Maymun çiçeği, neden cinsel yolla bulaşan hastalık sınıfında değil?

Virüsün özellikle eşcinsel ve biseksüel erkekler arasında yayıldığı bildirilmişti

Hastalığın belirtileri arasında yüksek ateş, kas ağrıları ve ciltte kabarcıklı lezyonlar yer alıyor (ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri)

Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) küresel acil durum ilan ettiği maymun çiçeği salgınında vaka sayısı 16 bini aştı.

Virüsün cinsel yolla bulaşan hastalık (CYBH) kategorisine girmemesine rağmen cinsel etkileşimlere vurgu yapan haber manşetleri ve araştırmalar kafalarda soru işaretleri yaratıyor.

Son olarak hakemli bilimsel dergi New England Journal'da yayımlanan bir araştırmada, virüsün en çok da eşcinsel ilişki yaşayan erkeklerde görüldüğü ifade edilmişti.

Uzmanlar, şimdiye dek Afrika kıtası dışında maymun çiçeğinden ölen olmadığını, vakaların nispeten hafif seyrettiğini belirtiyor.

Ancak şiddetli semptomlar gösteren birçok kişinin hastanelere başvurduğu da biliniyor.

"Bu topluluklarla sınırlı kalmaz"

DSÖ'ye göre vakaların ve ölümlerin belirli toplulukları daha fazla etkilemesi rehavete yol açmamalı. Yetkililer, virüsün diğer topluluklarda da yaygınlaşmayacağının garantisi olmadığını söylüyor.

DSÖ'nün kıdemli acil durum görevlisi Dr. Catherine Smallwood, "Şu anda çoğunlukla erkeklerle seks yapan erkekler arasında vakalar bildirilmeye devam ediyor. Ancak bunun böyle kalmasını beklememeliyiz" dedi.

Sağlık yetkililerinin ilk bulgulardan ipuçları alabileceğini belirten Smallwood, bir virüs salgınının genel popülasyonda daha da yayılmadan önce belirli bir grupta veya ortamda başladığını vurguladı.

Virüs cinsel yolla mı bulaşıyor?

Bu noktada akla maymun çiçeği virüsünün neden CYBH kategorisine alınmadığı sorusu gelebilir.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), DSÖ ve diğer halk sağlığı uzmanları aynı fikirde: Maymun çiçeği herkese bulaşabilir. Tene temas yoluyla yayılabileceği gibi kirli yüzeyler, yıkanmamış çarşaflar ve hatta kısa mesafelerde havadaki tükürük yoluyla da geçebilir.

Virüsü kontrol altına almak için acilen geliştirilmesi gereken stratejiler şu anda eşcinsel veya biseksüel erkeklere odaklanıyor olabilir. Ancak uzmanlara göre uzun vadede diğer risk faktörlerini görmezden gelmek hata olacak.

Cinsel yolla mı, cinsellik sırasında mı?

Kalifornia Üniversitesi, Los Angeles'ta görev alan ve uzun süredir maymun çiçeğini araştıran epidemiyolog Anne Rimoin, hastalığın "cinsel yolla bulaşan" veya "cinsel yolla bulaşmayan" diye sınıflandırmaya çalışmanın fazla basit bir yaklaşım olacağını belirtiyor.

Bilim insanı, "Cinsel temas, virüsün yayılması için çok etkili bir yol" diyor ama bu, virüsü bir CYBH yapmaya yetmiyor.

Bel soğukluğu gibi CYBH'ler, genellikle vücut sıvıları yoluyla bulaşıyor ve bunun için de cinsel temas gerektiriyor. Maymun çiçeği söz konusu olduğunda ise cinsel ilişki tesadüfi bir etmen.

Yale Halk Sağlığı Okulu'nda uzun süredir epidemiyoloji ve sağlık politikası uzmanı olarak görev alan HIV aktivisti Gregg Gonsalves, "Vücut sıvılarının takası gerekmiyor. Sırf yatakta yakın olduğunuz için maymun çiçeği kapıyorsunuz" ifadelerini kullandı.

 

 

Gonsalves, bu hastalığı yine ilk kez eşcinsel erkekler arasında 2008'de yayılan MRSA salgınına benzetiyor. MRSA'ya neden olan bakteriler, sıklıkla cinsel ilişkide, yakın fiziksel temas yoluyla yayılıyordu. Gonsalves şöyle ekliyor:

Fakat tahmin edin sonra nerede ortaya çıktı: Spor ve sağlık kulüplerinde. Çünkü kontamine havlular virüsü bulaştırabildi.

Gonsalves, "Birden fazla partneri olan erkeklerle seks yapan erkek ağları arasında hemen yeni ekolojik ortamını buluyor" dedi:

Bu bir acil durum analizi ve kimsenin biyolojisiyle ilgisi yok. Temasların yoğunluğuyla ilgisi var.

Spermde neden virüse rastlandı?

Maymun çiçeğinin CYBH olup olmadığı sorusunu tetikleyen bir olay da İtalya'da yapılan bir araştırmaydı. İtalyan bilim insanları, tespit edilen bazı maymun çiçeği hastaların sperminde virüs bulunduğunu duyurmuştu. Bu da virüsün vücut sıvılarıyla bulaşabildiğine dair şüphe uyandırmıştı.

Öte yandan, Birleşik Krallık'ta (BK) sağlık yetkililerin hazırladığı kılavuza göre, akut enfeksiyonlardan sonra spermde DNA ve RNA virüslerine rastlandığını belgeleyen "bir yığın kanıt" var. Maymun çiçeği bir DNA virüsüyken, koronavirüsler RNA virüsleri.

Ancak Ebola hastalığının da spermler aracılığıyla aktarılabildiği ve dolayısıyla cinsel yolla bulaşabildiği sonradan kanıtlanmıştı. Yine şimdilik maymun çiçeği için bu düşünce kanıtlarla desteklenmiş değil.

BK'nin kılavuzunda şöyle yazıyor:

Bunun, testislerin immünolojik açıdan korunan bölgeler olması nedeniyle spermde taşınarak mı bulaştığı yoksa deri lezyonları düzeldikçe kaybolan üretral lezyonların çözülmesinden mi kaynaklandığı belirsizliğini koruyor.

Bu belirsizlik nedeniyle sağlık yetkilileri temkinli bir yaklaşım benimsiyor ve maymun çiçeği teşhisi konan erkeklerin, tam iyileşmeden sonra 12 hafta boyunca cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmalarını tavsiye ediyor.

 

Independent Türkçe, Popular Science, NBC, CNBC, Gov.uk

Derleyen: Çağla Üren

DAHA FAZLA HABER OKU