Irak Parlamentosu, gösterilerin üzerinden iki ay geçtikten sonra Adil Abdulmehdi hükümetinden güvenoyunun çekilmesini onayladı.
Irak basınında, Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin başkent Bağdat’a gittiğine dair haberler çıktı. Gözlemciler, Süleymani’nin Irak ziyaretinin amacını, İran yanlısı siyasi partilerin konumunu güçlendirmek şeklinde yorumlarken, İran’ın Irak’a yönelik her müdahalesinde Tahran’ın ülkedeki nüfuzunun gerileme kaydettiğine işaret ettiler.
Irak’taki protestolarda İran’ın nüfuzuna karşı sloganlar atılırken, Tahran gösterilerin ABD’nin talimatlarıyla yönlendirildiğini belirterek, kendini savunmaya çalıştı. Irak’taki gösterilerin daha çok Şii kentlerde yoğunlaştığının farkında olan İran, bu durumu ülkedeki nüfuzu için bir tehdit olarak görüyor. Dolayısıyla İran bu gösterilere karşı farklı bir strateji izleyerek, Irak’taki siyasi dengeleri yeniden gözden geçirebilir.
İran’ın endişesi ve Necef’e olan güveni
Süleymani’nin Bağdat’a ulaşmasının ardından, İran Meclis Başkanı Ali Laricani, Irak'ta Şiilerin en üst dini mercii Ali es-Sistani olduğu için bu ülkedeki gelişmelerden endişeli olmadıklarını ve onun aldığı tedbirlerle sorunun çözüleceğini söyledi.
İran, özellikle ABD’nin 2011’de çekilmesi sonrası, 2003’ten bu yana Irak’taki siyasi dengelerin şekillenmesinde rol aldı. İran aynı şekilde IŞİD'in Irak’ın büyük şehirlerinde kontrolü ele geçirmesi sonrasında, kendisine bağlı silahlı gruplara ülke anayasasında meşruiyet zemini sağladı.
General’in nüfuzu
Gözlemciler, İran’ın gösterileri şiddetle bastırması nedeniyle Irak’taki bazı siyasi partileri toplumla birlikte büyük sorunlarla karşı karşıya bıraktığı görüşünde. Şöyle ki, ülkede İran yanlısı karar alıcı partiler içinde yaşanan gelişmelerden ötürü bir çatlak oluştuğu görülüyor.
Independent Arabia’ya konuşan gazeteci yazar Sermed et-Tai, "2014’ten sonra Irak Silahlı Kuvvetlerin daha çok ön plana çıkması ve partiler arası mezhep temelli söylemlerin giderek sınırlı hale gelmesi karşısında Tahran’ın Irak’taki nüfuzu gerileme kaydetti" ifadesini kullandı.
Tai, “Bu gösteriler sırasında Tahran, nüfuzunu yeniden tesis etmeye çalıştı. İran, Irak halkı ve göstericilere karşı çıkardığı krizler sebebiyle birçok siyasi partinin yanı sıra Başbakan’ı büyük bir felakete sürükledi. Şu anki savaş, acizlik ve ümitsizlik içindeki Kasım Süleymani ile hükümeti kararlılığıyla düşürdüğü için sevinen Tuk Tuk aracının sürücüsü arasında geçiyor. İran, Irak’a müdahale ettikçe ülkedeki nüfuzu daha da geriliyor” diye konuştu.
Süleymani’nin müttefikleri ve kırılma anı
Süleymani’nin Bağdat’ı ziyaret etmesine de değinen Tai, "Süleymani şuan büyük bir blok oluşturmak istemiyor. Şimdilik bundan daha azını hedefliyor. Abdulmehdi’nin gidişinden sonra müttefiklerinin sağlam durmasını sağlamak gibi. Kudüs Gücü Komutanı, ister parlamentoda yolsuzluğa bulaşan siyasilerden isterse göstericilere ateş açan keskin nişancılardan, göstericilere karşı hangi müttefikinin kararlı bir şekilde duracağını ölçmek için geldi. İranlılar, nüfuzlarını kaybetmemek adına ‘yanan bir Irak bağımsız bir Irak'tan daha iyidir’ düsturuyla Irak'ta büyük bir ateş yakmak isteyen grup ile ‘Irak egemenlik sahibi bağımsız bir ülke olsa da komşu olduğu için ticari, dini ve siyasi alanlarda ilişkilerini sürdürerek ülkeden istifade etmeye devam edilebileceği’ görüşünü savunan grup arasında kalmış durumda. Fakat ülkedeki olaylar uluslararası bir boyut kazandığı için tüm ipler Süleymani’nin elinde değil" dedi.
Siyasi kazanımları kaybını engelleme çabaları
Siyasi analist Basil Hüseyin, Independent Arabia’ya yaptığı açıklamada, "Tahran, 16 yıldır Irak’ta elde ettiği siyasi kazanımları kaybettiğini düşünüyor. Dolayısıyla değişimi yönetmeye ve Irak’taki siyasi araçlarıyla çıkacak sonuçları kontrol altında tutmak istiyor. İran, siyasi uzlaşmalar aracılığıyla ülkedeki siyaseti şekillendirmeye çabalıyor. Kasım Süleymani, Bağdat’a, ister teşvik isterse gözdağı yoluyla, bir sonraki hükümeti dizayn etmek için geldi. Ancak göstericilerin dökülen kanlarının ardından, o kadar etkili ve eskisi gibi kuralları belirleyen taraf olamayacak" dedi.
Yeni siyasi dengeler
Independent Arabia’ya konuşan Casim el-Musevi, “İran Irak'ı stratejik görüyor. Şii coğrafyada meydana gelen protestolar onlar için sürpriz oldu. Bu nedenle karar alıcı mekanizmalar üzerindeki baskısını hafifletecektir. Özellikle Necef ve Nasıriye gibi Şii kentlerde yaşanan olaylardan sonra İran’ın Irak politikası protestolar öncesi gibi olamayacak. Kasım Süleymani’nin Irak’taki varlığı sadece müttefiklere güç vermek için değil, Şii siyasi partilerin aldığı kararları protesto eden Irak toplumunda yaşanan ‘çöküntüyü’ yeniden nasıl iyileştirebileceğini ele almak için burada. Tahran sükuneti sağlamak, ABD ile arasındaki dengeyi eşitlemek ve yeni dengeleri yeniden oluşturmak için yeni bir siyasi harita çizmeye çalışacaktır” ifadelerini kullandı.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Halil Erdoğan
