Moldova'da seçimler yaklaşırken, yeni sol ittifak dikkat çekiyor: "NATO ve LGBT karşıtı komünistler" sahada

Moldova'da gazetecilerden eski bakanlara uzanan geniş bir yelpazede kurulan “Moldova İçin” ittifakı, iktidardaki PAS’a karşı yeni bir muhalefet cephesi oluşturuyor. Bu yeni blok, yaklaşan seçimlerde dengeleri değiştirme potansiyeli taşıyor

Moldova Parlamentosu, 17 Nisan 2025'te yapılan oylamada 57 lehte, 32 çekimser oyla ülkenin genel seçimlerinin 28 Eylül 2025 tarihinde yapılmasına karar vermişti.

Moldova'daki ana siyasi rekabetin, aynı diğer eski SSCB ülkelerinde olduğu gibi en genel başlıkla "Avrupa Birliği (AB) yanlıları" ile "Rusya yanlıları" arasında geçtiği biliniyor. 

Ancak bu seçimlere, dikkat çekici bir ittifak daha dahil oldu: "Moldova İçin"...


İttifak nasıl kuruldu?

İlk büyük eylemini bugün başkent Kişinev'de yapan ve güvenlik güçlerinin engellemeleriyle karşılaşan bu ittifak, 4 Haziran'da kuruldu ve yalnızca bir seçim ittifakı.

Bu bağımsız halk platformunun kuruluş amacı, iktidardaki Maya Sandu liderliğindeki PAS Partisi'nin (Eylem ve Dayanışma Partisi) "yıkıcı politikalarına" karşı halkı birleştirmek.

Platformun kurucuları arasında gazeteciler Lyudmila Belçenkova ve Dmitri Çubaşenko ile eski savunma bakanı Viktor Gayçuk bulunuyor.
 

1
Moldova, muhalefeti ve vatandaşları yetkililerin politikalarına karşı birleştirmek için bir platform oluşturdu / Fotoğraf: Sputnik/Osmatesco

 

İttifakın manifestosunda neler var?

Yeni kurulan platformun temelini oluşturan manifestoda, Moldova'nın egemenliği, askeri tarafsızlığı, geleneksel değerlerin korunması ve medya özgürlüğü gibi konulara vurgu yapıldı. 

Platform, herhangi bir askeri bloka (örneğin NATO) katılmaya karşı çıkarken; hem Batı hem de Doğu ile eşit koşullarda iş birliği yapılmasını savunuyor.

İttifakın kuruluş bildirisinde, Cumhurbaşkanı Maya Sandu'ya ağır suçlamalar yöneltiliyor.

Sandu'nun Avrupa Birliği kredileriyle ülkeyi borç batağına soktuğu, halkı yurtdışına göçe zorladığı ve Moldova'yı Ukrayna savaşına sürüklediği belirtilen açıklamada, Sandu'nun cumhurbaşkanlığı seçimlerini "yurt dışındaki oylama sahtekarlıklarıyla" kazandığı iddia edilerek, "anayasal meşruiyetinin olmadığı" ifade ediliyor. 

Sandu, geçen yıl yapılan seçimlerde Sosyalist rakibi karşısında kıl payı farkla yeniden cumhurbaşkanı seçilmişti. 

Parti, 4 ana madde olarak bağımsızlık ve egemenlik, tToprak bütünlüğü, tarafsızlık ve Moldova Cumhuriyeti'nin refahını öne çıkarıyor.

Ülkenin Sandu yönetiminde ‘diktatörlüğe sürüklendiği' belirtilen açıklamada ayrıca, ittifakın ülkenin siyasi, kültürel ve ekonomik gündemine dair siyasi tutumu da belirtildi:

  • Moldova'nın tarım sektörüne ve yerel ekonomiye doğrudan destek,
  • Kırsal kalkınma ve enerji maliyetlerinde dengeleme için uluslararası işbirlikleri,
  • Okul öncesi ve ortaöğretim çağındaki çocuklara yönelik LGBT propagandasına karşı duruş,
  • Medya özgürlüğü ve siyasi baskılara karşı güvenceler
  • Yeni hükümetin, devlet gücünü siyasi rakiplerine karşı kullanmasını engelleyecek yasaların hazırlanması.

İttifak ayrıca, ülkedeki tüm partilere "birlik olma çağrısında" bulundu:

Seçim kampanyası boyunca birbirinizi yıpratmayın, yalan haber yaymayın. Odaklanmamız gereken şey, Moldova halkının çıkarlarıdır.


İttifak kimlerden oluşuyor?

Yeni kurulan seçim ittifakında yer alan partilerin iki tanesi de, liderleri "eski ve tanıdık" olsa da ülke siyasetindeki yeni partilerden.

Bunlardan birincisi, Partidul "Viitorul Moldovei", Moldova'nın Geleceği Partisi. Sol eğilimli bu partinin liderliğini ülkenin eski başbakanı Vasile Tarlev üstleniyor. 

Tarlev, ülkenin eski başbakanlarından. 2001-2008 yılları arasında Moldova Başbakanı olarak görev yapan Vasile Tarlev, bu dönemde Komünist Parti (PCRM) lideri Vladimir Voronin'in başkanlığı altında çalıştı.

Mart 2008'de görevinden istifa etti, 1 yıl sonraki seçim başarısızlıklarının ardından "aktif siyasetten çekildiğini" açıklasa da daha sonra geri döndü.

Varlev 2016 yılında bir kez daha siyaseti bıraktığını açıkladıktan sonra, bu sefer 2024'te Moldova'nın Geleceği Partisi'yle geri döndü. Bu partinin öncülü, Kasım 2022'de Gagauzya merkezli "Bizim Bujak" partisiydi. 

9 Şubat 2024 tarihinde düzenlenen kurultaydaysa, "Bizim Bujak" resmen "Moldova'nın Geleceği Partisi" olarak yeniden adlandırıldı ve Tarlev genel başkan seçildi. 

Partinin kuruluş kongresinde konuşan Tarlev, "Avrupa Birliği'ne körü körüne değil, Moldova'nın ulusal çıkarlarının olduğu yerde yer alması gerektiğini savunuyorum" diyerek partinin çizgisini "ortaya" çekse de aynı zamanda Moldova'daki "Rusya Dostları Grubu"nun başkanı olması da Rusya'ya bakışı konusunda oldukça kritik.
 

2
Moldova Cumhuriyeti'nin eski başbakanı ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olan Vasile Tarlev

 

İttifaktaki bir diğer parti ise, Gagavuz Türkü Irina Vlah'ın liderliğini yaptığı, Inima Moldovei, Moldova'nın Kalbi Partisi. 

Vlah, Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi Başkanlığı döneminde Türkiye'de tanınan figürlerden.

Vlah, bu partiyi kurmadan önce, 2023 yılında partiler üstü bir siyasi oluşum olarak Platform Moldova'yı kurmuştu.

5 Kasım 2024 tarihinde kurulan partisi de, kendini sol-muhafazakar bir çizgide konumlandırıyor ve diplomatik tarafsızlığı savunuyor. 
 

3
Inima Moldovei lideri, Gagavuz Türkü Irina Vlah

 

İttifaktaki komünistler ve sosyalistler

"Moldova için" ittifakının merkezinde, BECS (PSRM + PCRM), Blocul Comuniștilor și Socialiștilor, yani Komünistler ve Sosyalistler Bloku bulunuyor. 

Bu blok, 2021 Moldova parlamento seçimleri öncesinde Komünistler ve Sosyalistlerin Seçim ittifakı için kurulmuştu. 

Bu partiler ve blok, ülkenin "eski iktidarlarını" temsil ediyor.

Dünyada Twitter (yeni adıyla X) üzerinden örgütlenen ilk eylem de, 2009 yılında Moldova'da, Komünist Parti'ye karşı düzenlenen ve komünistleri muhalefete düşüren "Twitter devrimiydi". 

Komünist Parti'ye eski Cumhurbaşkanı Vladimir Voronin, Sosyalist Parti'ye ise bir diğer eski Cumhurbaşkanı Igor Dodon liderlik ediyor. 
 

 

İktidar cephesinden ilk tepki

"Moldova için" ittifakına ilk tepki ise, Parlamento Başkanı ve Sandu'nun partisi PAS'ın lideri Igor Grosu'dan geldi.

İttifakı "Kremlin İcadı" olarak nitelendiren Grosu, "Siyasette sürekli yer değiştirerek Moldova'yı yoksulluk ve gri bölgede tutan yorgun siyasetçiler, Kremlin'in talimatıyla naftalinden çıkarıldı. Bu yıpranmış siyasetçileri birleştiren şey nedir? Aynı para çuvalı ve arkasındaki aynı patron. Moldova'yı Avrupa Birliği yolunda tutmalıyız" ifadelerini kullandı.


"Moldova için" ittifakı Rus yanlısı mı?

Moldova için platformuna yönelik iktidar cephesinden "Kremlin" eleştirileri gelmeye devam edecek.

Gerçekten de bu ittifakı bir araya getiren partiler, "Rusya'yla stratejik ittifak"tan "Rusya'yla dengeli ilişkiler" söylemine esneyen, ancak nihayetinde Rusya'yla iyi ilişkileri savunan siyasi partilerden oluşuyor. 

Bu partilerin en büyük ortak noktalarından bir diğerinin de, LGBTİ hareketlere olan karşıtlığı düşünüldüğünde, bu seçim ittifakı için "Rus yanlısı" demek abartı veya gerçek dışı olmayacaktır. 

Öte yandan Moldova'da kuruluşunu dahi Moskova'da yapan, "Rus yanlısı" bir ittifakı daha var: Zafer Bloku

Hakkında ciddi yolsuzluk suçlamaları bulunan Ilan Şor (Şor Partisi ve daha sonra "Rönesans" Partisi lideri) liderliğinde kurulan bu platform, doğrudan Rus yanlısı siyasi tutumuyla biliniyor. 

"Moldova için" bloku ve "Zafer Bloku", Rusya'yla ilişkiler, NATO karşıtlığı gibi konularda benzer çizgiye sahip olsalar da, aralarındaki fark ise öncelikle ideolojik.

"Moldova İçin" ittifakı bileşenleri sosyalistler, komünistler ve merkez sol yapılardan oluşurken, "Zafer Bloku" ise sağcı ve antikomünist bir siyasi organizasyon. 

Ayrıca bu iki siyasi güç, Moldova ve Transdinyester'deki yerel seçimlerde sürekli karşı karşıya gelen, rekabet halindeki güçler. 

Moldova İçin ittifakını oluşturan siyasi güçlerin, Rus yanlısı sağcı hareketlerin yolsuzluk ve mafya ilişkilerinden ciddi düzeyde rahatsızlık duyduğu da sır değil.

Bütün bunların yanında, "Moldova İçin" İttifakının kuruluşundan yaklaşık bir ay sonra, Moldova Merkez Seçim Komisyonu, "Zafer Bloku"nun seçimlere katılma başvurusunu "seçim finansmanı yasalarının ihlali" nedeniyle reddetmesi de, Moldova İçin platformunun işine gelen bir diğer gelişme oldu. 


Başarı şansları var mı?

Her ne kadar "Avrupa yanlısı" bir siyasi çizgi izlese de, Moldova'da iktidardaki PAS ağırlıklı olarak şehir merkezlerinde genç, orta sınıf kesimin ve Moldova dışı diasporanın desteğine sahip olan bir parti. 

Ülkenin yoksul ve kırsal kesimleriyle birlikte, Gagavuzya ve Transdinyester ise merkezi hükümete karşıtlığıyla biliniyor.

Ayrıca, Sandu'nun son cumhurbaşkanlığı zaferindeki şaibeli noktalar da hala aydınlatılmış değil ve halk içerisinde ciddi bir rahatsızlık konusu. 

Dolayısıyla, yeni kurulan ittifakın, "Zafer Bloku"nun da seçimlere giremeyeceği düşünüldüğünde başarı şansı yüksek. Ancak, Moldova İçin platformunun liderlerinin ülkenin "eskiyi" temsil eden liderler olması da ittifakın ciddi dezavantajlarından. 

Moldova'da geçtiğimiz günlerde yayımlanan bir ankete göre, yaklaşan seçimler öncesinde Sandu'nun PAS partisinin oy oranı yüzde 27,4 olarak belirlendi.

Muhalefetteki Sosyalist Parti yüzde 10,4, Zafer Bloğu ise yüzde 6,2 oranında oy oranına sahip.

Eğer "Moldova İçin" ittifakı, "Zafer Bloku"nun oylarını alır ve yeni partilerle beklediği siyasi etkiyi yaratırsa, Moldova'da iktidarın yeniden sol bir iktidara geçmesi sürpriz olmayacaktır. 

 

 

Kaynaklar:

https://logos-pres.md/noutati/pcrm-psrm-inima-moldovei-si-viitorul-moldovei-merg-la-urne-ca-un-singur-bloc 
https://www.bbc.com/news/articles/cz7w9dglzzlo 
https://newsmaker.md/ru/tag/platforma-za-moldovu 
https://inimamoldovei.md 
https://www.reuters.com/world/europe/moldovan-opposition-leader-forms-coalition-challenge-sandu-parliament-election-2025-01-31/ 
https://ria.ru/20250604/platforma-2020830775.html 
http://www.evedomosti.md/news/tri-partii-obedinyayutsya-v-ramkah-platformy-za-moldovu 
https://www.infotag.md/politics-ro/320348 
https://www.ziaruldeiasi.ro/stiri/republica-moldova-partidul-comunistilor-conduce-in-sondaje-cu-o-saptamana-inaintea-alegerilor-parlamentare--80909.html 

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU