Dil kullanma becerisi kelimeleri birleştirme ve aralarındaki ilişkiyi anlama kabiliyetine dayanıyor. Ancak bu becerinin evrimsel geçmişi şimdiye dek çok az anlaşılabildi. Yeni bir araştırma ise bu yetinin en az 30-40 milyon yıl önce maymunlar, kuyruksuz maymunlar ve insanların ortak atasına dayandığını gösterdi.
Warwick Üniversitesi’nden Simon Townsend’in öncülük ettiği uluslararası bir araştırma ekibi, lisanın kilit önemdeki bilişsel yapı taşlarından birinin ne zaman evrimleşmiş olabileceğini gösteren önemli bir ilerleme kaydetti.
Dilin temelini oluşturan bağlıca bilişsel yeteneklerden biri, cümledeki sözcükler arasındaki ilişkileri anlayabilme becerisi. Bunlar “bitişik bağıntı” ismiyle bilinen yan yana sözcükler ya da “bitişik olmayan bağıntı” olarak bilinen birbirinden uzak sözcükler olabiliyor. Örneğin “Köpek sokağın başında havladı” cümlesinde köpekle havlamak eylemi arasına bir söz öbeği girmiş olsa bile beynin aralarındaki ilişkiyi işlemesi sayesinde havlayanın köpek olduğunu kavrayabiliyoruz.
Hakemli bilim dergisi Science Advances’te yayımlanan makalenin başyazarı ve Zürich Üniversitesi’nde çalışmayı yürüten Dr. Stuart Watson şöyle diyor:
Çoğu hayvan kendi doğal iletişim sistemlerinde bitişik olmayan bağıntıları üretemez ancak biz yine de bunları anlayıp anlayamayacaklarını öğrenmek istedik.
Çalışmada yeni bir deneysel yaklaşım kullanan araştırma ekibi, sözcükler yerine anlamsız tını dizilerinden oluşan “yapay dilbilgileri” oluşturarak deneklerin sesler arasındaki ilişkileri anlama kabiliyetlerini sınadı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Bu yaklaşım ortak bir dil paylaşmasalar bile üç farklı primat türünün bitişik olmayan bağıntıları tanıma kabiliyetini kıyaslama imkanı verdi. Deneyler ipek maymunu, şempanze ve insanlar üzerinde gerçekleştirildi.
Deneyin sonucunda araştırmacılar üç türün de hem bitişik hem de bitişik olmayan ses öğeleri arasındaki ilişkileri anlama yetisine sahip olduğunu gördü. Bilim insanlarına göre bu, bitişik olmayan bağıntıları anlamanın primat ailesinin genel bir özelliği olduğunu gösteriyor.
Townsend bu bulgunun önemli sonuçları olduğunu şöyle ifade etti:
Bugular dilin bu önemli özelliğinin primat atalarımızda zaten var olduğuna işaret ediyor ve dilin evrimleşme tarihini en az 30-40 milyon yıl geriye çekiyor.
Warwick Üniversitesi, EurekAlert
Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız
