Çernobil'de nükleer felaketten sonra varlığını sürdüren yaban hayatını gözlemleyen araştırmacılar, bölgede yaşayan köpeklerin genetik açıdan farklılaştığını tespit etti.

Çalışma, yalnızca uzun süreli radyasyona maruz kalmanın köpekleri ne kadar etkilediğini değil, aynı zamanda çevresel bir felakette hayatta kalmak için ne gerektiğini anlama çabası için de önemli ipuçları sunuyor.

Uluslararası araştırma ekibi, Çernobil'deki köpekler arasında üç ana popülasyon belirledi. 

Genetik akrabalıklarına dayanarak, bu köpeklerin radyoaktif bölgedeki siteler arasında hareket ettiği, birbirine yakın yaşadığı ve özgürce ürediği anlaşıldı.

Araştırma ekibinden Dr. Elaine Ostrander, "Radyoaktivite farklı bölgelerde farklı seviyelerde görülse de köpekler her yerde yaşıyor" diye konuştu.

ABD Ulusal İnsan Genomu Araştırma Enstitüsü'nde köpekler üzerinde uzmanlaşan Ostrander, şöyle ekledi: 

Bu kritik mutasyonları aramaya başlamadan önce kimin kim olduğunu ve neyin ne olduğunu bilmemiz gerekiyordu.

Radyasyon, harap santralin etrafındaki yaklaşık 2 bin 600 kilometrekarelik bölgeyi etkilemeye devam ediyor. Radyoaktiviteye rağmen, bölgedeki yabani köpek sayısı artıyor. Çernobil Köpek Araştırma Girişimi, 2017'den beri bu köpeklere veterinerlik hizmeti sağlıyor.

Çernobil ve çevresinde 800'den fazla köpeğin yaşadığı tahmin ediliyor. Bunlar genellikle tesisin bakımını yapmak için gelen santral çalışanları tarafından besleniyor.

Köpeklerin yaklaşık yarısı santralin hemen yakınında yaşarken, diğer yarısı da 14 kilometre uzaklıktaki Çernobil şehrindeydi. Az sayıda köpeğin santral çalışanları için kurulan Slavutiç yerleşim biriminde yaşadığı biliniyor.

Araştırmacılar, bu popülasyonlar arasında bir miktar örtüşme olmasına rağmen, santral köpeklerinin genetik açıdan Çernobil şehrinin köpeklerinden farklı olduğunu saptadı.

Öte yandan, iki grup arasında çok az gen akışı olduğu görülmüştü. Bu da onların nadiren iç içe geçtiklerini düşündürüyor. Ekip, santralin etrafındaki güvenlik bariyerlerinin bu iki grubu ayrı tutmayı sağladığını belirtti.

Güney Karolina Üniversitesi'nden biyolog Timothy Mousseau, "İki popülasyonun neredeyse tamamen farklılaştığını gördük. Bu beni çok şaşırttı" ifadelerini kullandı.

Santraldeki ve Çernobil şehrindeki köpeklerin soyları karışık. Her iki grupta da Alman çoban köpeklerinin yanı sıra diğer Doğu Avrupa çoban ırklarından gelen hayvanlar var. 

İleri analizler Çernobil köpeklerinin Doğu Avrupa, Asya ve Ortadoğu'daki serbest üreyen köpeklerden de genetik açıdan farklı olduğunu ortaya koydu.

Araştırmayı yorumlayan Cornell Üniversitesi Veterinerlik Okulu'ndan köpek genetikçisi Adam Boyko, şu ifadeleri kullandı:

Daha önce hiç kimsenin serbest üreyen tek bir köpek popülasyonuna genetik açıdan bu kadar ayrıntılı baktığını sanmıyorum.

Çernobil Faciası, 26 Nisan 1986'da Sovyetler Birliği'ne bağlı Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Pripyat şehri yakınlarındaki Çernobil Nükleer Santrali'nin 4 numaralı reaktöründe yaşanan kaza sonucu gerçekleşmişti.

Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra yıllarca Ukrayna sınırları içinde yer alan Çernobil sahası, Mart 2022'de Rus askerlerinin kontrolüne geçmişti.

Rusya'nın santrali ele geçirmesi büyük korku ve paniğe neden olmuştu.

Independent Türkçe, Science Alert, New York Times

Derleyen: Çağla Üren