ABD'deki Wisconsin-Madison Üniversitesi'nden bilim insanları laboratuvarda üretilen, ışığa duyarlı göz hücrelerini insanlar üzerinde denemeye bir adım daha yaklaştı.

Araştırma ekibi, yapay hücrelerin insan gözündeki retinal hücre türlerine bağlanma veya "onlarla el sıkışma yeteneğine" sahip olduğunu tespit etti.

Ekip, bu tespiti "yapbozun son parçası" diye niteliyor. Zira bu keşiflerin ardından araştırmacılar söz konusu hücreleri klinik denemelerde insanlar üzerinde deneyebilir hale gelecek.

"Fotoreseptör" diye nitelenen bu hücreler, diğer hücrelerle birleşerek retinayı oluşturuyor.

Gözün arkasında yer alan retina dokusu, ışığın dalga boylarını beynin algılayabileceği sinyallere dönüştürmekten sorumlu. Beyin bu sinyalleri okuduğunda görme duyusu harekete geçmiş oluyor.

Tabakanın insan vücudu dışında tasarlanabilmesi, çeşitli göz hastalıkları nedeniyle retina nakli bekleyen hastalar açısından önemli bir ilerleme anlamına geliyor.

Bilim camiası laboratuvarda retina hücreleri yetiştirmenin ve bunları gözün içindeki ölü veya işlevsiz dokularla değiştirmenin yollarını uzun süredir arıyor.

2014'te aynı araştırma ekibi, gerçek bir retinanın biçimini ve işlevini taklit eden organoidleri (laboratuvarda üretilen ve belirli organları taklit eden hücre kümeleri) üretmişti.

Ekip, 2022 boyunca yürüttükleri çalışmalar sonucunda laboratuvarda üretilmiş retina hücrelerinin farklı dalga boylarına ve ışık yoğunluklarına yanıt verebileceğini, ayrıca komşu hücrelerle bağlantı kurabileceğini ortaya koydu.

Araştırmalarını derinleştiren ekip, en fazla bağlantı kuran hücre tiplerinin, genellikle çubuk ve koni biçimleriyle ayırt edilen fotoreseptörler olduğunu saptadı.

Bu hücre türleri, retinitis pigmentoza ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi hastalıklar nedeniyle hasar gören hücreler olduğu için bulgular son derece önemli.

Ekibe liderlik eden göz doktoru David Gamm, gözdeki doğal yapıların "yedek parçalarını" laboratuvarda üretecek hale gelmeyi hedeflediklerini aktarıyor:

Bu organoidlerden aldığımız hücreleri, retina hastalıkları sırasında kaybolan aynı hücre türlerinin yedek parçaları olarak kullanmak istiyoruz.

Independent Türkçe, Science Alert, Wisconsin-Madison Üniversitesi

Derleyen: Çağla Üren