Şempanzeler, Britanya ve Amerikan üniversitelerinde çalışan bilim insanlarına, insan evriminin en büyük gizemlerinden birini, yani insanların neden dört değil de iki ayak üzerinde yürüdüğünü çözmelerinde yardımcı oluyor.

Bu çok önemli bir soru çünkü sadece ayaklara değil, elleri olan üst uzuvlara da sahip olmak, insanların alet yapmasına, daha büyük beyinler geliştirmesine ve başka hiçbir hayvanın yapamadığı işlerde başarılı olmasına olanak tanıdı.

Tanzanya'nın iç kesimlerindeki bir ormanlık alanda yaşayan şempanzeler, bilim insanlarına insan evriminin önemli bir yönünü daha iyi anlayabilmeleri için gereken bazı önemli verileri sağlıyor.

İki ayaklılığın kökenleri her zaman bir gizem oldu ve buna dair birbiriyle rekabet halindeki iki ana teori var. İlkine göre insanlar ağaçlarda, diğerine göreyse ağaçsız otlaklarda dolaşarak bu şekilde evrimleşti.

Tanzanya şempanzelerinin uzuvlarını nasıl kullandıklarına dair gözlemlerse dengeyi ilk teorinin lehine çevirmeye başlıyor.

Gözlemler aynı zamanda evrimsel baskılara ve ilgili olayların sırasına da ışık tutuyor.

Pek çok evrimsel değişimde olduğu gibi, iki ayaklılığın da eski tropik ormanları yok eden ve bunların yerine sadece küçük yoğun orman parçalarının hayatta kalmayı başardığı otlaklar ve açık ormanlık alanları getiren iklim ve ekoloji değişimlerinin sonucunda hızlanmış olması muhtemel.

Bazı bilim insanları, bu çevresel değişimin ilk insanları ağaçlardan savan habitatlarına ittiğini ve burada iki ayaklılığın geliştiğini düşünüyor.

Ancak, hem yoğun orman hem de açık ormanlık ortamlardaki modern şempanze topluluklarını gözlemleyen bilim insanları, artık, insandaki iki ayaklılığın ilk evrelerini otlak habitatlardan ziyade muhtemelen parçalı orman ve ağaçlık alanların yönlendirdiğini düşünüyor.

Zira beklenenin aksine, şempanzeler ağaçlar üzerindeki iki ayaklı aktivitelerini yoğun orman ortamlarına kıyasla daha seyrek ormanlık alanlarda 4 katına çıkardı.

Bunun muhtemel nedeni, açık ormanlık alanda yiyecek elde etmenin, sık bir ormana kıyasla daha zor olması. Çünkü bu nedenle orman örtüsünün daha az erişilebilir alanlarında daha fazla yiyecek aramaları gerekti.

Yeni şempanze gözlemlerinin ortaya koyduğu bulgulara göre, şempanzelerin orman örtüsünün daha zorlu alanlarına erişebilmeleri için daha sık yer değiştirmeleri ve dolayısıyla iki ayaklılıklarını geliştirmeleri gerekti. Zira üst uzuvlarını hemen üstlerindeki ağaç dallarını kavramak için daha sık kullanmaları lazımdı.

Kent Üniversitesi, University College London ve Kuzey Karolina Duke Üniversitesi'nden bilim insanlarının yürüttüğü araştırma 2020'de başladı ve 2024'e kadar tamamlanması planlanıyor.

Projenin baş araştırmacısı antropolog Rhianna Drummond-Clarke, "Saha çalışmamız hayati önemde çünkü neden iki ayak üzerinde yürüdüğümüzü anlamak, insan olmanın ne olduğunu anlamak için çok önemli" dedi.

Ekip, Tanzanya'daki açık ormanlık alanda şempanze iki ayaklılığı gözlemlemeye odaklandı ve bulgularını Uganda'daki sık ormanlarda başka bilim insanları tarafından yapılan daha önceki şempanze gözlemleriyle karşılaştırdı.

Kent Üniversitesi'nden Drummond-Clarke, Tanzanya'nın batısındaki 12 kilometrekarelik dağlık ve çoğunlukla açık ormanlık bir alanda 18 şempanzeden oluşan bir grubu 10 ay boyunca gözlemledi. Grupta 7 yetişkin erkek, 6 yetişkin dişi, 4 genç, 3 ergen ve 5 yavru vardı.

İlk sonuçlar, ABD'nin açık erişimli çevrimiçi bilimsel dergisi Science Advances'da bir makalede yayımlandı.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/science

Independent Türkçe için çeviren: İpek Uyar