Rusya'nın Ukrayna'ya karşı kullandığı iddia edilen İran silahları, Kiev'in savaş alanında ele geçirdiği drone'ların Batı kaynaklı parçalarına ilişkin ayrıntıları açıklamasının ardından yeniden mercek altına alındı.

Ukrayna Savunma Bakanlığı, Rus güçlerinin Doğu Avrupa semalarında kullandığı İran yapımı bir Muhacir-6 drone'unun, Moskova'nın saldırıyı başlattığı şubatta üretildiğini gösteren bir tarih taşımasının, Tahran'ın silahları savaş başlamadan önce sattığı iddialarıyla çelişebileceğini açıkladı.

Kiev, drone'larda ABD, Avusturya ve Japonya'da üretilen parçalar kullanıldığını belirtirken Kanada da İran'a sattığı motorların drone'larda kullanılmış olabileceğini kabul etti.

Savunma Bakanlığı, "Ukraynalı uzmanlar yabancı parçaların İran drone'larına nasıl girdiğini araştırıyor" diye belirtti.

Seri numaraları ve parçalara ilişkin veriler partner ülkelere çoktan teslim edildi.

Rusya'nın Ukrayna'ya karşı 9 aydır sürdürdüğü savaş, Moskova ve Tahran'ı birbirine hiç olmadığı kadar yakınlaştırdı.

Batılı yetkililer, İran'ın Rusya'ya, gittikçe azalan cephaneliğini doldurup Ukrayna hedeflerine saldırılar düzenlemek için kullanabileceği balistik füze tedarik etmeye hazırlandığını iddia ediyor. Sky News'un ismi açıklanmayan bir kaynaktan aktardığı haberde, Moskova'nın savaş drone'ları karşılığında İran'a 140 milyon Euro'ya eşdeğer nakit para ödediği ve ele geçirilen Britanya ve Amerikan silahlarını teslim ettiği iddia edildi. İran yönetimine bağlı bir haber sitesi bu iddiayı reddetti.

Kamuoyuna yapılan açıklamalarda ve haberlerde bildirildiği üzere, çarşamba günü Rusya'nın ulusal güvenlik danışmanı Nikolay Patruşev, Tahran'da İranlı meslektaşı Ali Şemhani'yle bir araya gelerek, görünüşe göre ortak ekonomik projeler, Batı yaptırımlarından kaçınma ve Ukrayna'daki savaş üzerine görüştü.

Şemhani, "İran, Rusya ve Ukrayna arasında ateşkes ve barışa yol açacak diyaloğa dayalı her türlü girişimi destekliyor" dedi.

İran, aylarca Rusya'ya drone tedarik ettiğini inkar ettikten sonra birkaç gün önce sattığını kabul etse de silahların 24 Şubat'ta savaş başlamadan önce teslim edildiğini belirtmişti.
 

Ukrayna Savunma Bakanlığı, güçlerinin ele geçirdiği bir İran Muhacir-6 drone'u ve diğer silahlı insansız hava araçlarının fotoğrafını yayımladı (Ukrayna Savunma Bakanlığı)

Rusya, İran'dan aldığı drone'ları Ukrayna'nın sanayi altyapısına zarar vermek ve sivilleri dehşete düşürmek için kullanıyor.

Silahlar savaş alanında belirleyici görünmese de drone'lar, ülkenin sınırlı sayıdaki hava koruma araçlarıyla savunulması neredeyse imkansız, kolay hedeflere akın ederek Kiev'in kaynaklarını tüketiyor. Birleşik Krallık (BK) ve Avrupa Birliği geçen ay, kamikaze drone'larının Ukrayna'da aralarında apartmanların da bulunduğu sivil hedefleri vurmasının ardından İran'a yaptırım uygulamaya başlamıştı.

İran üzerine uzmanlaşmış Ukraynalı gazeteci Anna Rajskaya, "Bunları elektrik tesislerine karşı kullanarak Ukrayna'nın her yerinde elektrik kesintilerine neden oluyorlar" dedi.

Günde 10 saatten fazla kesinti yaşanan Kiev dahil tüm büyük şehirleri etkiliyor.

Tahran'ın Ukrayna savaşına dahil olması, İran'ın daha önce benzeri görülmemiş bir iç karışıklıkla karşı karşıya kaldığı bir dönemde Tahran'ı, Kiev'in ve ülkenin savunma çabalarını destekleyen Batılı ülkeler ittifakının radarına soktu. Mahsa Emini adlı genç kadının sokak ortasında ahlak polisleri tarafından alıkonmasıyla başlayıp ülke çapında 7 haftadır devam eden protesto hareketinde en az 328 kişi güvenlik güçleri tarafından öldürüldü, İran ekonomisi ağır hasar gördü ve Batı'yla ilişkileri daha da bozuldu.

Rusya'ya yapılan silah transferleri de ülke içinde nadir eleştirilere yol açtı. Önde gelen bir gazete, bir din adamı ve Moskova'daki eski bir elçi silah satışını sorgulayarak hükümeti Tahran'ın çıkarlarına aykırı davranmakla suçladı.

Cumhur-i İslami gazetesinin genel yayın yönetmeni Mesih Muhaciri, "Her şeyinizle Rusya'nın yanında yer almamalısınız" diye yazdı.

ABD ve BK yetkilileri, Moskova'nın İran drone'ları satın almasının İran'ın silah sanayisine kısıtlamalar getiren Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarını ihlal etmiş olabileceğini savunuyor.

İranlı diplomatlar Rusya'ya yapılan silah satışları konusunda çekingen davranırken, İran Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı medya organları, iş anlaşmalarının rejimin kasasını doldurduğuna işaret ederek bu satışlarla böbürleniyor. Rejime yakın diğer İranlı isimlerse Tahran'ın pek seçeneği olmadığını söylüyor.

Zaman zaman hükümete danışmanlık yapan İranlı akademisyen Diako Hüseyni, attığı bir tweette "İran ve Rusya arasındaki yakın ilişkinin nedeni Tahran'ın Moskova'ya duyduğu aşırı arzu değil" diye yazdı.

Gerçek neden İran'a, Rusya ve Çin'e yaklaşmaktan başka seçenek bırakmayan Amerika Birleşik Devletleri'nin aralıksız siyasi ve ekonomik baskıları.

Rajskaya, yüce lider Ali Hamaney de dahil İran liderlerinin, Ukrayna'da kullanılabileceğini bile bile Rusya'ya silah satışına yeşil ışık yakmasının ardında kârdan ziyade gücün yattığını öne sürdü. İran'ın Kiev'le bir alıp veremediği olmasa da Tahran, birkaç ortağından biri olan Rusya'nın savaşı kaybetmesini ya da Putin'in başarısızlığa uğramasını göze alamayacağı sonucuna varmış olabilir.

Rajskaya, "Hamaney ve üst düzey yetkilileri bu kararı verirken Ukrayna ya da başka bir yer olmasının fark etmediğini düşünüyordu" dedi.

Batı'yla başka bir alanda savaşıyorlar. Bunun parayla ilgili olduğunu sanmıyorum, bu gücünü göstermeyle ilgili. Ya da belki sadece Rusya istedi ve İran da hayır diyemedi.

Drone'lar, savunulması neredeyse imkansız, kolay hedeflere akın ederek Kiev'in kaynaklarını tüketiyor (AP)​​​​​​​

İran'daki siyasi huzursuzluk ve Washington'la Tahran arasındaki anlaşmazlıklar, İran'ın nükleer programını sınırlandırmayı amaçlayan görüşmeleri durdurdu. Rusya, nükleer programına katı sınırlamalar getirilmesi karşılığında İran'a uygulanan yaptırımların kaldırılmasını öngören 2015 tarihli, artık neredeyse can çekişen nükleer anlaşmanın taraflarından biri.

Ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İran'ın nükleer programını ilerletmesine izin vermenin artık Moskova'nın çıkarına olacağını hesaplamış olabilir.

Blowing up Ukraine: The Return of Russian Terror (Ukrayna'yı Havaya Uçurmak: Rus Terörünün Dönüşü) adlı kitabın yazarı Yuri Felştinsky, "Putin, Batı dünyasını istikrarsızlaştırmaya çalışıyor" dedi.

Bunu yapmanın en iyi ya da en kolay yolu da İranlılara bomba yapmaları için yardım etmek ya da onlara bomba vermek.

https://www.independent.co.uk/news

Independent Türkçe için çeviren: İpek Uyar