netanyahu arasında böyle bir güven ilişkisi bugün için yok. Hamas konusunda da Hamas'a daha yakın aktörler var. Mısır veya Suudi Arabistan bu konuda daha ön planda" ifadelerini kullandı.

Emekli büyükelçi Göktürk ise arabuluculuk tartışmalarıyla ilgili olarak şöyle konuştu:

Türkiye'nin bu politikası bir süre sonra tansiyonu düşürme ve çatışmaların sona erdirilmesi için gösterilecek çabalarda rol oynama alanını kendine açıyor. Doğrudan doğruya kendisinin arabulucu olabileceğiniyse zannetmiyorum. Türkiye, gösterilen çabalarda destekleyici ve onlarla beraber hareket eden bir aktör olabilir.

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi'nden Doç. Dr. Hakan Güneş ise Ankara'nın hem Hamas'la hem de İsrail'le konuşabilen az sayıda aktörden biri olduğuna dikkat çekti.

Independent Türkçe için yaptığı değerlendirmede, "İsrail'in karşı tepkisini görmeden, yani İsrail Gazze'ye girip yerle yeksan etmeden Erdoğan'ın konuşmaya başlayacağını sanmıyorum" diyen Güneş, "Arabuluculuk çabaları, sivil rehineler ve esir askerler konusunda bir hat kurmakla başlayacaktır. Geri planda görevliler belli bir çalışma yürütüyordur ama bunun gerçekleşebileceği bir ortamda değiliz şu an" vurgusunda bulundu.

Erdoğan'ın Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki imajını kullanmak isteyeceğine dikkat çeken Güneş, şunları söyledi:

Ankara açısından yeni dönemde Hamas'la eskisi kadar özdeşleştirilmeyeceği bir dil tutturmaya çalıştığını gözlemliyorum. Yeni dönemde biraz daha dengeli bir yerde durmaya gayret edecek diye görüyorum. Öte yandan da Erdoğan'ın Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da yarattığı bir imaj var. Bu imaj ölçüsünde de Filistin halkını sahiplenen bir görüntü de çizecek. Ama bu kez işi çok zor çünkü asıl aktör Hamas. Burada Filistin devletinin yeniden etkili aktör haline gelmediği her senaryoda arabuluculukların siyaseten çözüm sağlaması çok zor.

Türkiye kamuoyu ikiye bölündü: "Bugüne kadar olmayan bir kırılma yaşanıyor"

50 yılı aşkın süredir Türkiye kamuoyunun, siyasi görüşlerden bağımsız şekilde üzerinde birleştiği ender konulardan biri Filistin sorunuydu. 1960'lardan itibaren Türkiye'deki sol hareketler Filistin direnişiyle yakın ilişkiler kurmuş, son 20 yıldaysa AK Parti hükümetleri Filistin'e verilen desteği devlet politikası haline getirmişti.

Ancak cumartesi günü gerçekleşen Hamas saldırıları ve peşinden sosyal medyada yayılan sivil ölümlerine ilişkin görüntüler, Türkiye kamuyounu da Filistin konusunda ilk kez ikiye böldü. 

Kamuoyundaki tepkileri değerlendiren Doç. Dr. Hakan Güneş şu ifadeleri kullandı:

Bu yeni bir durum. Türkiye kamuoyunda bugüne kadar olmayan bir kırılma yaşanıyor. Bugüne kadar kamuoyunun çok çok ağır bir toplamın hangi siyasi eğilimde olursa olsun, en azından Filistinlerin haklılığı konusunda bir tutuma sahip olduğunu görüyorduk. Ancak geldiğimiz aşamada Ortadoğu'da yaşananlar ve özellikle radikal cihatçı hareketlerin son 10 yılda dünyada ve bölgede sergilemiş oldukları vahşet, özellikle seküler çevrelerde ve özellikle genç ve kadınlar arasında büyük bir kaygı yarattı. Hamas'ın şeriatçı bir örgüt olarak Filistin davasını Gazze'de temsil ettiği bir denklemde, bu çevrelerin Filistin yanlısı tutumlarında bir adım geriye çekildiklerini görüyoruz. Çok ciddi sayıda insanın bu tutumda olduğunu hem günlük yaşamda, hem de sosyal medyada gözlemleyebiliyoruz. Bu tepkiler zamanla yerine oturur. Bunu sağlıklı veya sağlıksız olarak değil bir gerçeklik olarak değerlendirmek gerekir.

Toplumda yaşanan kırılmanın siyaset üzerinde de etkileri olacağını savunan Güneş, "İnsanlara, 'Cihatçılardan korkmayın' denemez ama siyasal İslamcı bir grup Gazze'de etkin diye İsrail'in zulmüne de göz yumulamaz. Bunu insanlar önümüzdeki günlerde yerli yerine oturtacaktır ve bu tabii ki siyasete de yansıyacaktır. Tabanlarındaki bu durumun, siyasi grupların söylemlerinde en azından bir revizyona gitmesine neden olabileceğini düşünüyorum. Bu kaçınılmaz. Sol ve sosyalist siyasetin Filistin politikasını değiştireceğini düşünmüyorum ama sol olmayan seküler grupların, özellikle merkez sağ partilerin daha İsrail yanlısı bir noktaya yaklaşabileceğini düşünüyorum" diye konuştu.

Türkiye kamuoyunun yaşananlara ilişkin tepkisini yorumlayan Sinan Ülgen ise, "Sosyal medyaya yansıyan vahşet görüntüleri bunun bir terör boyutu olduğunu gösteriyor. Türkiye'deki toplum da siyasi görüşü ne olursa olsun, bunun bir terör saldırısı olduğuna ilişkin yorumlarda bulunuyor. Bu İsrail'in Filistin politikasına gerekçe teşkil etmez ama Türkiye'deki tepkilerde bunu görüyoruz. Hem sivillerin katliamına duyulan tepki, hem de İsrail'in Filistin politikasına duyulan bri tepki var. Her ne kadar ikisinin arasında bağlantı olsa da bunları birbirinden ayırmak lazım. İkisi de birbirinin gerekçesi olamaz" ifadelerini kullandı.