İran'da kadınların zorunlu tutulduğu örtünme kurallarına ve polis şiddetine tepkiyle eylül ortasında başlayan rejim karşıtı gösteriler, 2019'da akaryakıt zamlarını protestolar sırasında ölenleri anma eylemleriyle yeni aşamaya geçti. İşçilerden öğrencilere kadar geniş kesimler 15-17 Kasım günlerinde "Kanlı Kasım" anmaları kapsamında grev ve boykot çağrıları yaptı.

Norveç merkezli İran İnsan Hakları grubu ve Uluslararası Af Örgütü gibi kuruluşlar, üç yıl önce güvnlik güçlerinin göstericilere ateş açması sonucu en az 350 kişinin öldüğünü kaydetmişti.

Aynı kaynaklara göre, Mahsa Emini'nin gözaltındayken ölümü üzerine aşlayan ve ikinci ayını dolduran son gösterilerde de 300'den fazla kişi hayatını kaybederken 13 binden fazla kişi gözaltına alındı veya tutuklandı. İran adliye ajansı Mizan'a göre, iki göstericiye idam cezası verildi ve Tahran'da yargılaması süren binden fazla kişiden en az 20'si hakkında da ölüm cezası isteniyor.

İnsan hakları grubu Hengaw, 15 Kasım'da Senendec'de iki, Kamyaran'da bir göstericinin güvenlik güçleri tarafından vurularak öldürüldüğünü duyurdu.

Sosyal medyada yayılan görüntülere göre, ülkenin en büyük sanayi tesislerinden İsfahan Demirdöküm Fabrikası'nda binlerce işçi 15 Kasım'da greve çıkarak yürüyüş yaptı. İşçiler "Vaatlere son, masamız boş" sloganı attı. Geçen hafta rafineri işçileri ve tanker şoförleri de "Kara kış geliyor" sloganıyla kısa süreli iş bırakma eylemi yapmıştı.

İran'da ticaretin kalbi diye bilinen Tahran Büyük Çarşı'da ve büyük kentlerin hemen hepsinin merkezinde esnaf kepenk indirerek gösterilere destek verdi.

Tahran metrosunun Şehir Tiyatrosu İstasyonu'nda 15 Kasım'da toplanan göstericilerin slogan attığı görülürken yine Tahran metrosunda çekildiği ileri sürülen bir görüntüde silah sesine benzer bazı sesler üzerine kalabalığın koşuşturduğu ve üst üste yığıldığı görüldü.

Şiraz'da yolu trafiğe kapatıp slogan atan göstericiler silah sesleri üzerine kaçışırken, İsfahan kentinde de alışveriş merkezinde yürüyüş yapan göstericiler İslam Devrimi Muhafızları'na bağlı olduğu söylenen bir mağazanın önünde slogan attı.

Kürdistan Eyaleti'nde yola barikat kurup ateş yakan göstericiler yönetim karşıtı slogan atarken, Erak kentinde de bir polis aracı yakıldı. Gürgan, Kirmanşah, Mervdeşt ve Bender Abbas’ta göstericiler caddelerde yönetim karşıtı slogan atarken yer yer sürücüler korna çalarak eylemcilere destek verdi.

Mazenderan Bilim ve Teknoloji, Kürdistan ve Politeknik Üniversitesi öğrencileri de gösterilere destek verdi. Simnan Üniversitesi'nde öğrenciler, onlarca göstericinin 30 Eylül'de öldürüldüğü Sistan ve Belucistan Eyaleti'nin yönetim merkezine gönderme yaparak "Zahidan'dan Tahran'a, canım feda İran'a" sloganı attı.

Zencan, Urumiye Şiraz, Bender Abbas, Mervdeşt, Erak, Ebher, Hürremdere, Gürgan ve Kirmanşah gibi onlarca kent protestolara sahne oldu.

New York Times, insan hakları grubu Miaan Direktörü ve avuvat Mani Mustafi'nin şu sözlerini aktardı:

Çok sayıda kişi harekete geçti ve farklı etnisite, sınıf, cinsiyet veya coğrafi bölgeden gelenler arasında birlik var. Enerji seviyesi yüksek. Devlete karşı direniş dinecek gibi değil.

İran resmi ajansı IRNA'nın haberine göre, Batı Azerbaycan Eyaleti'ne bağlı Bukan kentindeki gösteriler sırasında Albay Resa Elmasi hayatını kaybetti. Fars Eyaleti'nin yönetim merkezi Şiraz'da "göstericilerin attığı molotofkokteyli isabet ettiği" ileri sürülen rejim yanlısı milis gücü Besic üyelerinden biri öldü.

Independent Türkçe, AA, AFP, New York Times, Iran International