Dünyadaki en eski buz, muhtemelen Antarktika'da bir yerde saklanıyor, zira bu donmuş kıtada binlerce ve hatta milyonlarca yıllık buz kütleleri barındırıyor. Bilim insanları da o kütleyi bulmaya çalışıyor.

Princeton Üniversitesi'nden jeokimyacı John Higgins, arayışa katılan bilim insanlarının bile en eski buzun ne kadar süredir beklediğinden emin olmadığını söylüyor:

Mesela 5 milyon yıllık buz bulsaydık şaşırır mıydım? Demek istediğim, şaşırırdım ama anlaşılmaz bir şey olmazdı bu.

Öte yandan bir grup araştırmacı, bir buzulda gömülü duran 8 milyon yıllık buz parçası bulduklarını ve kütlenin yaşını üzerindeki volkanik küllerden belirlediklerini söylüyor. Yine de bazı uzmanların bu konuda şüpheleri var.

Cambridge Üniversitesi'nden iklim bilimci Eric Wolff, "Benim tavrım şöyle: Bunun eski buz olduğunu kabul ediyorum. Tam olarak 8 milyon yaşında mı bilmiyorum, ancak eski buz olduğuna katılıyorum" diyor.

Ancak bilim insanına göre sorun şu ki söz konusu buz parçası “gerçek bir karmaşa” ve araştırmacılara faydası yok. Zira araştırmacılar, içeride hapsolmuş özel bir şey için eski buzu arıyor: Buzun oluştuğu zamana ait küçük eski hava örnekleri.

Buzu dışarı çıkardığınızda bir kristal kadar berrak olduğunu görürsünüz. Ama içinde minik kabarcıklar doludur.

Wolff işte bu baloncukların, bilim insanlarının geri dönüp geçmişteki havayı doğrudan incelemesini sağlayan bir zaman makinesi görevi gördüğünü ifade ediyor.

Aslında Higgins ve meslektaşları kısa süre önce Antarktika'nın Allan Hills bölgesinde bir buz kütlesini deldi. Daha sonra içindeki eser miktarda argon gazının analizi, buzun 2,6 milyon yaşında olduğunu ortaya koydu. Bilim insanı bu buzu şöyle niteliyor:

Buzun ve buzda hapsolmuş havanın yaşına büyük ölçüde güvenebileceğimizi düşündüğüm en eski şey bu.

Söz konusu örneğin yakınlarında bulunan, biraz daha genç (2 milyon yıllık) bir örnek, içindeki kabarcıkların karbondioksit ve metan gibi önemli sera gazlarının ölçülmesine olanak sağladı, zira o kadar bozulmamıştı. Ve milyonlarca yıl önceki atmosferle ilgili, bilim insanlarının önceki varsayımlarına meydan okuyan bulgular sundu.

Princeton Üniversitesi'nden bir başka araştırmacı Sarah Shackleton’a göre tarih boyunca karbondioksit seviyelerinin nasıl değiştiğini anlamak, iklim araştırmacılarının gelecekte insan faaliyetlerinin gezegende yaratacağı ısınmayı öngörmesini sağlayabilir.

Shackleton, bazen laboratuvarda epey eski buzları erittiklerini ve eski gazların sıvının içinde kabarmasını izlediklerini söylüyor. Bilim insanı bu süreci "büyüleyici" diye niteliyor.

"Buzdaki gaz miktarı her seferinde beni şaşırtıyor" diyen Shackleton, atmosferik gazların buzul hacminin yaklaşık yüzde 10'unu oluşturduğunu ekliyor.

İşte tüm bunlar, araştırmacıların Dünya'nın iklim tarihindeki açıklanamayan değişikliklerin yaşandığı dönemlerine ait buz örnekleri bulma çalışmasındaki kilit neden.

Antarktika en az 30 milyon yıldır buz tabakasıyla kaplı. Ancak çok eski buzları bulmak yine de zor. Zira kar yağışları, Antarktika’daki buz tabakasının üstüne sürekli yeni buz katmanları ekliyor. Ancak alttaki en eski katmanlar, yerden yükselen jeotermal ısı nedeniyle eriyebilir.

Minnesota Üniversitesi'nden Jeolog John Goodge, "Kayalar yavaş yavaş ısı yayıyor, bu yüzden dipte buzu eritme potansiyeli var" diyor. Yine de bahsi geçen 2,6 milyon yıllık örnek gibi eski buz parçaları, bazen buz tabakasının kenarlarında korunabiliyor.

İşte dünya tarihiyle ilgili gizemlerden bazıları 5 milyon yıl kadar eski izole buz parçalarının bulunmasıyla çözülebilir. Dr. Wolff, bu ihtimali şöyle yorumluyor:

Şansımızı kaybetmemiz ve hatta daha eski şeyler bulmamamız için hiçbir neden yok.

Independent Türkçe, NPR