Harvard Üniversitesi araştırmacıları, bu yıl başında dünya çapında 2,8 milyon insanı etkileyen ve kesin bir tedavisi olmayan multipl skleroz (MS) hastalığının ana nedeninin bir virüs olduğunu tespit etti.

Araştırmacılar halk arasında öpücük hastalığı diye bilinen Epstein-Barr virüsü (EBV) enfeksiyonunun MS'e neden olduğunu kanıtladı.

MS, beyinde ve omurilikte, mesajları taşıyan sinir telleri etrafındaki koruyucu kılıfı etkiliyor. Genellikle 20'li veya 30'lu yaşlarında teşhis konan hastalar, konuşma ve yürüme güçlüğü çekecek hale gelebiliyor.

Şimdiye kadar dünya genelinde MS teşhisi almış üç milyon insan, hastalıklarının gerçek tetikleyicisinden haberdar değildi.

Harvardlı araştırma ekibine liderlik eden İtalyan epidemiyolog Alberto Ascherio, öpücük hastalığının MS riskini 32 kat arttığını ortaya koydu.

Ascherio 14 Temmuz'da El Pais'e verdiği röportajda bulgularını ve öngörülerini açıkladı.

"Virüs yoksa risk pratikte sıfır"

Ascherio, "Epstein-Barr virüsünü kapmayanların MS'e yakalanma riski nedir?" sorusuna şöyle yanıt verdi:

Pratikte sıfır. Bir kişiye virüs bulaşmadıysa muhtemelen MS ortaya çıkmaz.

Söz konusu virüs, sıklıkla öpücük sırasında tükürük yoluyla yayılıyor ve bu yüzden öpücük hastalığı olarak adlandırılıyor. En sık gençlerde ve genç erişkinlerde görülen virüs, yorgunluk, halsizlik, iştahsızlık gibi belirtilerle ortaya çıkıyor. Hastalık belirtileri tipik olarak bir ila iki ay sürüyor.

Ascherio'ya göre MS, bu virüsün nadir görülen bir komplikasyonu. Zira her yerde bululabilen bu virüs, 100 bin kişi başına sadece 36 vakanın düştüğü MS hastalığına sebebiyet veriyor.

Bilim insanı, "Sokaktaki insanları durdurup test edersek yüzde 20'sinin sonucu pozitif çıkar" diye konuştu:

Bu virüs periyodik olarak yeniden aktif hale gelir. Şimdi negatif test çıkan birinin sonucu iki hafta içinde pozitife dönebilir.

MS'ten kurtulma imkanı doğar mı?

Epstein-Barr virüsü tıpkı uçuk virüsleri gibi vücuda yerleşiyor. Ancak Ascherio, bu virüsün teorik olarak tamamen vücuttan atılabileceğini düşünüyor.

Virüsün ortadan kaldırılması durumunda MS'in de tersine çevrilmesinin mümkün olup olmadığı bilinmiyor.

"Virüsün hastalığa neden olduğunu kanıtladık ama bunun iki yönü var: Hastalığın sadece başlangıcına veya ilerlemesine neden olabilir" diyen bilim insanı, sözlerine şöyle devam etti:

Virüs varsa, bu otoimmün yanıtı uyarmaya devam edeceği neredeyse kesin. Yani büyük ihtimal ama kesin değil. Virüs ortadan kaldırılsa bile bu bağışıklık sürecinin kendi kendine devam etmesi de mümkün. Cevabı henüz bilmiyoruz.

Ascherio'ya göre bunu bilmenin tek yolu antiviralleri denemek. Dahası, mevcut bulgular, MS tedavilerini ilerletebilir:

MS, virüse karşı çok agresif bir bağışıklık tepkisinden kaynaklanıyorsa, bir aşı bu tepkiyi daha az agresif olacak şekilde modüle edebilir. Şu anda, Moderna'nın Epstein-Barr virüsüne karşı deneysel bir aşısı var.

Epstein-Barr virüsü başka hangi hastalıklara neden oluyor?

"Multipl sklerozun Epstein-Barr virüs enfeksiyonunun nadir görülen bir komplikasyonu olduğuna şüphe yok, ancak her zaman başka faktörler de vardır" diyen Ascherio, sözlerini şöyle sürdürdü:

Bu kadar yaygın bir virüsün bu kadar nadir bir hastalığa neden olması nasıl mümkün olabilir? Eh, bu bir istisna değil, bir kural. Epstein-Barr virüsü, nadir görülen bir lenfoma olan Burkitt lenfomasına ve yine çok nadir görülen nazofarenks kanserine de neden olur. Birçok virüs zaman zaman ciddi hastalıklara neden olur.

MS'e neden olan başka bir hastalık var mı?

Bu noktada akla, MS'e sebebiyet veren başka virüslerin olup olmadığı sorusu geliyor. Ancak Ascherio, 2000 yılından bu yana yürüttükleri araştırmalarda böyle bir bulguya rastlamadıklarını ifade ediyor.

Bilim insanı, "Çalışmamız için bilinen tüm virüsleri inceledik ve olası bir aday olarak başka virüs tespit etmedik" diye konuştu. Öte yandan, başka bir virüs seçeneğini dışlamadıklarını da ekledi:

MS'te virüs, karmaşık bir inflamatuar otoimmün süreci tetikler. Çok nadir durumlarda bu, bilinen bir neden olmaksızın da gerçekleşebilir. Başka bir virüs seçeneğini dışlayamayız. Ama bunlar çok nadir durumlar olurdu.

 

Independent Türkçe, Harvard Üniversitesi, El Pais

Derleyen: Çağla Üren