Astronomlar, bir galaksinin derinliklerinde yer alan gizemli oluşumun tarihi öneme sahip fotoğrafını duyurdu.

Bu fotoğraf, evrenin bazı gizemli ve temel süreçlerini açığa çıkararak, ona bakış açımızı değiştirebilir.

2012’de küresel teleskop ağı kullanarak kara deliklerin yakın çevresini doğrudan gözlemlemek için başlatılan Event Horizon Teleskobu (EHT) projesinin çığır açan sonucu, Washington, Brüksel, Santiago, Şangay, Taipei ve Tokyo’da eşzamanlı basın toplantılarıyla açıklandı.

Kara delik nedir ve onları görüntülemek neden bu kadar zor?

Kara delikler şaşılacak derecede yoğun gök cisimleri. Muazzam kütlelerine rağmen herhangi bir maddenin ya da ışığın kaçamayacağı kadar güçlü çekim alanları var. Bu da onları gözlemlemeyi son derece zorlaştırıyor.

Adından da anlaşılacağı üzere, bu delikler simsiyah. Çünkü yakınlarından geçen tüm ışığı emiyor. Bu da bize ulaşacak herhangi bir ışık kalmadığı anlamına geliyor. Yani kara deliklerin girdap gibi dönen merkezlerini görmek aslında imkansız.

Öte yandan, kara deliklerin etrafında, ışığın kaçabileceği bir sınır bulunuyor. İşte ilk fotoğrafın bize gösterdiği yer, olay ufku denen bu sınır. Bir karadeliğin olay ufku, yıldızların, gezegenlerin, gaz, toz ve her türden elektromanyetik dalganın yutulmadan önce geldiği, dönüşü olmayan son nokta.

Neler öğreneceğiz?

Proje aslında, Einstein’ın 1915’te yerçekimi yasalarını açıklamak için ortaya koyduğu Genel Görelilik Teorisini sınıyor.

Bu teori aynı zamanda, kara deliklerin biçimini ve şeklini öngörmeye olanak sağlıyor. Eğer tahminler gözlemlerle uyuşmazsa teorinin gözden geçirilmesi gerekebilir.

Genel görelilik, modern fiziğinin temellerinin birini oluşturan 1905 tarihli Özel Görelilik Teorisi’nden farklı. Özel Görelilik Teorisi, uzay ve zaman arasındaki ilişkiyi açıklıyor.

Gördüğümüz tam olarak nedir?

EHT’nin gözlemlediği kara deliklerden Sagittarius A*, Dünya’dan 26 bin ışık yılı uzakta. Samanyolu’nun merkezinde bulunan kara deliğin kütlesi, Güneş’ten 4 milyon kat fazla.

2. kara delik M87 ise komşu galaksilerden Virgo A’nın merkezinde bulunuyor. Dünya’dan 54 milyon ışık yılı uzaktaki kara deliğin kütlesi, Güneş’in kütlesinin 3,5 milyar katına ulaşıyor.

Kara delikler yaşamlarının sonuna gelen devasa yıldızların kendi içine çökmesiyle oluşuyor ve farklı boyutlarda olabiliyor.

Süper kütleli karadelikler, kendi türlerinin en büyüğü. Bunlar maddeyi ve radyasyonu silip süpürerek ya da başka kara deliklerle birleşerek kütlelerini artırıyor.

Kara deliklerin ışığın kaçmasına izin vermemesi, onları gözlemlemeyi güçleştiriyor. Bilim insanları olay ufkunun sınırında, muazzam hızlarda dönen parçalanmış madde ve radyasyondan oluşan bir ışık halkası arıyor.

Bu halka, asıl karadeliği temsil eden karanlık bir bölgenin çevresinde bulunuyor. Karanlık bölgeyse karadeliğin gölgesi veya silueti olarak biliniyor.

Bilim insanları gölgenin şeklinin, Einstein’ın Genel Görelilik Teorisi’ne göre neredeyse mükemmel bir çember olması gerektiğini belirtiyor. Öyle olmadığı anlaşılırsa, teoriyle ilgili bir şeyler yanlış olabilir.

* İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/life-style

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız