MİT arşivinden belgeler paylaşıldı: Maksim Gorki, Halide Edip ve Goebbels detayları

Yayımlanan 17 belgeden en eskisi 1920 tarihli

Fotoğraf: AA

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), özel koleksiyonunda yer alan resmi istihbarat belgelerinin bir bölümünü paylaştı. MİT'in yayımladığı belgeler arasında, Adana ve Mersin'de 1920'li yıllarda konsolosluklar ile maske kuruluşlar bünyesinde çalışan yabancılar hakkında Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (MAH) tarafından derlenen detaylı bilgi ve bu yabancıların faaliyetlerinin deşifresine yönelik çalışmalar yer alıyor. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

MİT'in sayfasında, İstanbul Bölge Amirliğinin Milli Emniyet Hizmeti Riyaset-i Aliyyesi'ne gönderdiği 31 Mart 1928 tarihli raporda Sovyet yazarı Maksim Gorki'nin ünlü romanı "Ana"nın film olarak İstanbul'da gösterime girdiği ve bu eserin kuvvetli bir komünizm propagandası olabileceği konusunda görüşleri içeren istihbari belge de dikkati çekiyor.

Belgeler arasında, Mart 1921 tarihli Erkan-ı Harbiye-i Umumiyye Riyaset-i Celilesine, yani Genelkurmay Başkanlığına gönderilen "Yavuz Grubu" mühürlü belge de bulunuyor.

MİT'in resmi internet sitesinde, "özel koleksiyon" sekmesi başlığı altında yer alan "belgeler" kısmında yayımlanan son raporda ise 1948'de MAH Reisi Naci Perkel imzalı, şüpheli görülen bir kişiye ilişkin Ankara Bölge Amirliğine gönderilen talimat da bulunuyor.

Felah Grubu'ndan 1922'de Erkan-ı Harbiye-i Umumiyye Riyaset-i Celilesine gönderilen "çift hilal" mühürlü yazı da bulunuyor.

Belgeler arasında, "Rebeka" kod adlı Dilber Cavidan isimli kadın casusa ilişkin "çift hilal" simgesiyle damgalanan 1921 tarihli "acil" ibareli rapor da bulunuyor.

Ankara Merkezi Bölge Amirliğinden, Milli Emniyet Hizmeti Riyaset-i Celilesine 1 Mart 1927'de "zata mahsustur", yani "kişiye özel" gizlilik derecesi ile gönderilen şubat ayı faaliyet raporu, MİT'in internet sayfasında yayımlanıyor.

Belgeler arasında MAH'ın Hatay'ın anavatana katılması çabalarına, Fransızların önceliklerinin Tunus, Cezayir ve Fas olduğu, gerekirse İskenderun'dan çekilecekleri yönünde istihbarat elde ederek katkı sağladığına ilişkin 16 Haziran 1938 tarihi raporlar da dikkati çekiyor.

İstiklal Harbi'nin şiddetle devam ettiği günlerde "Karakol Cemiyeti"ne girerek kapanmasında rol oynayan, Kemalistlere ve Mustafa Kemal Paşa'ya yaklaşmayı başaran ancak sonunda Hint asıllı bir İngiliz casusu olduğu tespit edilen Mustafa Sagir hakkındaki 1921 tarihli belgenin "Osmanlıca" yazılmış orijinal hali de sitede sergileniyor.

Belgeler arasında, MAH'ın kuruluş yıllarında savunma bakımından mesaisinin bir bölümünü oluşturan hilafetin geri gelmesine yönelik faaliyetlerine dair "Kürt-Türk İade-yi Hilafet Komitesi Teşkilatı" adıyla oluşturulan istihbari şema da yer alıyor.

Halide Edip Adıvar hakkında bilgi talebi

Dahiliye Vekaleti'ne bağlı Emniyet Umum Müdürlüğünün, 1935'te kısa süreliğine Türkiye'ye gelen Halide Edip Adıvar hakkındaki bilgi talebi ve MAH Reis Vekili Naci Perkel'in bu talebe ilişkin, "Biz casus takip ediyoruz. Rauf, Halide olsa olsa rejime karşı olabilirler. Peşlerine düşmedik ki." sözlerinden oluşan derkenarı da bu belgeler arasında bulunuyor.

MİT'in yayımladığı belgeler arasında, Adana ve Mersin'de 1920'li yıllarda konsolosluklar ile maske kuruluşlar bünyesinde çalışan yabancılar hakkında Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (MAH) tarafından derlenen detaylı bilgi ve bu yabancıların faaliyetlerinin deşifresine yönelik çalışmalar yer alıyor.

Belgeler arasında, gazeteci gibi davranan MAH mensubunun İkinci Dünya Savaşı'ndan kısa süre önce Türkiye'ye gelen Alman Propaganda Bakanı Joseph Goebbels'e yaklaşarak, hakkında tuttuğu Nisan 1939 tarihli rapor da öne çıkıyor.

İcra Vekilleri Heyeti'nin 19 Aralık 1926 tarihli mahrem kararnamesi ile kurulan MAH Teşkilatı Riyaseti'ne Erkan-ı Harbiye'de vazifeli Şükrü Ali Bey'in tayin edildiği ve bu tebliğin Başvekalet tarafından ilgili kurumlara ve Şükrü Ali Bey'e yapıldığına dair 27 Aralık 1926 tarihli belge de sitedeki raporlar içerisinde bulunuyor.


AA

DAHA FAZLA HABER OKU