42 kişinin öldüğü, 20 kişinin kaybolduğu ve binlerce insanın sel sularıyla yerinden olduğu tayfun sonrası geçen hafta oluşan çamur akıntıları, Filipinler'in başkenti Manila çevresindeki köyleri kapladı.

Ülkeyi bu yıl vuran 21. tropik kasırga Vamco Tayfunu, 2020'nin en güçlü tayfunu Goni'nin yakın zamanda hasar verdiği bölgeleri vurdu.

Aşırı düzeyde sera gazı salımının atmosferi ısıtması sonucu artan deniz yüzeyi sıcaklık değerleri, Filipinler'in daha büyük fırtınalarla daha sık karşı karşıya kalması anlamına geliyor.

Acımasız "uyuşturucuyla savaşı" binlerce Filipinlinin ölümüne yol açan Devlet Başkanı Rodrigo Duterte, felaketler sonrasında gelişmekte olan dünyada kuvvetli biçimde hissedilen iklim krizinden zengin ülkelerin sorumlu tutulması yönündeki çağrıları yineledi.

Duterte pazar günü tayfundan ağır biçimde etkilenen Cagayan iline gerçekleştirdiği ziyarette "Kabul etsek de etmesek de sorun iklim değişikliğidir" dedi.

Filipinli lider, geçen hafta Güneydoğu Asya Uluslar Birliği zirvesinde, aşırı doğa olaylarıyla karşı karşıya kalan diğer ülkeleri "en fazla sorumluluk sahibi olanlardan iklim adaleti talep etmeye" davet etmiş ve "gelişmekte olan dünyada yenilikçi uyum çözümlerinin finansmanı ve bunlara yatırım taahhütlerinin yerine getirilmesinin" zengin devletlerin "ahlaki sorumluluğu" olduğunu söylemişti.

Gelişmiş ülkeler, karbon salımlarında derin ve etkili düşüşlere öncülük etmelidir. Şimdi harekete geçmeleri lazım, yoksa çok geç olacak. Ya da şöyle de diyebilirim, artık çok geç.

Duterte'nin sözlerini övgüyle karşılayan Greenpeace Filipinler ülke direktörü Lea Guerrero, özel şirketlerin de sorumlu tutulması gerektiğini ekledi.

Guerrero, "Bu, ülkenin iklim adaletine yönelik şimdiye kadar dile getirdiği en güçlü talep" dedi.

Devlet Başkanı Duterte'yi sadece sanayileşmiş ülkeleri değil aynı zamanda fosil yakıt şirketlerini de iklim krizinin körüklenmesinde ve bunun Filipinli topluluklar üzerindeki kabul edilemez etkisinde önemli payları nedeniyle sorumlu tutmaya çağırıyoruz.

Küresel Kalkınma Merkezi'nin hesaplamalarına göre, gelişmiş ülkeler 1850'yle 2011 arasındaki tarihi karbon salımının yüzde 79'undan sorumlu. Avrupa Birliği bu toplamın yüzde 40'ının, ABD de yüzde 22'sinin sebebi.

Avustralyalı bir araştırma ekibi tarafından yakın zamanda yapılan bir araştırma, dünyadaki en varlıklı yüzde 10'luk kesimin çevresel etkinin yüzde 25 ila 43'ünden sorumlu olduğunu ortaya koydu. Buna karşılık, dünyanın en düşük gelirli yüzde 10'luk bölümü yalnızca yaklaşık yüzde 3-5'inden sorumlu.

İklim Eylem Takipçisi (Climate Action Tracker) analizine göre dünyanın en büyük karbon salımcılarından bazıları, Paris Anlaşması'nın ısınmayı "2 °C'nin altında tutma ve 1,5 °C'de sınırlama çabalarına" ulaşma hedefinde en kötü puanlara sahip.

Isınmayı 1,5 °C'de tutma çabasında yalnızca Fas ve Gambiya "Paris Anlaşması'yla uyumlu" kabul edilirken hiçbir ülke iklim hedefleri için yeterli çabayı göstermiyor. Küresel ısınmayı bilim insanlarının çevre üzerindeki etkisinin daha da ağır olacağına inandığı 2 °C'nin çok altına indirmek söz konusu olduğunda, yeterli çabayı gösteren sadece 6 ülke var: Filipinler, Kenya, Hindistan, Etiyopya, Kosa Rika ve Butan.

AB, Kanada, Brezilya ve Yeni Zelanda "yetersizler"; Çin, BAE, Japonya ve Güney Afrika "son derece yetersizler"; ABD, Rusya, Türkiye ve Suudi Arabistan "kritik derecede yetersizler" listesinde yer alıyor.

Kâr amacı gütmeyen Germanwatch'un 2019'da tarihli raporuna göre, gelişmekte olan ülkelerin biyoçeşitlilik ve kültürel alan kaybı dikkate alınmadan bile, iklim krizi sebebiyle 2030'a kadar 290 ila 580 milyar dolar (yaklaşık 2,2 ila 4,4 trilyon TL) arasında mali zararla karşı karşıya kalacağı tahmin ediliyor.

Duterte, iklim krizi konusunda ülkesine yönelik adaletsiz eli vurgulayan tek lider değil.

Deniz seviyesinden sadece 1,8 metre yüksekteki Pasifik ülkesi Marshall Adaları, yükselen suyun altında kalmakla karşı karşıya. Bu yıl BM Genel Kurulu'na harekete geçme çağrısında bulunan Devlet Başkanı David Kabua, "benimki gibi küçük ada ve mercan adası devletlerinin kağıt üzerindeki vaatler için zamanı yok" dedi.

Kabua, Guardian'da yayımlanan yorum yazısında, "Marshall Adaları gelişmiş ülkelerin 'kayıp ve zarar' ilkesine sadece lafta bağlı kalmasını kaldıramaz. Açıkça söylemek gerekirse, finansmanın sadece sözüne değil kendisine ihtiyacımız var" ifadelerini kullandı.

"Kayıp ve zarar" ilkesi, küçük ada ülkelerinin yükselen deniz seviyesiyle başa çıkmalarına yardımcı olacak bir tazminat sistemini kabul ettirmek için çalışmaya başladığı 1990'ların başından bu yana tartışılıyor.

Aşırı hava koşulları, seller ve kuraklıklar kötüleşmişken ve hassas durumdaki ülkeler uyum sınırına ulaşırken, tazminat fikri ilgi görmeye başladı.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 2/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 3/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 4/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 5/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 6/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 7/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 8/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 9/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 10/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 11/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 12/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 13/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 14/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 15/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 16/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 17/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 18/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 19/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 20/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 21/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 22/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 23/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 24/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 25/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 26/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 27/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 28/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 29/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

• 30/30

  16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP)

20 yıl boyunca Birleşik Krallık (BK), Fransa ve Belçika hükümetleri için çevresel hedefler üzerine çalışan Dünya Kaynaklar Enstitüsü'nün iklim müzakereleri direktörü Yamide Dagnet, kayıp ve zarar ilkesini özellikle koronavirüs pandemisi sonrasında "bir hayatta kalma meselesi" olarak nitelendirdi.

Dagnet, The Independent'a verdiği demeçte, "En hassas ülkeler, sağlık ve ekonomik krizlerin yanı sıra iklim krizine de maruz kaldıkları için çoğu zaman çaresizliğin eşiğinde bulunuyor" dedi.

Hüsranlarını ve çaresizliklerini tamamen anlıyorum, çünkü en az katkıda bulunup en büyük sıkıntıyı çekiyorlar. Gelişmiş ülkelerden ihtiyaç duyulan ölçek ve hızda yeterli dayanışma görmüyoruz.

BM, kayıp ve zararın güçlüklerini çözüme kavuşturmak amacıyla 2013'te Varşova Uluslararası Kayıp ve Zarar Mekanizması'nı yarattıysa da, bu mekanizma şimdiye kadar mali destek üzerine araştırmalara odaklandı.

Müreffeh ülkeler bu kayıp ve zarara güçlü direnç gösterdi. The New York Times'ın haberine göre, son BM iklim görüşmeleri olan Madrid'deki COP25 etkinliğinde, küresel insani yardımlara halihazırda ne kadar fazla ödemede bulunduğuna vurgu yapan ABD, kendisini sorumluluk iddialarından korumakta ısrar ederek ilerlemeyi engelledi.

Actionaid yardım kurumunun iklim değişikliğinden sorumlu küresel lideri Harjeet Singh, Carbon Brief'e verdiği demeçte, "ABD'nin AB, Avustralya ve Kanada'nın da katıldığı zorbalığı ve engellemesi sebebiyle bu COP'tan destek almadan ayrılacağız gibi görünüyor... Masaya para koymadan gelişmekte olan ülkeleri azimli olmaya çağırmaya devam edemeyiz" dedi.

Madrid'de elde edilen sonuç, BM Yeşil İklim Fonu’ndan halihazırda sağlanan finansmanın, gelişmekte olan ülkelerin uyumu ile gördükleri zararının azaltılması yönündeki mevcut amacının yanı sıra kayıp ve zarar için de kullanılabileceği oldu.

Ancak kısmen Trump'ın 2 milyar dolarlık (yaklaşık 15 milyar 225 milyon TL) katkıyı durdurması ve ayrıca yönetiminin Paris Anlaşması'ndan bu ay geçerlilik kazanan çıkma kararı sebebiyle finansman yavaşladı. OECD'nin bir araştırması müreffeh ülkelerin, fonun 2020 hedefi olan 100 milyar dolara (762 milyar TL) ulaşma yolunda olmadığını ortaya koydu.

Fakat bir hesaplaşma ufukta olabilir. Dagnet, koronavirüs pandemisi sebebiyle Kasım 2021'e kadar ertelenen BK'deki sonraki COP26'da gelişmekte olan ülkelerin kayıp ve zarar meselesini zorlayacağına inanıyor.

"Bu 10 yılın çok kritik ve ölüm kalım meselesi olduğunu bildikleri için bunun için mücadele verecekler” diye ekledi

Bangladeş'in Uluslararası İklim Değişikliği ve Kalkınma Merkezi (ICCCAD) direktörü Dr. Salimul Huk da, düzinelerce insanın ölümüne neden olan ve ülkenin neredeyse üçte birini sular altında bırakan süper kasırga Amphan sonrası The Independent'a bu yaz yaptığı açıklamada artık bu derinlemesine siyasi ve "tabu" niteliğindeki konuyu ele alma vakti geldiğini söyledi.

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin üçüncü değerlendirme raporunun Uyum ve Sürdürülebilir Kalkınma bölümü başyazarı olan Dr. Huk, bu meselenin COP26'nın odak noktası olacağına inandığını belirtti.

Artık doğal olmayan, insan yapımı kaçınılmaz kayıp ve zararı görüyoruz. Şimdi bununla başa çıkmak zorunda kalacaklarını düşünüyorum. Bu kaçınılmaz, gerçekleşen ve atfedilebilir bir durum. Bunun hakkında konuşmaktan kaçınamazlar.

* Louise Boyle'ın makalesinin tasarımdan kaynaklanan nedenlerle kısalttığımız başlığının tamamı şöyledir: Duterte Filipinler’deki tayfunlar sonrası iklim adaleti çağrılarını yineledi; peki zengin ülkeler bu çağrıya kulak verecek mi?

independent.co.uk/environment

Independent Türkçe için çeviren: Kerim Çelik