Ürdün’ün Ceraş şehrindeki bir adamın eşinin gözlerini oymasının hemen ardından ülkede benzer saldırılar ve vahşi suçların haberleri yankılanmaya başladı.
Tüm bunlar devam ederken, yakın bir zamana kadar barışçıl olarak bilinen bir toplumda bu tür vahşiliklerin nasıl bir anda ortaya çıktığı ve bu tehlikeli eğilimin arka planında neyin bulunduğu hakkındaki sorular ön plana çıktı. Öyle ki, 2019'da failin genellikle eşlerinin olduğu 20'den fazla kadın cinayeti kaydedildi.
Eşler suçlu
Ürdün Nüfus ve Aile Sağlığı İstatistik Kurumu’nun 2017-2018 yıllarındaki verilerine göre, araştırma yapılan 14 bin 689 kadından yaşları 15 ila 49 arasında değişen yaklaşık bin 425 kadın; başta eş, baba ya da eski eş olmak üzere aile içindeki bazı insanlar tarafından 15 yaşından beri fiziksel şiddet gördüğünü açıkladı. Fiziksel şiddet yaşayan kadınların yüzde 71’i ise bu suçlardaki faillerin şuandaki eşleri olduğunu belirtti.
Sessizlik kültürü
Ürdün'ün önde gelen kadın örgütlerinden Tedamun, çok sayıda evli kadını etkisi altına alan sessizlik kültürünün bu kadınları daha fazla şiddete maruz bıraktığını ifade etti. Tedamun, bu kadınların yetkili makamlara şikayette bulundukları takdirde kanunların zayıflığı dikkate alındığında başlarına ne geleceğini bilmedikleri için bu sessizlik kültürüne az da olsa hak verdi. Bu durum; evli kadınlar için bilinçlendirme faaliyetlerine, psikolojik, sosyal ve yasal rehberliğe ve bu tür şiddetlerin yayılmasına müsaade eden erken evlilikle mücadeleye daha fazla dikkat çekilmesine neden oldu. İstatistiklere göre, kocaları tarafından şiddete uğrayan evli kadınların sadece yüzde 19'u yardım talebinde bulunuyor.
Peki ya cinsel şiddet?
Kadına karşı şiddete dair resmi çalışmalara göre bu şiddetin farklı şekilleri bulunuyor. Bunlardan birincisi, duygusal şiddet.
Erkeğin başkalarının önünde eşini aşağılayıcı söz veya davranışlarda bulunması, ona ya da herhangi bir yakınına zarar vermekle tehdit etmesi, aldatması, duygularını incitmesi gibi durumlar duygusal şiddete tanımının içinde yer alıyor.
Fiziksel şiddet ise erkeğin eşini şiddetle itmesi veya tehdit etmesi, ona bir şey atması ya da zarar verici herhangi bir aletle vurması, dövmesi ya da tokat atmasının yanı sıra, eşinin onunla beraber olmak istememesine rağmen onu buna zorlaması gibi cinsel şiddeti de içeriyor.
Bireysel davalar
Ürdün Ulusal Kadınlar Komisyonu Genel Sekreteri Selma en-Nems, bu konu hakkındaki açıklamalarında şunları söylüyor: “Kadına karşı şiddet, bireysel davalar adı altında ve sorunla yüzleşme korkusuyla sürekli olarak artıyor. Çünkü toplum, bu suçların erkeğin eğitiminden ve kadınlara insan olarak muamele edilmemesinden kaynaklandığını anlamakta güçlük çekiyor.”
Resmi istatistiklere göre, Ürdün’de bu yılın başından bu yana işlenen kadın cinayetleri sayısının 20 olduğu ve bunun 2018’in aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 186’lık bir artışa tekabül ettiği kaydedildi. Ürdün’de şiddete maruz kalan kadınların sayısı şuan 5 bin 240 iken, bu tür mağdurlar için Sosyal İşler Bakanlığı’na ait 5 adet barınma evinden yararlanan sadece 810 kadın bulunuyor. Uzak bölgelerdeki ve köylerdeki kadınlar ise erkek şiddetine maruz kalarak bu gibi hizmetlerden yoksun olmaya devam ediyor.
Yasalar, tek başına yeterli değil
Adli Tıp danışmanı Hani Cehşan, aile içi şiddetten koruma yasasının yürürlüğe girmesinin kadına yönelik şiddetle mücadelede tek başına yeterli olmayacağını, zirâ son suçların şiddet vakalarındaki tebliğin zayıflığını ve mağdurların sessizliğini ortaya çıkardığını açıkladı.
Cehşan, öncelikle kadınların şiddeti gizlemeleri ve sessiz kalmalarıyla mücadele edip bu kadınları yasal, sosyal ve tıbbi yardım almaya teşvik etmenin gerekliliğine değindi.
Uzmanlar ise; kadına karşı suç işleyenlerin cezalarını ağırlaştırmak, cezasız kalmamalarını sağlamak, sosyal, sıhhi ve hukuk danışmanlığı, yardım programları ya da aile arabuluculuğu gibi bu suçları önleyici tedbirler almak ve aile uzlaşma programları gibi sosyal tahkim modellerini harekete geçirmek gibi çözümler sunuyor.
"Bu kadar yeter!"
Ürdünlü aktivist kadınlar, mağdurların özellikle kadınlar olduğu aile içi şiddet vakalarının artışına karşı “Bu kadar yeter!” başlığı altında gösteriler düzenledi. Ancak söz konusu gösterilere, yabancı destekli kuruluşların bu gösterilerde atılan özgürlük sloganlarının arkasında durduğu gibi eleştiriler yöneltildi. Ürdünlü milletvekillerinden biri olan Salih el-Armuti, Ürdün toplumu ve İslam dini değerlerini hedef aldığı gerekçesiyle bu gösterilere acilen bir son verilmesi çağrısında bulundu.
Uluslararası Af Örgütü, geçtiğimiz ay yayınladığı bir bildiride Ürdün makamlarına, kadınların hayatlarını kontrol altına almayı ve kişisel özgürlüklerini kısıtlamayı amaçlayan, erkeğin kadına vasilik ettiği sistemi durdurma çağrısında bulundu.
“Kadınlar Hapishanesi ve Çocukların Annelerinden Koparılması–Ürdün’de Cinsellik, Evlilik ve Hamilelik Üzerinde Polis Gözetimi” isimli bildiride; evden izinsiz çıkmakla ya da evlilik dışı birliktelikle suçlanan kadınların tutuklandığı, aileden bir erkek bunu şikayet ettiği takdirde bekaret testine tâbi tutulduğu ve yine evlilik dışı ilişkiden doğan çocuklarının onlardan koparıldığı kaydedildi.
,
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Elif Turan
