Nil Nehri havzasının iki ülkesi, Mısır ve Sudan ile Etiyopya arasında Nahda Barajı (Rönesans-Hedasi) ile ilgili kriz sürüyor. Ufukta herhangi bir çözüm görünmezken mesele her geçen gün daha da karmaşık bir hal alıyor.

Bu durumun nedeni olarak Addis Ababa'nın Mavi Nil suları üzerinde inşa ettiği baraj ile ilgili atmayı planladığı adımlar konusundaki söylemlerini sertleştirmesi gösteriliyor.

Addis Ababa, Hartum ve Kahire ile bir anlaşmaya henüz varılamamış olmasına rağmen temmuz ayında yaşanması beklenen gelecek sel sezonunda barajın ikinci dolum aşamasına geçmekte ısrar ediyor.

Uluslararası arabuluculuk yok

Etiyopya dün yaptığı açıklamayla uluslararası arabuluculuğu bir kez daha reddetti. Etiyopya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Demeke Mekonnen ülkesinin yıllardır çözülemeyen bu dosyanın uluslararası düzeye taşınmasını kesin bir şekilde kabul etmediğini söyledi.

Böyle bir adımın "ülkesini herhangi bir anlaşmayı kabul etmeye zorlamayacağını" vurguladı.

Mekonnen bu sözleri ile birkaç gün önce Nahda Barajı dosyasını Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) ve BM'ye sevk etmeye yönelik Mısır ve Sudan tarafından gelen hamlelere işaret etti.

Mekonnen Etiyopya Dışişleri Bakanlığı tarafından Avrupa'daki Etiyopyalı heyetler ile iş birliği içinde düzenlenen çevrimiçi bir panelde yaptığı açıklamada ülkesinin "Mısır ve Sudan'ın su üzerindeki hegemonyasını korumaya çalışan haksız şartları asla kabul etmeyeceğini" vurguladı.

"Kahire ve Hartum Afrika Birliği'nin (AfB) liderlik ettiği süreç çerçevesinde taraflar için tatmin edici bir sonuca ulaşmak amacıyla yapıcı bir yaklaşım benimserse Nahda Barajı ile ilgili müzakereler iş birliği yapma fırsatı sağlar" ifadesini kullandı.

Mekonnen ayrıca krizi kasıtlı olarak siyasallaştırma ve uluslararası düzeye taşıma girişimleri ile ülkesine baskı yapılmaya devam edilmesinin, Addis Ababa'nın Nil Nehri ile ilgili sömürge dönemine dayanan bir anlaşmayı kabul etmesini sağlamayacağının altını çizdi.

Etiyopya, Mısır ve Sudan'ın ikinci dolum aşaması başlamadan önce yasal ve bağlayıcı bir anlaşmaya ulaşılmasını hızlandırmak amacıyla arabuluculuk dairesinin genişletileterek AfB, BM, ABD ve Avrupa Birliği'ni (AB) kapsayan dörtlü bir arabuluculuk mekanizmasının kabul edilmesine yönelik önerilerini reddediyor.  Sadece AfB arabuluculuğuna bağlı olduğunu vurguluyor.

Mısır seçeneklerini inceliyor

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri, Mısır ve Sudan'ın gösterdiği  esneklik karşısında Etiyopya'nın inadını sürdürmesine rağmen ülkesinin Nahda Barajı müzakereleri çerçevesinde hareket ettiğini bildirdi.

Şukri perşembe günü Mısır Parlamentosu'nun Afrika İşleri Komisyonu üyeleriyle yaptığı görüşmede Kahire'nin sonraki adımlarının, barajın ikinci kez doldurulması sonucunda Mısır'da meydana gelebilecek hasarın boyutu ile ilişkili olduğunu söyledi.

Şukri, sözlerine şöyle devam etti:

İşlerin herhangi bir zarar meydana gelmeden ilerleyeceği varsayılabilir. Ancak bir zarar meydana gelirse, o zaman bu noktada tüm devlet kurumları bununla yüzleşmek, başa çıkmak ve her türlü etkisini ortadan kaldırmak için çalışacak. Tüm imkanlar devlet ve çeşitli kurumları tarafından erişilebilir durumda. Yapılan teknik değerlendirmeler, Etiyopya tarafının ikinci dolum aşamasına geçmesi durumunda Mısır'a herhangi bir zarar gelmeyeceğini gösteriyor. Ancak her şey, gerçekte sahada ne olduğuna dair yapılan çalışmalara ve doğru bir değerlendirmeye bağlı.

Şukri devlete bağlı kurumların gelişmeleri günlük olarak takip ettiğini vurguladığı açıklamasında "Bu, varoluşsal bir meseledir. Mısır halkının yaşamı ile ilgili bir sorundur. Bu meselenin basite alınması mümkün değil. Ciddiyet ve bağlılık ile ele alınmak zorunda"  ifadesini kullandı.

Diğer yandan Sudan, Etiyopya'ya tek taraflı bir şekilde ikinci dolum aşamasına geçmemesi için çağrıda bulundu. Sudan verileri koordine edecek net bir mekanizma olmamasının, Nahda Barajı'na 100 kilometre uzaklıktaki Sudan Roseires Barajı'nın güvenliğini etkileyebileceğine dikkat çekti.

Aynı şekilde Etiyopya'nın, tıpkı geçen yıl sürpriz bir şekilde 4,9 milyar metreküp hedefine ulaşarak barajın ilk dolum aşamasını tamamladığında olduğu gibi ciddi bir içme suyu kıtlığına da sebep olabileceğini kaydetti.

Mısır, Sudan ve Etiyopya 2011 yılından bu yana barajın doldurulmasına ilişkin bir uzlaşıya varmak için müzakerelerde bulunuyor. Kahire ve Hartum barajın etkilerinden endişe duyuyor. Üç ülke, aradan geçen yıllara rağmen henüz bir uzlaşmaya varamadı. Dünyanın en uzun nehri olan Nil, geçtiği 10 ülkenin su ve elektrik sağlayan can damarı sayılıyor.

Mısır, Nahda Barajı'nın yılda 55 buçuk milyar metreküpe ulaşan Nil sularındaki payını etkileyeceğinden endişe ediyor. Addis Ababa ise bu durumu reddederek suya el koymayı değil, elektrik üretmeyi hedeflediğini savunuyor.

Diğer taraftan Hartum, barajın yıkılmasına neden olabilecek güvenlik ölçütleri konusunda da endişeli. Zira barajın yıkılması durumunda ülkenin büyük bir bölümü sular altında kalabilir ve milyonlarca kişi zarar görebilir.

Mısır ve Sudan, Etiyopya'ya kapsamlı bir anlaşma yapılıncaya dek baraj rezervuarını doldurma planlarını erteleme çağrısında bulunmasına rağmen Addis Ababa 21 Temmuz 2020 tarihinde 4,9 milyar metreküp hedefine ulaşarak barajın ilk dolum aşamasını tamamladığını ve böylece ilk iki türbinin test edilmesini sağladığını duyurmuştu. Ayrıca Temmuz ayında barajın ikinci dolum aşamasını uygulamaya da kararlı olduğunu vurgulamıştı.

Mısır ve Etiyopya arasındaki anlaşmazlık, Nahda Barajı'nın doldurulma dönemi ve nasıl işletileceği etrafında dönüyor. Etiyopya hükümet kaynaklarına göre Kahire, kuraklık yılları dikkate alınarak doldurma süresinin 10 yıla çıkarılmasını talep ederken Addis Ababa ise ilk başta uzlaşılan üç yıl yerine dört ila yedi yıl konusunda ısrar ediyor.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Independent Türkçe için çeviren: Sema Sevil

Independent Arabia