Yeni bir DNA çalışması, MS 6. yüzyılda Orta ve Doğu Avrupa'da hüküm süren Avarların tartışmalı kökenlerine ışık tuttu.

Avar mezarlarından çıkarılan iskeletleri inceleyen bilim insanları, atlı ve savaşçı halkın kökeninin Cücenlere dayandığını genetik kanıtlarla doğruladı.

Cücenler, Moğol kabilelerinin kurduğu, bir han tarafından yönetilen ilk devleti kurmuştu. Hüküm sürdükleri topraklar bugünkü Moğolistan, İç Moğolistan ve Kore'ye kadar uzanıyordu. 552-555'de Göktürklerle savaşa giren Cücenler sonucunda tarih sahnesinden çekilmiş, yerine Göktürk Kağanlığı kurulmuştu.

Avrupa siyasetine yön verdiler

MS 567-568 civarında çeşitli Germen gruplarını Avrupa'nın güneydoğusundaki Karpat havzasından püskürten Avarlar, neredeyse 250 yıl boyunca Avrupa siyasetine yön verdi. 9. yüzyılda bölge Frankların eline geçince bu halkın Avrupa'daki hakimiyeti de sona erdi.

Avarların Orta Asya'dan geldikleri tahmin ediliyordu ama kesin kökenleri uzun yıllardır tartışma konusuydu. 

Bizanslı tarihçiler, bu halkın kökenini Cücenlere dayandırmıştı. 6. yüzyılda yaşamış Bizans diplomatları, Cücenlerin çöküşünden 15 yıl sonra kendine Avar diyen bir halkın Karpat havzasına yerleştiğini yazmıştı.

Avar Kağanlığı veta Avrupa Avar Hakanlığı diye anılan bu halk, geride hiç yazılı kayıt bırakmadığı için kökenleri de tartışmaya daha açık hale gelmişti.

Avarların Türklüğü meselesi de dünya tarihinin en tartışmalı konularından biri olmuştu. Bazı dünya tarihçileri ve Alman Dilbilimci Harald Haarmann, bu halkın Türk kökenli olduğunu öne sürmüştü.

Bugün Dağıstan'da nüfusun yüzde 29,4'ünün Avarlardan oluştuğu düşünülüyor. 2010'daki nüfus sayımı, bölgede 850 bin Avar'ın yaşadığını gösteriyor. İslam Ansiklopedisi'ne göre Şâfiî mezhebine mensup olan Avarların 1979'da nüfusları 483 bindi. Bu topluluk, Avar Kağanlığı'nı kuranların torunları kabul ediliyor.

"Tarihin en hızlı uzun mesafeli göçü"

Avarların kökenlerine dair genetik kanıtlar sağlayan yeni çalışma, Almanya'daki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nde genetikçiler, arkeologlar ve tarihçilerden oluşan bir araştırma ekibi tarafından yapıldı.

Ekip Macaristan'daki Avar mezarlarından 66 seçkin kişinin genomunu analiz etti. Mezarların Avar yöneticilerine ait olduğu, altın nesnelerle birlikte gömülmüş olmalarından anlaşılmıştı.

Hakemli bilimsel dergi Cell'de yayımlanan araştırmanın yazarlarından Johannes Krause, "1400 yıldan uzun süredir gizemini koruyan bir soruyu ele alıyoruz" diye konuştu:

Macaristan, Romanya, Slovakya, Avusturya, Hırvatistan ve Sırbistan topraklarına hükmeden ve İstanbul'u kuşatan imparatorluğun gizemli kurucuları kimlerdi?

Atlı Avar savaşçıları, Temmuz 626'da Bizans hakimiyetindeki İstanbul'u iki hafta süreyle kuşatmıştı.

Araştırmanın başyazarı Guido Gnecchi-Ruscone ise şunları söyledi:

Cücen İmparatorluğu'nun çöküşüne dayanan muhtemel kökenlerinin yanı sıra, 7. yüzyıl Avar dönemi seçkinlerinin 20 ila 30 yaşlarında olduğunu da tespit ettik.

Ekip, bulguların rekor sürede gerçekleşen "en hızlı uzun mesafeli göçün" ilk somut kanıtını sağladığını da ifade etti.

Genetikçi Choongwon Jeong, "Moğolistan'dan Kafkasya'ya birkaç yıl içinde 5 bin kilometreden fazla yol kat etmiş ve şimdi Macaristan'daki bu yere yerleşmişler" dedi:

Bu, insanlık tarihinde ortaya çıkarabildiğimiz en hızlı uzun mesafeli göç.

Independent Türkçe, ScienceAlert, Max-Planck Enstitüsü