"Franco anıt mezarından atılacak": Ölümünden onlarca yıl sonra İspanyol diktatörün mezarından çıkarılmasını kimi kutluyor, kimi de kınıyor

20. yüzyılın önde gelen diktatörlerinden birinin kalıntılarının yerini değiştirmek için hazırlıklar sürerken, İspanyol hükümeti ülkenin sadık faşistlerinin tepkisini zapt etmeye çalışıyor

İspanya'daki Düşmüşler Vadisi, 1975'teki ölümünden bu yana Franco'nun kalıntılarına ev sahipliği yapıyor (Reuters)

Avrupa'nın en uzun süreli modern çağ diktatörlüklerinden birini sona erdiren ölümünün (1975) üzerinden 44 yıl geçmiş olsa da genel seçimler yaklaşırken General Franco bir kez daha İspanya siyasetinin gündeminde.

Bunun nedeni, Franco'nun, 1950'lerde Başkomutan'ın emriyle Madrid'in dışında inşa edilen ve tepesinde 150 metre yüksekliğinde bir haç bulunan devasa Katolik Düşmüşler Vadisi Bazilikası'ndaki (İspanyolca, El Valle de los Caidos) istirahatgahından taşınmasının uzun süreli bir bekleyişin ardından artık an meselesi olması.

İspanya'da Sosyalist İşçi Partisi hükümeti geçen hafta cuma günü yaptığı açıklamada, Franco'nun kalıntılarının fiili anlamda Batı Avrupa'da bir diktatöre atfedilen son anıt olan bu bazilikadan çıkarılıp, kısa süre içinde El Pardo mezarlığındaki çok daha mütevazı bir yere taşınacağını duyurdu.

Basında çıkan haberlerde, mezarın üstündeki bin 500 kilogramlık mermer levha kaldırıldıktan sonra Franco'nun kalıntılarının, aşırı sağ grupların yollara barikat kurma ihtimaline karşı helikopterle taşınabileceği belirtiliyor. Vadi, cuma gününden bu yana halka kapalı. Cumartesi günü az sayıda Franco yanlısı sabah ayinini izlemek için içeri zorla girmeye çalışsa da bu girişim polis tarafından engellendi.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Hükümetin, sayıca az ama inatçı aşırı sağcı Franco destekçisi gruplarla doğrudan bir çatışmaya girmekten kaçınmak istediği ortada ve yönetim Franco'nun kalıntılarını 25 Ekim'e kadar taşıma amaçlarının bu işlemin yaklaşmakta olan seçim kampanyasıyla çakışmamasını sağlamak olduğunu iddia ediyor.

Bununla birlikte ülkenin etkili gazetelerinden El Pais'te yayımlanan bir haberde, Pedro Sanchez hükümetinin “en sert ve en sembol yüklü projesi” olarak adlandırılan işin politik etkisini önlemenin kaçınılmaz olduğu kanıtlanıyor.

Ana muhalefet partileri muhafazakar Halk Partisi (Partido Popular) ve merkez sağda yer alan Vatandaşlar Partisi (Ciudadanos) yasaya -ve bununla beraber Franco'yu mezarından çıkarma kararına- uyacakları husunda ısrar etse de bazı üst düzey isimler başbakanı bu işi gerçekleştirip "ülkeyi bölmek"le suçlayarak topa tuttu.

Bu arada, aşırı sağcı Vox partisinin lideri Santiago Abascal ise attığı bir tweet'te “Sosyalistlerin kampanyası başlıyor: Mezarlara saygısızlık etmek ve nefreti kazıp çıkarmak" ifadelerini kullandı.

Abascal, kısa süre önce Madrid'deki bir boğa güreşi arenasında düzenlediği mitingde 12 bin destekçisine hitap ederken “Bu, tarihi yeniden yazmak için bir bahanedir” demişti.

İspanyol soluna gelince, Pais Vasco Üniversitesi'nde siyasi tarih profesörü Pedro Jose Chacon, “Bütün fikir ayrılıklarına rağmen 10 Kasım’dan itibaren Sanchez hükümetini destekleyebilecek her partinin Franco’yu Düşmüşler Vadisi'nden çıkarma konusunda birleşmiş" olduğuna inanıyor.

Chacon, “Bu, Franco'nun artık kalıcı olmadığı anlamına geliyor, onu kaidesinden atıyor (...) Onlar için bu bir zafer" diye ekliyor. 

 

 

Sanchez, Franco’nun mezarından çıkarılmasının “demokrasi adına bir zafer” olduğunda ısrar ederken, mezarın taşınması Recuperacion de la Memoria (Tarihsel Belleği Canlandırma) hareketinin uzun süreli bir talebini de karşılıyor.

Memoria Historica’nın diğer hedefleri arasında, General’in ölüm mangaları tarafından katledilen ve toplu mezarlara gömülen on binlerce Franco karşıtının mezarlardan çıkarılıp uygun şekilde gömülmesi yer alıyor. Bu toplu mezarların en büyüğüyse Düşmüşler Vadisi'nin bizatihi kendisi. Franco'nun emriyle 33 bin Cumhuriyetçi'nin bir kısmı, gömüldükleri işaretlenmemiş yerlerden çıkarılıp, idamlarından dolaylı olarak sorumlu bu adamın yanına defnedilmişti.

"Franco'nun mezarından çıkarılması, bilhassa parlamentodaki oylamadan sonra karşılaşılan büyük zorluklar göz önünde bulundurulduğunda önemli bir adım" diyen Foro por la Memoria Federasyonları Başkanı Arturo Peinado, "Franco’nun ailesinin yanı sıra bazı yargıçlardan ve Kilise'nin bir bölümünden gelen" muhalefeti hatırlatırken, "bunun ülkede Franco ve faşizmden geriye kalanlarla demokrasi arasındaki bir kavga" olduğunu ifade ediyor. 

Düşkünler Vadisi hikayesinin bir diğer aşamasıysa turizmle ilgili. Hatta cumartesi sabahı, müşterilerini Vadi'nin kapandığına dair bilgilendirmelerine rağmen Madrid seyahat acentelerinde hala Vadi'ye otobüs gezileri düzenlediklerini belirten resimler ve broşürler bulunuyordu.

Vadi ziyaretinin aniden iptal edilmesiyle hayal kırıklığına uğrayan ABD'li turistlerden biri olan Cincinnati'li Judith, "İspanya İç Savaşı'nı anlamaya çalışıyorum ve bu ziyaretin bana bir fikir vereceğini düşünüyordum” dedi.

Yirmili yaşlardaki İspanyol bir Vadi rehberiyse, Franco’nun mezarından çıkarılmasının turizmi etkileyeceğini düşünmüyordu "ama sonrasında olacaklar çok önemli."

Vadi'nin bir iç savaş müzesine dönüştürülmesi konuşulsa da rehber genç kız, -İspanya'nın Faşist Partisi'nin destekçileri- Falanjistlerin yine de orada toplanabileceğine dikkat çekiyor, “zira kurucuları Primo de Rivera, ana sunağın önünde gömülü." Herkes Franco hakkında konuşuyor ama kimse bundan bahsetmiyor. ”

Franco'nun manşet değeri, gelecek hafta Katalan ayrılıkçı liderlerin yargılanmasından çıkacak kararın siyasi tartışmalara gebe haberiyle şüphesiz gölgede kalacak. Ancak Franco'nun mezarından çıkarılması gerçekleşince, bir kez daha bariz şekilde İspanya'nın mevcut siyasi gündemine oturacağı kesin.

“Bunun, bu genel seçim kampanyasının bir parçasını oluşturması çok garip değil; son 4 yıldır, neredeyse sürekli seçim öncesi ya da sonrası durumlarda bulunuyoruz" diyor Peinado.

Franco'nun mezarından çıkarılması önünde sonunda gerçekleşecekti ve işte şimdi hayata geçiyor.

 

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news

Independent Türkçe için çeviren: Onur Bayrakçeken

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU