İlaca dirençli sıtma parazitleri Güney Doğu Asya’da hızla yayılırken bir yandan da KEL1/PLA1 adlı yeni suşun Afrika’ya sıçrama endişesi artıyor. Bir bakteri veya virüsun farklı alttürlerinin aralarında genetik farklılıklar bulunan gruplarına "suş" deniyor.
Yeni suş Kamboçya’dan Laos’a, Tayland’a ve Vietnam’a yayıldı. Dolaşımdaki sıtma parazitleri arasındaki oranı yüzde 80’lere varan bu suş, en yaygın kullanılan iki sıtma ilacına karşı dayanıklı.
Araştırmacılara göre Lancet Infectious Diseases adlı akademik bilim dergisinde yayımlanan eş zamanlı iki çalışmanın bulguları “korkulan ihtimalin” arttığını gösteriyor. İlaca dirençli yeni parazit, sıtma vakalarının ve ölümlerinin en çok görüldüğü Afrika’ya sıçrayabilir.
Yayımlanan rapor aynı zamanda KEL1/PLA1'in yayılışının, en yeni ve etkili başlangıç tedavisi ilaç kombinasyonunun kullanıldığı vakaların yarısında tedavinin başarısız olmasıyla da ilişkili olduğunu gösterdi.
Wellcome Sanger Enstitüsü’nden ve Oxford Üniversitesi’nden çalışmanın iki ortak başyazarından biri Roberto Amato şunları söyledi:
Yerel sıtma parazitlerinin yerini alarak agresif biçimde yayıldığını keşfettik. Vietnam, Laos ve Tayland’ın kuzey doğusunda baskın suş haline geldi.
Sıtma hastalığına sivrisinekler tarafından taşınan parazitler neden oluyor ve sivrisineklerin kan emici ısırıkları aracılığıyla yayılıyor.
Hastalık yeterince erken fark edilirse ilaçlarla tedavi edilebiliyor ancak evrimleşen ilaç direnci, paraziti yok etme çabalarını aksatabiliyor.
Çalışmanın diğer ortak başyazarı Oxford Üniversitesi’nden Olivo Miottoe şöyle konuştu:
Bu yüksek seviyede başarılı dirençli bir parazit suşu, yeni bölgeleri ele geçirebiliyor, yeni genetik özellikler kazanabiliyor ve korkutucu ihtimali yükseltiyor; Afrika’ya yayılabilir… 1980’lerde klorokin direncinin sebep olduğu gibi milyonlarca insanın ölümüne neden olabilir.
Geçen 10 yıl boyunca Asya’nın çoğu bölgesinde sıtma için başlangıç tedavisinde DHA-PPQ kısaltmasıyla da bilinen dihidroartemisinin ve piperazinin bir kombinasyonu kullanılıyordu.
Araştırmacılar önceki çalışmalarında sıtma parazitinin KEL1/PLA1 suşunun 2007-2013 yıllarında Kamboçya’da yayıldığını ve iki ilaca da direnç geliştirecek şekilde evrimleştiğini ortaya çıkarmıştı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Gerçekleştirilen son çalışma bu suşun Kamboçya sınırlarını aşarak Laos, Tayland ve Vietnam’a yayıldığını gösteriyor.
Araştırmanın sonuçlarına göre KEL1/PLA1’in sıtma vakaları içindeki yaygınlığı, araştırmanın yapıldığı ülkelerin Laos hariç hepsinde yüzde 50’nin üzerine çıktı.
Tayland’ın kuzey doğusu ve Vietnam’daysa sıtma vakalarının yüzde 80’inde yeni parazit saptanıyor.
Çalışmayı gerçekleştiren araştırmacılardan Olivo Miotto şunları dile getirdi:
Dirençli sıtma parazitlerinin Güneydoğu Asya’daki yayılma hızı epey kaygılandırıcı. (…) Diğer ilaçlar şu anda etkili olabilir ancak bu durum son derece kırılgan ve bu çalışma acilen harekete geçme ihtiyacını vurguluyor.
Oxford Üniversitesi’nin Vietnam’da bulunan Klinik Araştırma Birimi’nden Profesör Tran Tinh Hien, “Yayılışı ve direncin kuvvetlendiğini gösteren bulgularımız alternatif başlangıç tedavilerinin ivedilikle uyarlanması gerektiğine vurgu yapıyor” diye konuştu.
Diğer yandan Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’ndan Profesör Colin Sutherland’a göre ilaca dirençli parazit şüpheye yer bırakmayacak şekilde yayılmış olmakla birlikte bu küresel bir tehdit anlamına gelmek zorunda değil.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2017’de dünya genelinde sıtma nedeniyle 435 bin ölüm yaşandığını ve bunların 403 bininin Afrika’da olduğunu tahmin ediyor.
Ajanslardan da yararlanılmıştır
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/news/world/asia
Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız
© The Independent
