Wagner lideri Yevgeni Prigojin'in ölümünün ardından, paralı asker grubunun Avrupa, Ortadoğu ve Afrika'da sahip olduğu ağın ve sürdürdüğü operasyonların geleceği belirsizliğini koruyor.

Savaşın başından bu yana Ukrayna'da Rusya'nın en etkili güçlerinden olan Wagner savaşçılarının Suriye ve Libya'daki iç savaşlarda yer aldığı ve Orta Afrika Cumhuriyeti'yle Mali'de de etkili olduğu biliniyor.

Bu bölgelerdeki altın madenleri ve petrol sahalarını kontrolü altında tutan Wagner'in Kremlin'in dış politika araçlarından biri olmaya devam edeceğiyse şüpheli.

Prigojin hakkında bir kitap yazan ABD'li araştırmacı John Lechner, Reuters'a konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "Wagner hâlâ bir endişe kaynağı. Devam eden bir sözleşmeler var ve bunlar devam etmeli. Güvenilirlik açısından, Wagner işlerin normal bir şekilde devam ettiği ve halen güvenilir bir ortak olduğu görüntüsünü vermek isteyecektir" diye konuştu.

ABD merkezli Washington Post gazetesiyse, Wagner'in kısa süre içinde dağılabileceğini ve böyle bir durumda grubun Ortadoğu ve Afrika hükümetleriyle yaptığı anlaşmaların Kremlin'e yakın figürler tarafından devralınabileceğini yazdı.

Wall Street Journal'a konuşan Exeter Üniversitesi'nden David Lewis ise, "Muhtemelen Rus ordusuyla bağlantılı farklı gruplar bu kazançlı işi devralmak ve yeni vekil güçler yaratmak isteyecektir. Prigojin, farklı ülkelere yayılan bu ağı yönetme konusunda yetenekliydi ama olmazsa olmaz değil" yorumunda bulundu.

Bazı Wagner savaşçılarının aileleriyse, grubun dağılma olasılığından endişeli.

Bir Wagner savaşçısının yakını Telegram hesabından yaptığı paylaşımda, "Wagner başsız kaldı. Şimdi bize ne olacak? Umarım şirket değerli bir lider bulur" ifadelerini kullandı.

Rusya'daki tutukluların haklarını savunan grup Gulagu'dan Vladimir Oseçkin ise, Wagner savaşçılarının durumuyla ilgili olarak, "Hepsi şoktalar. Komutanlar ne yapacağını ve askerlerine ne söyleyeceğini bilmiyor. Her şey Prigojin'in ve onun bağlantılarının etrafında şekilleniyordu" diye konuştu.

Kremlin'le Hafter arasında Wagner teması

Wagner lideri Prigojin'in içinde bulunduğu uçağın düşmesinden bir gün önce üst düzey bir Rus yetkilinin Libya'da temaslarda bulunduğu iddia edildi.

Reuters'ın haberine göre, Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Yunus-Bek Yevkurov, Bingazi'de Libya'nın doğusunu kontrol eden güçlerin komutanı Halife Hafter'le bir araya geldi.

Görüşmede Wagner güçlerinin Kremlin kontrolündeki yeni bir komutana bağlanacağının Hafter'e aktarıldığı öne sürüldü.

Görüşmenin zamanlamasının bir tesadüf olup olmadığına ilişkin bir işaret bulunmuyor.

Birleşik Krallık merkezli Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nden Libya araştırmacısı Celal Harchaoui, "Yevkurov'un ziyareti, Libya'daki Rus etkisinin yok olmaktan çok genişleyeceğini ve derinleşeceğini gösteriyor" diye konuştu.

Rusya'nın Libya'da resmi bir askeri pozisyonunu olmadığını belirten Harchaoui, bu nedenle Kremlin'in bölgedeki varlığını benzer bir kurumla sürdürmek isteyebileceğine dikkat çekti.

Bağımsız uzmanlar ve İnsan Hakları Gözlemevi'nin raporlarına göre, 2019'dan bu yana Libya'da 2 bin Wagner savaşçısı bulunuyor. 

Hafter güçlerinin, 2020'deki ateşkese kadar Trablus'a yönelik yürüttüğü operasyonlara destek veren Wagner savaşçıları aynı zamanda bölgedeki askeri kurumlarla petrol sahalarının da korumasını üstleniyor.

Orta Afrika "ölü liderin yerini dolduracak"

Wagner'in en etkili olduğu ülkelerden biri olan Orta Afrika Cumhuriyeti'nde de Prigojin'den doğan boşluğu doldurmanın hesapları yapılıyor.

Devlet Başkanı Faustin-Archange Touadera'nın danışmanı Fidele Gouandjika, Prigojin'in ölümünü "büyük üzüntü" olarak tanımlarken, bu durumun Rusya'yla ilişkileri etkilemeyeceğini söyledi.

Rusya'yla devletlerarası bir anlaşmaları olduğunu ve paralı savaşçıların ülkede kalmaya devam edeceğini belirten Gouandjika, "Prigojin ölü bir lider, yerini doldurabiliriz" diye konuştu.

Ancak ülkede altın madenleri de işleten şirketin ekonomik ilişkilerinin nasıl sürdürüleceği halen şüphe konusu.

Afrika'da madencilik faaliyetlerini doğrudan Rusya'nın kontrolüne almanın zor olduğunu belirten John Lechner, "Bir şirketi satın alıp, tüm çalışanlarını kovduktan sonra işlerin aynı şekilde yürümesini bekleyemezsiniz. Belki pastanın nasıl paylaşılacağı değişebilir ama pasta hâlâ orada" diye konuştu.

Wagner güçleri zengin maden yataklarına rağmen dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olan Orta Afrika'da 2012'de başlayan iç savaşa 2018'de müdahil olmuş ve ayaklanmaların bastırılması için hükümetle birlikte hareket etmişti.

Wagner'in ülkede yaklaşık 1900 savaşçısı olduğu biliniyor.

ABD istihbaratı: Prigojin'in uçağı "kasıtlı patlamayla" düşürüldü

ABD ön istihbarat değerlendirmesine göre, Rus paralı savaşçı grubu Wagner’in kurucusu Yevgeniy Prigojin ile 9 kişinin bulunduğu özel jet, "kasıtlı patlama" sonucu düşürüldü.

İsimlerinin açıklanmasını istemeyen ABD'li ve Batılı yetkililer, beraberindeki paralı savaşçılarla 24 Haziran'da Rus yönetimine karşı silahlı isyan başlatan Prigojin'in bulunduğu özel jetin Rusya'nın Tver bölgesinde düşmesi sonucu ölümüne ilişkin ön istihbarat değerlendirmesiyle ilgili açıklamada bulundu.

Kaynaklar, Prigojin'in "büyük olasılıkla" hedef alındığını ve olayın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "kendisini eleştirenleri susturmaya yönelik uzun geçmişiyle" uyuştuğunun görüldüğünü söyledi.

Pentagon Sözcüsü Pat Ryder ise, "İlk değerlendirmemiz Prigojin'in muhtemelen öldürüldüğünü gösteriyor" diye konuştu.

Yetkililer, patlamanın nedenine ilişkin detay vermezken istihbarat değerlendirmesinde Putin'in jette olduğu bildirilen kişilerin ailelerine başsağlığı dilediği ve Prigojin'in "ciddi hatalarına" işaret ettiği kaydedildi.

Independent Türkçe, Washington Post, Reuters, Wall Street Journal

Derleyen: Barış Kaygusuz