1982’den bu yana denetim, vergi ve danışmanlık hizmetleri sunan KPMG’nin Türkiye Strateji ve Operasyonlar Danışmanlık ekibi, “Covid-19 Etki Araştırması”nın ikincisini tamamladı. 

Ankete göre işletmeler, hasarı tespit etme ve gelecek yılı öngörme çalışmalarına devam ediyor. Koronavirüs salgınının etkilerinin bir yıldan fazla süreceğini söyleyenlerin oranı ise yüzde 35’ten yüzde 57’ye çıkmış durumda. 

Şirketlerin satışlarındaki düşüş, finansmana erişim ve likidite sıkıntıları sürerken salgının ihracata etkisi, yurt içi satışlara etkisinin önüne geçti. 

Anket verilerine göre ihracattaki yüksek etkilenme oranı yüzde 44 iken, yurt içi satışlarda bu oran yüzde 42. Araştırmaya katılan her dört kişiden biri 2020 cirolarında yüzde 20’nin üzerinde düşüş bekliyor.

Salgının Türkiye ekonomisini yüksek derece etkilediği görüşünde olanların oranı, nisan-mayıs ayında geriledi. KPMG’nin ilk anketinde “yüksek derecede etkiledi” diyenlerin yüzde 88’lik oranı yüzde 79’a düştü. 

Bu öngörüdeki en büyük düşüş küçük ve orta büyüklükteki işletmelerde (KOBİ) kaydedildi. Nisan ayının ilk haftasında yapılan ankette KOBİ’lerin yüzde 89’u ‘yüksek etki’ derken ikinci ankette bu oran yüzde 67’ye geriledi. Büyük işletmelerde de yüzde 87’den yüzde 71’e düşüş var.

Her 100 kişiden 98’i “işsizlik artacak” dedi 

Ekonomide daralma bekleyenlerin oranı önceki ankete göre kötümser.

Ankete katılanların yüzde 81’i Türkiye ekonomisinde en az yüzde üç daralma öngörürken bu oran mayısta yüzde 98’e çıktı. Yüzde 6'dan fazla daralma bekleyenlerin oranı ise nisandaki yüzde 29 seviyesinden, mayısta yüzde 41’e yükseldi.

Ankete katılanların yüzde 98'den fazlası işsizliğin artacağı beklentisinde olduğunu belirtti. Yüzde 96’lık bir kesim ise bütçe açığının artmasını bekliyor.

Ciroda düşüş beklentisi yüksek

Endüstri-üretim sektörlerinde sırasıyla satışlar, üretim maliyetlerinde artış, likidite sıkıntısı ve tedarik zincirinde yaşanan problemler ön plana çıkıyor. 

Hizmet- servis sektöründeki öncelikli etki alanları ise satışlar, finansmana erişim, müşteri kaybı/ sözleşmelerin yenilenmemesi ve likidite.

Anket katılımcılarının yüzde 82’si şirketlerinin 2020 cirolarında düşüş bekliyor. Turizm, inşaat/altyapı/gayrimenkul ve perakende sektöründe en az dört kişiden biri yüzde 20 ve üzeri ciro düşüşü öngörüyor.

İlk ankette önemli ölçüde bütçe revizyonuna gideceğini belirten KOBİ’lerin oranı yüzde 44’ten yüzde 23’e geriledi. 

Yıllık cirosu 10 milyon liradan fazla şirketlere bakıldığında ilk ankette önemli ölçüde bütçe revizyonuna işaret eden katılımcıların oranı yüzde 15’ti, ikinci ankette yüzde 42’ye çıktı. 

“Bir yılı geçer” diyenlerin oranı yüzde 62 arttı

Koronavirüsün etkilerinin altı aydan fazla süreceğini düşünenlerin oranı nisanda yüzde 75 iken mayısta yüzde 86’ya yükseldi. Katılımcıların yüzde 57’si de bir yıldan önce etkinin azalmayacağını düşünüyor. Bu oran nisanda yüzde 35’ti.

Katılımcıların yarıya yakını nisan ve mayısta Covid-19'un faaliyet gösterdikleri sektörü yüksek derecede etkilediğini belirtti. Düşük seviyede etkilendiğini ya da hiç etkilenmediğini belirtenlerin oranı nisanda yüzde 7 iken mayısta yüzde 11 oldu.

Mayıs sonuçlarına göre ilaç ve sağlık, gıda ve hızlı tüketim ürünleri ile endüstriyel üretim diğer sektörlere göre Covid-19'dan daha düşük seviyede etkilendi.

İş dünyasının yarısından fazlası faaliyet gösterdikleri sektörde salgına bağlı oluşan ekonomik etkilerin dokuz aydan uzun sürede son bulacağını düşünüyor. Sektör olarak bakıldığında sağlık, otomotiv, eğitim ve inşaat bu sektörlerin başında geliyor.

Hasar tespiti 6 ay daha sürecek

KPMG Türkiye Strateji ve Operasyonlar Danışmanlık Lideri ve Şirket Ortağı Serkan Ercin, anketle ilgili yaptığı değerlendirmede gelecek altı ayın hasar tespitiyle geçeceğini söyledi. 

Ercin, “Covid-19’a karşı sunulan ekonomi paketinin belli başlı alanlarda daha çok etkili olduğunu görüyoruz. Bu alanlar vergi ve SGK prim erteleme, asgari ücret desteği olarak ortaya çıktı. Önümüzdeki süreçte kredi ve vergi destek kapsamının, istihdama yönelik desteklerin genişletilmesi, sektör özelinde daha uzun vadeli planların ortaya konulması ve bireylerin daha fazla desteklenmesi pakete dahil edilebilir” diye konuştu.


Independent Türkçe