Avustralya'daki Queensland Üniversitesi'nden araştırmacı Lewis Nitschinsk liderliğindeki bir ekip, "Karanlık Üçlü" adı verilen kişilik özelliklerine sahip internet kullanıcılarının çevrimiçi ortamda kendilerini nasıl yansıttığını araştırdı.

Karanlık Üçlü psikolojide narsizm, Makyavelizm ve psikopatiyi kapsayan bir sınıflandırma. Kötü niyetli veya manipülatif nitelikleri nedeniyle bu kişilik özellikleri "karanlık" diye niteleniyor.

Yeni araştırmanın bulguları, psikopatların ve Makyavelistlerin çevrimiçi ortamda uyarlanabilir ve sahici olmayan kimlikler yarattığını gösterdi.

Narsistler ise özgün ve güvenilir bir benlik sunuyor ama internet ortamının öz sunum açısından faydalı olduğuna inanmıyordu.

Karanlık üçlünün özellikleri

Narsizm, kişinin kendi bedensel ve zihinsel benliğine karşı duyduğu hayranlık ve bağlılık diye tanımlanıyor. Bu nedenle narsistler, gösterişli, kendini beğenmiş, daima haklı çıkmaya çalışan, kıskanç kişiler olarak görülüyor.

Makyavelizm, başkalarını manipüle etme, sömürme, ahlak kavramına karşı çıkma, duygusuzluk gibi özelliklerle karakterize. Bunlar da genellikle soğuk, alaycı, aldatıcı ve hesapçı kimseler olarak biliniyor.

Psikopati ise empati ve vicdan eksikliğiyle karakterize edilen bir kişilik bozukluğu. Bunlar da sınırları olmayan, acımasız kişiler diye niteleniyor ve genellikle suç olgusuyla ilişkilendiriliyor.

Bu kişiliklerde ortak nokta, kendine aşırı değer verme ve başkalarını değersizleştirme eğilimi. Ek olarak, bu kişilikler genellikle uyumsuz veya sosyal açıdan rahatsız edici davranışlarla tanınıyor.

Çevrimiçi ortamda Makyavelistler ve psikopatlar

Personality and Individual Differences adlı hakemli bilimsel dergide yayımlanan yeni araştırmada Karanlık Üçlü grubuna giren 322 kişinin internet ortamındaki faaliyetleri ve internete dair düşünceleri analiz edildi.

Makyavelizm ve psikopati seviyesi yüksek bireylerin sosyal medyada gerçek kimlikleriyle sahici profiller oluşturmayı tercih etmediği anlaşıldı.

Spesifik olarak, araştırmaya katılan bu bireyler çevrimiçi ortamları öz sunum açısından faydalı görüyordu. Bu da muhtemelen anonim kalabilmelerinden, etkileşimlerinin süresi ve hızı üzerinde daha fazla kontrol sağlayabilmelerinden kaynaklanıyor.

Araştırma makalesinde bu kişilerin "antisosyal eğilimlerinin çevrimiçi ortamda daha hafif sonuçlar getirdiğine" dikkat çekildi.

Örneğin, araştırmada yer alan Makyavelistler internetin onlara kendilerini ifade etme özgürlüğü sağladığına inanıyordu. Bu katılımcılar çevrimiçi ortamların kendilerini ifade etmeleri için risksiz bir fırsat sunduğunu belirtti.

Narsistlerde durum farklı

Narsizm söz konusu olduğunda ise bu kişilerin sosyal medyayı kullanma biçimleri ve ona dair görüşleri diğerlerinden epey farklıydı. İlk olarak, narsist katılımcıların sosyal medyada daha gerçek profiller oluşturduğu tespit edildi.

Araştırmacılara göre bu, narsistlerin birincil motivasyonunun diğerlerinden farklı olmasından kaynaklanıyor.

Narsistler, başkalarını örneğin para kazanmak için manipüle etmekle daha az ilgileniyor. Bu kişiler genellikle ilgi odağı olmak ve kendilerine dair abartılı görüşlerinin çevredekiler tarafından da onaylanmasını sağlamak istiyor.

Öte yandan, bulgulara göre narsistler çevrimiçi ortamların öz sunum için elverişli olmadığını düşünüyor. Muhtemel sebeplerden biri de narsistlerin anonimliğe ihtiyaç duymaması. 

Özetle araştırmacılar, psikopatlar ve Makyavelistlerin internette başkalarını manipüle etmek için farklı kimlikler sergileyebileceği sonucuna varıyor.

Büyüklenme, üstünlük duygusu ve kendisinin benzersiz olduğu inancına sahip narsistlerde ise gerçek hayattaki ilişkiler, uzak ve anonim çevrimiçi etkileşimlerden daha tatmin edici bulunuyor.

Independent Türkçe, Psychology Today

Derleyen: Çağla Üren