Çin'in kendi ürettiği koronavirüs aşılarını veri eksikliği nedeniyle 18 yaş altı ve 60 yaş üstü kişilere yapmadığı ortaya çıktı. Norveç'te de 23 yaşlının Alman aşısı diye de bilinen Biontech/Pfizer aşısı olduktan sonra hayatını kaybettiği açıklandı. Bu iki yeni gelişme "Aşılar 60 yaş üzerinde güvenli mi?" sorusunu gündeme getirdi.

Türkiye'deki aşı çalışmalarını yakından takip eden Prof. Dr. Murat Akova ise henüz yayımlanmamış bir çalışmaya göre Sinovac aşısının yüzde 60 yaş üzeri grupta virüsü öldürücü niteliği bulunan antikor ürettiğini, Sağlık Bakanlığı'nın bu verileri esas alarak bu yaş grubunda da kullanıma onay vermiş olabileceğini belirtti.

Çin Komünist Partisi'nin resmi uluslararası yayını Global Times'a cuma günü isim vermeden konuşan Pekin'den bir bağışıklık uzmanı, aşıların yalnızca 18-59 yaş arasındaki kişilerde denendiğini, bu yaş gruplarında güvenli olduğuna dair yeterli veri gelene kadar, 18 yaş altı ve 59 yaş üzerinde uygulanmayacağını belirtti.

Pekin'de 4 Ocak'ta günde 2 bin kişiye Sinopharm aşısı yapılarak aşılama başlamıştı. Türkiye'nin Çin'den ithal ettiği Sinovac aşısıysa henüz acil kullanım onayı almadığı için Çin'de yaygın olarak uygulanmıyor. Ama bu aşının Faz 3 deneylerinin de ağırlıklı olarak 18 - 59 yaş arasında yapıldığı biliniyor.

"80 yaş üzeri aşı olmasın"

Global Times'a konuşan Çinli uzman bağışıklık sistemleri daha zayıf olduğu için 80 yaş ve üstü kişilerde yan etki görülme riskinin arttığını vurgulayarak, bu yaş grubundakilerin şimdilik aşı olmaması tavsiyesinde bulundu.

Çin Ulusal Sağlık Komisyonu'ndan Wang Bin ise Reuters'a yaptığı açıklamada ülkede en az 10 milyon doz aşı yapıldığını belirtti. Wang Bin ellerindeki veriler yeterli seviyeye ulaşınca 60 yaş üstü grupların aşılanmasına geçeceklerini ifade etti.

Sinovac Başkanı Yin Weidong, basın toplantısında 500 milyon dozun hazır bulunduğunu, şubat itibarıyla bir 500 milyon dozun daha kullanıma hazır hale getirileceğini belirtti.

Türkiye'nin de satın aldığı ve acil kullanım onayı verdiği Faz 3 aşamasındaki Sinovac için Endonezya'da acil kullanım onayı verilmişti. Endonezya'daki denemelerde aşının yüzde 65,3 oranında etkili olduğu belirtilirken, Türkiye'deki denemelerdeyse bu oran yüzde 91,25 olarak açıklanmıştı.

Brezilya'daki testlerdeyse oran önce yüzde 78, sonra da yüzde 50,4 olarak paylaşılmıştı.

Endonezya da 60 yaş üzerini aşılamıyor

Endonezya da Çin'le benzer şekilde aşılama çalışmalarına tedbirli yaklaşarak henüz yeterli veri bulunmadığı için Sinovac aşısını şimdilik 18-59 yaş grubundakilere uyguluyor.

Üst düzey sağlık yetkilisi Siti Nadia Tarmizi, ancak yeterli veri elde edildiğinde ve resmi onay çıktığında 18 yaş altı ve 60 yaş üstü kişilerin aşılanmasına geçeceklerini ifade etti.

Türkiye de 14 Ocak'ta Sinovac aşısını uygulamaya başlamıştı.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, aşılamada "risk sıralamasının" esas alınacağını ve buna göre hazırlanacak takvimle aşılama yapılacağını belirtmişti.

Belirlenen programa göre ilk sırada sağlık çalışanları ve bakımevlerindekiler, ikinci sırada, polis, jandarma, asker, adli personel, cezaevinde kalanlar ve çalışanlar, üçüncü sıradaysa 65 yaş üstü kişiler aşılanıyor.

Türkiye'de henüz yeterli veri yokken aşının 65 yaş üstü gruplara uygulanması endişe yaratmıştı.

Norveç'te Pfizer aşısı sonrası can kaybı 

Çin aşısında bunlar olurken yaşlıların aşılanması konusunda endişe yaratan bir gelişme de Norveç'te yaşandı. Norveç Aralık 2020 sonlarına doğru 80 yaş üstündekiler de dahil olmak üzere yaşlı ve bakımevlerinde kalan kesimin aşılanmasına yönelik çalışmaları başlatmıştı.

Norveç'te kamuoyunda Alman aşısı olarak bilinen BioNTech/Pfizer üretimi Comirnaty ve Amerikan aşısı olarak bilinen Moderna aşıları kullanılıyor. Yeni mRNA teknolojisiyle üretilen aşılar, Avrupa Birliği'nden (AB) acil kullanım onayı almıştı.

Öte yandan perşembe günü ülkede aşılanan 23 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi. Yaşamını yitirenlerin çoğunun 80, bazılarının da 90 yaş üstünde bakımevinde kalan kişiler olduğu açıklandı. 

Norveç İlaç Ajansı, 13 kişinin ölümünün aşının yan etkisinden kaynaklandığını doğruladı.

Norveç'teki can kayıplarından sonra Çinli sağlık uzmanları, mRNA teknolojili Pfizer Kovid-19 aşısının dünyada kullanımının askıya alınması çağrısı yaptı.

"Aşı yüzde 96 antikor üretiyor"

Independent Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Hacettepe Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Murat Akova, Çin'de Sinovac aşısının sınırlı şekilde kullanıldığını belirtti.

Bize Çin'deki üretici firma tarafından iletilen bilgiye göre 29 Haziran itibarıyla "erken kullanım onayı" benzeri bir onay verilmiş fakat bunun batıda verilen "acil kullanım onayıyla" ilişkisini tam olarak bilemiyorum. Bize verilen bilgilere göre belirli bölgelerde, belirli şehirlerde, belirli kişilere uygulanıyor. Bunların içerisinde sağlık personeli, gümrük çalışanları, belirli ölçüde risk altındaki devlet memurları gibi kişiler yer alıyor. Onun dışında genel bir onay söz konusu değil.

"Şu anda elimizde Sinovac aşısıyla ilgili sadece Faz 2 bilgileri mevcut" diyen Akova, 714-770 kişilik bir grupla düzenlenen, henüz yayımlanmamış bir çalışmaya göre "60 yaş üzeri grupta aşının yüzde 96 oranında nötralize antikor ürettiğine dair veriler var" dedi. 

"Faz 3 çalışmalarında ne kadar koruyucu bilmiyoruz"

Profesör, henüz yeterli veri yokken inaktive teknolojinin kullanıldığı Sinovac'ın Türkiye'de 60 yaş üstü kişilerde uygulanmasını da şöyle değerlendirdi:

18-59 yaş grubunda daha önceden denenmiş başka inaktive aşılar var. Kuduz aşısı, çocuk felci ve Hepatit A aşısı gibi. Bunlar 18-59 yaş grubunda etkili olursa 60 yaş üstü gruplarda da etki gösteriyor. Fakat yaşla beraber insanın bağışıklık sistemi de yaşlandığı için etkinlik bir miktar daha az olabilir. Bu aşıda henüz bunu bilmiyoruz. Gerçi Faz 2 çalışmalarında böyle bir azalma sözkonusu değil, 60 yaş üstü grupta da antikor üretimi var. Tabii Faz 3 çalışmalarında ne kadar koruyucu olduğuna dair bir verimiz yok. Ama sanıyorum ki bu verilere dayanarak Türkiye'de de bir onay verildi.

Aşılardan hiçbirinin Faz 3 çalışmasının tamamlanmadığını hatırlaran Akova, şimdilik sadece ara sonuçların mevcut olduğunu belirtti. Profesör, Sağlık Bakanlığı'nın 24 Aralık'ta aşıya dair açıkladığı verilerin bu ara sonuçlara dayandığını ifade etti.

Akova, sürdürülen Faz 3 çalışmalarına ilişkinse şu bilgileri paylaştı: 

Yeni gönüllü alımı durdu fakat elimizdeki gönüllülerle çalışmayı sürdürüyoruz. Bu gönüllüler bir yıl süreyle takip edilecek. Bu arada yeni veri birikimi olur da bizim bir ara analiz daha yapmamız istenirse o zaman ara analiz yapacağız.