Henüz resmi açıklama gelmese de dünyanın en büyük sosyal medya platformu Facebook’un kendi dijital parasını çıkaracağı yeniden gündemde. 

İlk olarak Facebook Messenger’ın eski başkanı David Marcus’un Mayıs 2018’de yeni bir blockchain takımına liderlik edeceğini duyurmasıyla gündeme gelen dijital paranın adı, BBC’de yer alan habere göre “GlobalCoin” olacak.

2020’nin ilk çeyreğine kadar 10’a yakın ülkede hayata geçmesi planlanan dijital ödeme sisteminin testleri ise bu yılın sonunda başlayacak. 

BBC’nin haberinde söz konusu modelin detaylarının yazın açıklanacağı, kullanıcıların bir banka hesabı açmadan daha ucuz ve hızlı şekilde para gönderebilmeleri için Western Union gibi para transferi firmalarıyla görüşüldüğü ifade edildi. 

Facebook CEO’su Mark Zuckerberg, kripto para projesinin fırsatlarını ve risklerini müzakere etmek için geçen ay İngiltere Merkez Bankası Başkanı Mark Carney'le bir görüşme gerçekleştirmişti. Facebook’un ABD Hazine Bakanlığı yetkilileriyle mevzuata ilişkin danışmanlık görüşmeleri de sürüyor. 

Testler başladı

Elektronik ödeme hizmeti sunan PayPal’ın eski CEO’su David Marcus, 8 Mayıs’ta Facebook sayfasından yaptığı açıklamada Facebook Messenger’daki görevini dört yılın ardından bıraktığını ve Facebook’ta Blockchain’in nasıl geliştirilebileceğine dair bir araştırma ekibi kurduğunu duyurmuştu. 

Marcus’un açıklamasının hemen ardından The Independent’a konuşan bir Facebook sözcüsü “Diğer şirketler gibi Facebook da blockchain teknolojisinin gücünü artırmak için yeni yollar arıyor. Şu anda küçük bir ekip var ve farklı uygulamaları test ediyorlar” ifadelerini kullandı. 

WhatsApp üzerinden ödeme

Bloomberg’te yer alan bir habere göre ise dolara çapalı bir kripto para olması planlanan sistemde para transferi, Facebook’un alt kuruluşu WhatsApp üzerinden olabilecek. 

Sosyal medya devinin öncelikli olarak, 200 milyon WhatsApp kullanıcısına sahip Hindistan’ın para transferi piyasasına giriş yapması bekleniyor. 

Cenevre’de bir merkez kuruldu

The New York Times, 2019 başında yayınladığı haberinde 50 Facebook çalışanından oluşan bir ekibin kripto para üzerine çalıştığını duyurmuştu. 

Facebook, 2 Mayıs 2019’da, blockchain sistemleri üzerine çalışacak, Cenevre merkezli, Libra Networks adında bir finansal teknoloji şirket kurmuş, Facebook Global Holdings de hissedarı olmuştu. 

Amerikan Senatosu’ndan Zuckerberg’e güvenlik soruları 

2,38 milyar aktif kullancıya sahip Facebook, 87 milyon kullanıcısının bilgilerini uygunsuz şekilde veri analiz şirketi Cambridge Analytica ile paylaştığı gerekçesiyle son bir yılda ciddi oranda güven kaybetti. 

Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’e Amerikan Kongresi önünde özür dileten bu skandal sonra yeni çıkacak dijital paranın güvenliği de akla gelen ilk soru işaretlerinden.

ABD’nin Idaho Eyaleti Senatörü Mike Crapo ve Ohio Senatörü Sherrod Brown, 9 Mayıs’ta Zuckerberg’e bir açık mektup göndererek akıllardaki soruları yöneltti:

1- Yeni kripto-para ödeme sistemi nasıl çalışıyor ve gerekli yasal düzenlemeleri karşıladığına dair nasıl bir güvencesi var?

2- Yeni ödeme sistemi kapsamında kullanıcılar için ne gibi gizlilik ve güvenlik önlemleri alınacak?

3- Facebook geçen yıl ABD’li bankalardan kullanıcıların detaylı finansal bilgilerini paylaşmalarını istedi. Facebook’un elinde şu an ne gibi bir finansal bilgi var ve bu bilgi korunuyor mu?

4- Facebook bir kişinin ya da bir grubun kredibilitesine, kredi itibarına, kredi kapasitesine, genel itibarına, kişisel karakterine, nasıl yaşadığına dair bilgiyi pazarlama için kullanacak mı?

5- Facebook tüketici bilgilerini ya da bu bilgilerden türeyen diğer bilgileri üçüncü kişilerle paylaşıyor mu ya da satıyor mu?

Dijital para akışı önüne geçilemeyecek bir hal alabilir

Soruların yanıı henüz yok ancak kripto para uzmanlarına göre Facebook’un yeni hamlesi, dünyanın en geniş dijital para akışının önünü açabilir. 

Blockchain girişimi Nexus’un Direktörü Alex El-Nemer, The Independent’a yaptığı açıklamada “Kripto paralar halihazırda milyonlarca insan için fon transferinde en güvenli yol olarak kabul ediliyor. Bu teknolojiyi Facebook ve WhatsApp üzerinde mümkün kılmak, sistemin gelişimindeki en mantıklı adım olacaktır. 

Kullanıcıların bir tuşa basarak mal ve hizmet satın alabileceğini söyleyen El-Nemer, “Sektörlerin ve şirketlerin yeni bir çağın başlangıcın olduğumuzu kabul etmeleri ve bu servisleri iş modellerine entegre etmek için sonraki adımı planlamaları gerekli” dedi. 

WhatsApp uygulamasının aktif kullanıcı sayısı 1,5 milyara ulaşmış durumda. 

Eski güvenlik şefi: Facebook’u yasaklayan ülkeler için bir nimet

Facebook’un eski güvenlik şefi Alex Stamos, şubat ayında Twitter’dan yaptığı açıklamada Facebook’un büyüklüğünün “güvenlik üzerine gelişmişliği” ile birleştiğinde küresel kara para aklama, vergi erezyonuna kapı açabileceğini söyledi.

“Facebook, 2 milyar kullanıcıya sahip uçtan uca korumalı mesajlaşma servisini paraya çevirmeyi planlıyor. Gizlilik ve güvenlik dengesinin daha önemli olduğu başka bir teknoloji projesi düşünemiyorum. Umarım bu projede çalışan arkadaşlarım kamuoyu yoklamasına da başlayacaktır” ifadelerini kullanan Stamos, şunları söyledi:

“Matematik destekli güvenlik özelliği olmadan tüm bu veriyi aynı yerde tutmak, çok büyük bir gizlilik riski, Facebook’u yasaklayan ülkeler için ise büyük bir nimet olacaktır. Gelecek birkaç yıl gerçekten enteresan olacak."

Mevcut durumda yalnızca birkaç kripto paranın herhangi bir şüpheye yer açmadan, gizliliği olmadan kullanılacak kadar yaygın olduğunu söyleyen Stamos, Bitcoin’i bunlara örnek gösteriyor.

 Alex Stamos, “Bir milyar kişinin bir günde ulaşabileceği bir sistem için çok güçlü bir güvenlik garantisi oluşturmak, likidite ve gizliliğin daha önce görmediğimiz şekilde birleştirilmesi demek” ifadesini kullandı ve yasanın böyle bir ürün için birden çok değişikliğe uğrayabileceğini savundu. 

Facebook özel bir bankaya dönüşür mü? 

Herhangi bir merkeze bağlı olmadan piyasada dolaşıma sokulan dijital paralardan farklı olarak Facebook, dolara çapalı, daha merkezileşmiş bir kripto para sistemi üzerinde çalışıyor. Bazı analistlere göre bu yaklaşım, merkezi olmayan Bitcoin gibi paraların karşı karşıya kaldığı yüksek maliyet ve dağınıklığın önüne geçebilir. 

Dünyanın en büyük teknoloji yayıncılarından Wired’ın yazarı Gregory Barber’a göre gerçek parayla desteklenen, “sabitlenmiş dijital para” bir seviyeye kadar merkezi olabilir. Facebook’un kullanıcılarının büyüklüğü hesaba katıldığında çok dikkatli yönetilmesi gerekiyor. 

Wired’a konuşan Toronto Üniversitesi profesörü Joshua Gans ise Facebook’un bir özel bankaya dönüşmeden bu işi başarıp başaramayacağının net olmadığını söylüyor. Parasal bir değeri dalgalı seyreden gerçek para birimlerine çapalamanın karmaşık olabileceğini söylenen Gans’a göre kişilerin döviz kurlarında bir oynama yapmaması için söz konusu ağın denetlenmesi gerektiğini vurguluyor. 

Gans, “Yani temelde, siz Facebook’sanız, Amerikan Merkez Bankası Başkanı’da gidip ‘Bunu sen yönetir misin?’ diye soramazsınız” diyor. 

Independent Türkçe