91 yaşında hayatını kaybeden Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin (SBKP) son genel sekreteri Mihail Gorbaçov, 20. yüzyıla damga vuran siyasetçilerdendi.
Rus devlet ajansı RIA Novosti'nin salı günü paylaştığı haberde, Gorbaçov'un uzun süre mücadele verdiği bir hastalık sonucu Moskova Klinik Hastanesi'nde yaşamını yitirdiği belirtildi. Siyasetçinin ölüm nedeni resmi olarak açıklanmazken, kendisinin böbrek hastalığından mustarip olduğu düşünülüyordu.
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) yıkılmasında kritik rol oynayan Gorbaçov'un vefatının ardından birçok lider, siyasetçiyi andı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Rus devlet ajansı TASS'a açıklamasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Gorbaçov'un kaybı için en derin taziyelerini sunduğunu söyledi.
ABD Başkanı Joe Biden ise Gorbaçov'un "muhteşem vizyona sahip biri" olduğunu belirterek, kaybından üzüntü duyduğunu ifade etti.
Gorbaçov'un reformlarının milyonlarca kişi için daha güvenli ve özgür bir dünya yarattığını savunan Biden, şunları söyledi:
Nükleer silah yarışının sona ermesi için dua eden birçok kişiyi rahatlattı ve SSCB'nin lideri olarak Başkan Reagan'la iki ülkenin nükleer silahlarını azaltmak için çalıştı.
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Twitter'dan paylaştığı mesajında, siyasetçi için "Soğuk Savaş'ın bitmesinde önemli bir rol oynadı ve Demir Perde'yi indirdi. Özgür bir Avrupa'nın yolunu döşedi" dedi.
Birleşik Krallık (BK) Başbakanı Boris Johnson da Gorbaçov'un "cesaret ve dürüstlüğüne hayran kaldığını" belirtirken, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Avusturya Başbakanı Karl Nehammer ve Hollanda Başbakanı Mark Rutte de siyasetçiyi andı.
Peki tartışmalı reformlarıyla modern siyasete damgasını vuran Gorbaçov kimdi?
Çiftçi ailede yetişti
2 Mart 1931'de Rusya'nın güneyindeki Stavropol'de yer alan Privolnoye köyünde dünyaya gelen Gorbaçov, çiftçi bir ailenin çocuğuydu.
1955'te Moskova Devlet Üniversitesi'nde hukuk eğitimini tamamlayıp mezun olduğunda halihazırda SBKP'nin aktif bir üyesiydi.
Eşi Raisa Gorbaçova'yla Stavropol'e yerleşen siyasetçi, partinin gençlik yapılanması Genç Komünistler Birliği'nde (Komsomol) yer aldı ve 1970'te yerel teşkilatın birinci sekreteri oldu.
Bir yıl sonra SBKP Merkez Komitesi üyeliğine seçilen Gorbaçov, 1978'de tarım sorumlusu olarak sekretaryaya girdi. İki yıl sonra da SBKP'nin politikaları belirleyen en üst karar organı Politbüro'ya atandı.
Bu sırada parti içinde etki alanını genişleten Gorbaçov, yurtdışına geziler de düzenledi. 1984'te BK'nin başkenti Londra'ya ziyaretinde dönemin BK Başbakanı Margaret Thatcher'la tanıştı. "Demir Leydi" daha sonra siyasetçi hakkında "Gorbaçov'u sevdim. Onunla çalışılabilir" dedi.
1985'te Konstantin Ustinoviç Çernenko'nun ölümü üzerine SBKP Genel Sekreteri seçilen Gorbaçov, SSCB'nin 1991'deki çöküşüne kadar bu görevini sürdürdü. Siyasetçi, 1988-1991'de devlet başkanlığı görevini de yürüttü.
Gorbaçov'un reformları
Gorbaçov, SSCB'de köklü ekonomik ve toplumsal reformlara ihtiyaç duyulduğunu savundu.
Siyasetçi, bu doğrultuda hedeflediği reformları "glasnost" (açıklık) ve "perestroyka" (yeniden yapılanma) adı verilen iki temel politika etrafında şekillendirdi.
Glasnost, toplumda devlete ve yöneticilere yönelik güveni tazelemeyi hedefleyen, bu kapsamda birtakım siyasi ve toplumsal özgürlükler getirilmesini öngören bir uygulamaydı. Bu kapsamda Sovyet tarihine eleştirel yaklaşan çalışmaların yayımlanmasına izin verilirken, basın alanındaki özgürlükler de artırıldı.
Perestroyka ise SSCB'nin ekonomisini, devlet kontrolünü tamamen kaldırmadan serbestleştirmek ve siyasi sisteminin yeniden yapılandırılması amacını taşıyordu.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters) -
2/30
29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP) -
3/30
28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP) -
4/30
27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP) -
5/30
26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters) -
6/30
26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP) -
7/30
24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters) -
8/30
23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters) -
9/30
22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP) -
10/30
21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP) -
11/30
20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP) -
12/30
19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP) -
13/30
18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP) -
14/30
18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP) -
15/30
16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters) -
16/30
15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters) -
17/30
14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP) -
18/30
13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP) -
19/30
12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters) -
20/30
11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP) -
21/30
10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters) -
22/30
9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP) -
23/30
8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP) -
24/30
7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP) -
25/30
6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP) -
26/30
5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP) -
27/30
4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP) -
28/30
3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP) -
29/30
2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters) -
30/30
1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)
Ancak Gorbaçov'un bu reformları, SSCB'nin ekonomisinin düzelmesine yardımcı olmadığı gibi birliğin dağılmasına varacak süreci de hızlandırdı.
Özellikle glasnost siyaseti, SSCB bünyesindeki Estonya, Letonya ve Litvanya gibi Baltık ülkelerinin ve diğer cumhuriyetlerin bağımsızlık taleplerini artırdı. Yükselen milliyetçi ve bağımsızlık yanlısı hareketlerle Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Türkistan'da çeşitli ayaklanmalar ve çatışmalar yaşandı.
Gorbaçov'un reformları, Batılı ülkelerde SSCB'nin demokratikleşmeye yönelik adımları olarak yorumlanırken, içerdeyse partideki bazı kişiler tarafından siyasi ve toplumsal yapıya bir tehdit olarak algılandı.
Soğuk Savaş ve nükleer silahlanma yarışı
Gorbaçov, 1985'te İsviçre'nin Cenevre şehrinde dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan'la görüşerek Soğuk Savaş'ın sona ermesinde önemli bir rol oynadı.
SSCB lideri, bir yıl sonra İzlanda'nın başkenti Reykjavik'te yine Reagan'la bir araya gelerek ABD ve Sovyetlerin elindeki nükleer silah cephaneliklerinin karşılıklı olarak ortadan kaldırılması için görüşmeler düzenledi.
1988'deyse Gorbaçov, Sovyet birliklerinin Afganistan'dan çekilmesini emrederek 9 yıl süren Sovyet-Afgan Savaşı'nı sonlandırmış oldu.
Gorbaçov, 1989'da Doğu Almanya'da yaşayan yurttaşların Batı Almanya'ya geçişine izin verilmesi ve Berlin Duvarı'nın yıkılmasını da "Almanya'nın iç işleri" olarak yorumlayıp müdahalede bulunmadı. Almanya'nın fiilen birleşmesiyle Doğu Almanya'da iktidarda yer alan ve SSCB'yle yakın ilişkilere sahip Alman Sosyalist Birlik Partisi de iktidardan düştü.
1990'da Gorbaçov, "Doğu-Batı ilişkilerinde köklü değişikliklere öncülük ettiği" gerekçesiyle Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
1991 darbe girişimi
Yurtdışında popülerliği artan Gorbaçov için kendi ülkesinde durum tam tersi yönde ilerliyordu. Siyasetçinin tartışmalı reformları 1991'de kendisine yönelik bir darbe girişimine yol açtı. Fakat muhalif siyasetçi Gennadi Yanayev'in başını çektiği 8 kişilik ekinin darbe girişimi başarısızlıkla sonuçlandı.
SSCB'nin yıkılmasının ardından kurulacak Rusya Federasyonu'nun ilk devlet başkanı Boris Yeltsin, o dönemki darbe girişimini engelleyen önemli isimlerdendi. Bunun sonucunda Yeltsin güç kazanırken popülerliğini yitirmeye başlayan ve gittikçe daha fazla eleştiriye maruz kalan Gorbaçov, 1991'de görevinden istifa ettiğini duyurdu.
Sovyetlerin dağılmasının ardından Gorbaçov, 1996'daki seçimlerde devlet başkanlığına aday oldu fakat yüzde 0,5'ten daha az oy aldı.
Gorbaçov'un mirası ve Putin
Gorbaçov, 2000'de düzenlenen seçimleri kazanarak ülkenin başına geçen Putin'i başta "Yeltsin karşıtı bir figür" olarak görüp desteklerken, 2008 sonrası politikalarını "toplum üzerinde baskı yarattığı" gerekçesiyle eleştirdi.
Putin, Gorbaçov'un geçen yılki 90. yaş gününde siyasetçi için "Modern zamanların en büyük devlet insanlarından biri, ülkemize ve dünya tarihine büyük bir etkisi oldu" sözlerini sarf etmişti.
Öte yandan Batı medyasında Putin, Gorbaçov'un reformist ve yapıcı siyasi mirasını yok eden bir figür olarak değerlendirildi.
BK'nin önde gelen gazetelerinden Guardian'da Gorbaçov'un vefatından sonra yayımlanan yazıda, Putin'in baskıcı yönetimi ve Ukrayna istilasıyla, son SSCB liderinin inşa ettiği siyasi ve toplumsal mirası imha ettiği savunuldu.
Rusya'da muhalif yayın yapan Moskova'nın Yankısı radyosunun genel yayın yönetmeni Aleksey Venediktov, Amerikan iş dünyası dergisi Forbes'un Rusya'da yayımlanan versiyonu Russian Forbes'a röportajında, "Gorbaçev'in reformları tamamen yok edildi" dedi.
Independent Türkçe, CNN, Guardian, BBC, Wikipedia, BBC Türkçe, NPR, Russian Forbes
Derleyen: Yasin Sofuoğlu
