39 ülkenin talebi üzerine Vladimir Putin'e insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları soruşturması açılıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'ndeki (UCM) soruşturmanın savcılığını Karim Khan üstleniyor.
Soruşturmanın gerekçesi tecavüz, işkence ve sakatlamayla; hastane, okul ve kamu binalarının bombalanmasıyla; belirlenen insani yardım koridorlarının ve mutabık kalınan ateşkeslerin ihlaliyle masum sivillerin hedef alınması. Eğer son haberler doğruysa, bir de yasaklı kimyasal silahların kullanılmasıyla. Geçen hafta ABD Başkanı Biden, ilk defa Rusya'yı soykırımla suçladı. Tarihsel olarak bu, dünyanın diğer bölgelerinde etnik temizlik yapıldığı iddia edildiğinde dahi Amerika'nın kaçındığı bir suçlamaydı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
11 Nisan Pazartesi günü Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rus saldırganların Ukrayna topraklarında işlediği savaş suçlarının soruşturulacağı uluslararası özel bir askeri mahkemenin kurulması için uluslararası ortaklarının desteğini istemişti.
Biz de 14 Nisan'da Rusya'nın saldırı savaşını başlattığı ve yürüttüğü gerekçesiyle Putin aleyhine hazırlanan cezai iddianamenin metnini yayımladık. İddianamemiz, savaş suçu savcılarının uluslararası bir mahkemeye sunabileceği bu davanın niteliğini ve ciddiyetini gözler önüne seriyor.
Yasal boşluk, UCM'de Rusya aleyhine bir saldırı davasının görülemeyeceği (ne Ukrayna ne de Rusya UCM'nin söz konusu statüsünün imzacısı) anlamına gelse de Ukrayna ve destekçi devletlerin iradesiyle özel bir mahkeme kurulabilir. Ukrayna yönetiminin, imza kampanyasına katılan 1,7 milyon kişinin ve her kıtadan 50 eski devlet başkanının, başbakanın ve uluslararası avukatın teşvikiyle şimdi bunu talep etmek için bir araya geldik.
Böyle bir mahkemenin asla kurulamayacağını ve beyhude bir adalet arayışı içinde olduğumuzu söyleyenlere, hem Hitler'in yandaşlarının Nürnberg'te kovuşturmalara tabi tutulduğunu hem de Yugoslavya, Ruanda ve Liberya'daki savaş suçlarının mahkemeye taşındığını hatırlatmamıza müsaade edin. Liberya'nın eski lideri Charles Taylor işlediği savaş suçlarından dolayı 50 yıl hapis cezasına çarptırıldıktan sonra şu an Britanya'da bir hapishanede çürüyor.
Putin'in emirlerini devam eden bu kötülükle doğrudan ilişkilendiren delillerin tasnifi aylar sürecek zahmetli ve adli araştırma gerektirse de bir süre önce istila planlanır ve hazırlanırken başlayan saldırı savaşı suçu, şu anda kolaylıkla erişebilir ve tamamen elde edilebilir durumdaki belgelerle kanıtlanabiliyor. Bu girişimin yazarı Profesör Philippe Sands'in savunduğu gibi o belgeler birkaç hafta içinde Putin aleyhinde suç duyurusunda bulunmayı sağlayabilir.
New York Üniversitesi'nden Hukuk Profesörü Ryan Goodman ve Washington'daki Amerikan Üniversitesi'nden Hukuk Doçenti Rebecca Hamilton'ın hazırladığı "Savcı v. Devlet Başkanı Vladimir Putin" davasının örnek iddianamesinde belirtildiği üzere Putin'in asıl suçu saldırı savaşı. Suçlama, 1942'de Müttefik Devletler'in Londra'da Hitler'i ve yakın çevresini "barışa karşı suçlar" diye de adlandırdıkları saldırganlıkları sebebiyle mahkeme önüne çıkarmaya ant içtikleri zaman yaptığı deklarasyonla aynı doğrultuda, ki bu, 1946'daki Nürnberg davalarının zeminini de hazırlamıştı.
Saldırı savaşının sadece uluslararası bir suç olarak değil, aynı zamanda "en büyük uluslararası suç" ve "bütünün birikmiş kötülüğünü de içinde barındıran" bir suç olarak tanımlanması da Nürnberg'deydi. Suç işleyen liderleri uluslararası bir mahkemeye çıkarma fikrinin Sovyetler Birliği'nde ortaya atılmış olması da tarihin ironilerinden biri: O dönemde, şu anki saldırı savaşı suçunun tanımının kavramsal zeminini hazırlayan kişi Rus avukat Aron Trainin'di.
14 Nisan'da yayımlanan iddianame Başkan Putin'e karşı olsa da (Roma Statüsü'ndeki) saldırı suçu tanımı, "etkili bir şekilde devlet üzerinde kontrol uygulayabilecek ya da devletin siyasi veya askeri eylemlerini yönlendirebilecek konumdaki" diğer üst düzey Rus yetkililer için de geçerli olabilir. Bu suçlama, "bir devletin, diğer bir devletin kullanımına açtığı topraklarının üçüncü bir devlete karşı saldırı eylemi gerçekleştirmek amacıyla, o diğer devlet tarafından kullanılmasına müsaade etme eylemi" gerekçe gösterilerek Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko ve diğer üst düzey yetkililere de yöneltilebilir.
Putin daha da gözü dönmüş ve barbarca suçlara başvururken geçen hafta bildirilen yeni vahşetler, ona karşı uluslararası bir hamlede bulunmayı daha acil ve daha elzem kılıyor. Ukrayna'nın müttefikleri artık Rusya'ya karşı yaptırımlarını ve seyahat yasaklarını genişletmek zorunda; sadece tanksavar füzeleri değil, tanklar da göndererek askeri ve insani yardımı da yoğunlaştırmaları gerekiyor.
Fakat o zaman bile Putin eylemlerinin cezadan muaf kalacağını düşünebilir. 200 yıldan daha uzun süre önce Edmund Burke, "Kötü adamlar bir araya geldiğinde iyiler de iş birliği yapmak zorundadır, aksi takdirde alçakça bir mücadelede kimsenin merhamet etmeyeceği bir fedakarlıkla teker teker düşerler" diye yazmıştı. Bu nedenle, kenara çekilmeyip birlik olacağımıza ve Putin'i dünyanın her yerinde takip edeceğimize dair mesajımızın, suç ortaklığı yaptıkları suçlar sebebiyle onların da cezalandırılabileceği konusunda uyarılması gereken Putin'in yakın çevresine ulaşma zamanı geldi.
Belki daha da önemlisi, böyle bir iddianame üzerinde erkenden anlaşmak, Ukrayna halkına bütün dünyanın olup bitenleri onlar adına takip ettiği ve savaş suçlarının cezasız kalmasına veya kovuşturulmamasına izin vermeyeceğimizin mesajını gönderecek. Tıpkı Nürnberg'de de kanıtladığımız gibi adaleti sağlamak için gereken kararları alacağız.
Gordon Brown, Birleşik Krallık'ın eski başbakanı ve Birleşmiş Milletler'in Küresel Eğitim Özel Elçisi
https://www.independent.co.uk/independentpremium/voices
Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral
© The Independent