Asbest dahil tonlarca zehir taşıyan eski savaş gemisi Sao Paulo, Brezilya'dan yola çıkmıştı.
Uzmanların ve yaşam savunucularının bütün uyarılarına rağmen İzmir Aliağa'ya doğru hareket ediyordu.
Gemi söküm şirketi SÖK tarafından satın alınan São Paulo'nun burada parçalarına ayrılmasına bakanlıktan iptal kararı geldi.
São Paulo Gemisi'nde asbest ve ağır metaller var
São Paulo isimli gemi, Fransız Donanması için 1950'li yıllarda inşa edildi. 2000 yılında askerî amaçlarla kullanılmak üzere Brezilya'ya transfer edildi. Burada Brezilya'nın amiral uçak gemisi olarak görev aldı.
Brezilya Donanması'nın yeni üyesi São Paulo, sık sık bakıma ihtiyaç duyuyordu ve üç aydan daha uzun süre faaliyette bulunamıyordu.
Ayrıca, donanmalarda artık daha ufak uçak gemileri tercih ediliyordu. Nihayet 2017 senesinde São Paulo emekliye ayrıldı.
Brezilya Donanması geminin terhis edildiğini ve hizmet dışı bırakıldığını duyurdu. Daha sonra 2021'de Türkiye menşeili gemi söküm şirketi SÖK tarafından hurdaya çevrilmek üzere satın alındı.
São Paulo gemisi 2021 senesinde 10,5 milyon Brezilya Reali ödenerek satın alındı (yaklaşık 37 milyon TL). İzmir Aliağa'da bulunan SÖK, kendisini geri dönüşüm şirketi olarak tanımlıyor.
São Paulo Enstitüsü, geminin ayrılmasını istemedi
Brezilya'da denizcilik mirasının korunması için faaliyet yürüten São Paulo Enstitüsü, ülkenin sahip olduğu en büyük uçak demisi São Paulo'nun Avrupa'ya doğru yola çıkmasını istemiyordu.
Bu nedenle Brezilya Donanması tarafından teşvik edilen açık artırmayı protesto ettiler.
Geminin satılmasına mahkemede itiraz edildi ve geminin ayrıldığı Guanabara Körfezi'ne geri dönüş için tedbir kararı alındı.
Ne yazık ki o esnada São Paulo, Brezilya sınırlarını terk etmeye çok yakındı ve mahkeme kararı böylece gerçekleşmedi.
São Paulo Enstitüsü üyeleri, São Paulo'nun Brezilya'nın ulusal bir değeri olarak korunmasını talep ediyor.
Eski Brezilya Hava Kuvvetleri mensubu ve şu anda aktivist olan Emerson Miura, donanma ile temasa geçip gemiyi tematik bir müzeye dönüştürmek için proje önerdi.
Başlangıçta fikir olumlu karşılansa da sonrasında geminin açık artırmayla satılması yönünde karar alındı.
Emekli havacı Miura, Türkiye'deki hukukçularla ve çevre örgütleriyle görüşmelerini sürdürürerek São Paulo'nun geri dönmesi ve bir barış müzesine dönüştürülmesi için çalışmalarına devam etti.
Bir denizcilik mirasının yok olmasının yanı sıra, geminin parçalara ayrılması halinde çok daha büyük ekolojik ve sıhhi tehlikeler ortaya çıkacaktı.
Asbest, kansere sebep oluyor
São Paulo gemisindeki asıl tehlike, içindeki tespit edilemeyen miktardaki asbest.
Asbest esas itibarıyla, ısıya dayanıklı liflerden oluşan bir mineral grubunun adı.
Isıya, elektriğe ve paslanmaya karşı yalıtım görevi gördüğü için uzun yıllar inşaatlarda veya gemi yapımında kullanıldı.
Asbestin insan ve çevre sağlığına olan zararları sır değil. Asbest tozu yutulursa veya solunursa, lifler kalıcı olarak iç organlara yapışabilir.
Yapışan aspest parçacıkları yıllar boyunca iltihaplanmaya, yaralara ve sonunda kansere sebep olabilir.
Mezotelyema isimli nadir bir kanser türü, uzun süre asbeste maruz kalma sonucunda ortaya çıkıyor.
Özellikle ısı direnci sebebiyle işlenmiş asbest kullanımı gemi yapımında oldukça yaygındı.
ABD Ordusu, 30190'lu yıllardan itibaren donanmada yoğun olarak asbest kullandı. Bunun bir sonucu olarak gazilerde ve onların ailelerinde asbeste bağlı hastalıklar ortaya çıktı.
1940'lı yıllarda yaklaşık 27 milyon işçinin asbeste maruz kaldığı tahmin ediliyor.
Günümüzde, yasalarla asbeste maruz kalma oranı azalsa da, hala bazı meslek grupları için tehlike devam ediyor.
Gemi ve tersane işçileri de bu meslek grupları arasında...
Türkiye ucuz işgücü olarak görülüyor
Türkiye, dünyada gemi söküm sektöründe yoğun mesai yapan ülkelerden.
Gemilerden asbest sökümü oldukça tedbir gerektiren karmaşık bir süreç.
Gemilerden asbest sökülmeden önce yeterli güvenlik önlemlerinin mutlaka alınması gerekiyor.
Ayrıca, gemi yapımında kullanılan tek zehirli malzeme asbest değil. PCB (polychlorinated biphenyls) ve TBT (tributyltin) gibi zehirli boya ve ağır metaller de sağlık açısından problem teşkil ediyor.
Depo, Liman, Tersane ve Deniz İşçileri Sendikası raporuna göre, Türkiye'deki gemi söküm şirketleri işçiler ve çevre sağlığı için yeterli tedbirleri alacak düzeyde değil.
Ayrıca işçi, halk ve çevre sağlığı anayasal olarak güvence altında olsa da, uygulama kısmında ciddi eksikliklerin olduğu söz konusu raporda bahsediliyor.
Bu da dış ülkelerdeki şirketlerin Türkiye'yi gemi söküm için tercih etmesinde yönlendirici oluyor.
Yalnızca insan sağlığını tehdit etmiyor
Toksik madde içeren gemilerin parçalarına ayrılması yalnızca halk sağlığını tehdit etmiyor.
Gemi söküldükten sonra ortaya çıkan kimyasallar, Aliağa bölgesinde yaşayan bütün canlıları zehirleme potansiyeline sahip.
Mezotelyema, tıpkı insanlarda olduğu gibi hayvanlarda da yıkıcı sonuçları olan bir hastalık.
Aliağa ve çevresinde yaşayan bütün sokak hayvanları ve elbette deniz canlıları da zehirlenme tehlikesiyle karşı karşıya.
Yaşam savunucuları nöbetteydi
Aliağa halkı başta olmak üzere İzmir'den ve bütün Türkiye'den çevre örgütleri, ölüm gemisi São Paulo'yu limana demir attırmamak için günlerce nöbet tuttu.
23 Ağustos Salı günü Alsancak'ta bir araya gelen yaşam savunucuları, Kıbrıs Şehitleri Caddesi'ne bedenleriyle 'DURDURACAĞIZ' yazdı.
Basın açıklaması yapan Limter-İş, "São Paulo gemisi, ne Aliağa'da, ne de dünyanın herhangibir yerinde sökülmemeli. Yaşamak istiyoruz, kanser olmak istemiyoruz, çocuklarımızın hasta olmasını istemiyoruz, işçilerimizin ölmesini istemiyoruz. Doğamızın ve suyumuzun kirlenmesini istemiyoruz. Bu zehirli gemiyi durdurmak için yapacağımız şeyler mutlaka var. Sesimizi yükseltirsek, bu geminin geçtiği tüm ülkelerin engellediği gibi biz de engelleyebiliriz. Yarın çok geç olabilir" açıklamasında bulundu.
Ölüm Gemisini Durduracağız gönüllüleri, geminin hukuksuz biçimde Brezilya'dan ayrıldığı günden beri eylemlerine devam etti.
#ogemigidecek ve #zehirligemiyidurduracağız etiketlerini kullanarak kamuoyu oluşturmayı hedefledi.
Nihayet beklenen karar geldi: Bakan Kurum açıklama yaptı
Günler süren eylemler ve hukuk çalışmaları sonucunda bakanlıktan açıklama geldi.
26 Ağustos Cuma günü tweet atan T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum: "...şartlı notifikasyon onayının iptal edilmesine karar verilmiştir. Bu karar doğrultusunda, geminin Türk kara sularına girilmesine izin verilmeyecektir" açıklamasında bulundu.
Şimdi São Paulo Gemisi'nin bir sonraki durağı merak konusu...
© The Independentturkish
