Geçen günlerde, İstanbul Ümraniye'de motosiklet hırsızlığı şüphelisi olarak nezarette tutulurken polislerin elinden kaçan Yunus Emre Geçti'yi, biri kadın iki polis yakalamaya çalışırken, kaçak zanlı, boğuşma esnasında, erkek polisin belinden aldığı silahla ateş ederek kadın polis Şeyda Yılmaz'ı şehit etti.

 

Daha sonra bir operasyonla yakalanan saldırgan, siyah çöp poşeti giydirilerek iki kadın polis eşliğinde hayvan taşıma aracıyla adliyeye götürüldü.

(Sosyal medya haberlerinden)
 

Türk halkını üzüntüye boğan ve ülke çapında infiale yol açan polis memurunun şehit edilmesiyle ilgili katil zanlısının yakalanması ve adliyeye sevk edilmesi sırasında yaşananlar, önemli soru işaretlerini gündeme getirmekte ve bizlere Türkiye'de güvenlik ve adalet sisteminin yapı ve işleyişine dair kapsamlı ve çok boyutlu bir analiz ve değerlendirme çerçevesi sunuyor.

Olay ve ardından yaşananlarla ilgili, bir yandan hukuk, adalet ve güvenlik sisteminin işleyişi, diğer yandan bireysel ve toplumsal tepkilerin niteliği yönünden dikkate alınması ve irdelenmesi gereken 4 önemli nokta var:

1. Yargılama, ceza ve infaz sisteminin yetersizliği

Oldukça genç bir yaşta, 19 yaşında 26 sabıka kaydı bulunan saldırganın, geçmişte defalarca yakalanmasına ve yargı önüne çıkarılmasına rağmen, elini kolunu sallayarak toplum içinde serbestçe dolaşabilmesi; gerek güvenlik sisteminin, gerek adli takip, yargılama ve infaz sisteminin, suçluların suç işlemeye devam etmelerini engelleyecek bir caydırıcılık sağlayamadığını ve verebilecekleri zararlardan toplumu koruyamadığını gösteriyor.

14-15 yaşlarından itibaren suç işlemeye başlayan saldırganın, 19 yaşına kadar 5 yıl içinde 26 sabıka kaydına ulaşmasından, bu süre zarfında işlediği suçlara karşılık etkili bir ceza almadığını ve neredeyse hapiste hiç yatmadan veya çok kısa aralıklarla kaldıktan sonra salıverildiğini anlayabiliyoruz.

Bu aynı zamanda bize, yargı ve ceza sisteminin, özellikle genç suçluları izleme, rehabilite etme ve topluma yeniden kazandırma işlevini yerine getirmede çok etkisiz ve başarısız olduğunu gösteriyor.

2. Polisin müdahale ve önlemedeki güçsüzlüğü ve yetersizliği:

Saldırganın olaydan günler önce, karakolda nezarette iken görevli polisleri atlatarak ellerinden kaçması, ardından yakalanma operasyonu sırasında erkek polis memurunu gafil avlayarak silahını belinden alıp diğer polisi şehit etmesi ciddi ve vahim bir olaydır.

Gözaltındaki zanlıyı elinden kaçırmak ve belindeki (veya elindeki) silahını hasmına kaptırmak; sorumlular hakkında, ihmal, dikkatsizlik ve görevini yerine getirirken gerekli profesyonel mahareti sergilememek yönlerinden idari ve cezai takibatı yapılmasını gerektiren ağır görev kusuru niteliğindedir. 

Yaşananlarda, her nedense bütün dikkatler şehit edilen kadın polis memuru üzerinde yoğunlaşmış, polisin, suçluları takip, yakalama, etkisiz hale getirme ve kontrol altında tutma konusundaki yeterlilik ve etkililiğini sorgulatacak derecede önemli olan bu ayrıntılar gözden kaçmıştır.

Polisin varlık nedeni ve görevinin icabını yerine getirirken üstlenmesi gereken fonksiyon, herhangi bir tepki göstermeyen ve uslu bir biçimde kendilerine tabi olan zanlıların ifadesini almak veya onları adliyeye götürmekten ibaret değildir.

Bu konudaki sorumlulukları, kendilerine mukavemet eden ve kaçma teşebbüsünde bulunan, hatta saldırarak zarar verebilecek suçluları etkisiz hale getirmeyi ve ellerinden kaçırmayacak şekilde tam bir kontrol ve denetim altında tutmayı da kapsamaktadır.

Meslekleri gereği zaten bunun için eğitim almışlar ve bu konularda görevlendirilmişlerdir.

3. Katilin adliyeye götürülme biçimi:

Katilin adliyeye, çöp poşeti giydirilerek hayvan nakil aracıyla götürülmesi, işlediği cinayet nedeniyle toplum nezdinde hak ettiği aşağılanmayı, fiziki ve manevi dışlanmışlığı açıkça herkese göstererek insanlardaki öç alma duygusunu tatmin etmeyi ve bu suretle toplumun vicdanını rahatlatmayı amaçlıyor.

Katilin toplum nezdindeki değerinin düşürülmesine yönelik bu sembolik uygulama;

• Soğukkanlılık ve profesyonellikten uzak, güvenlik ve adalet sisteminin duygusal tepkilerini yansıtan olgunlaşmamış bir tavırdır.
   
• Güvenlik ve adalet birimlerinin, olaylara profesyonel ve soğukkanlı bir şekilde yaklaşması beklenir. Bu tür sembolik hareketler, kurumların olgunluk seviyesini ve topluma verdiği mesajı sorgulatabilecek niteliktedir.
   
• Zanlının topluma zarar vermesi karşısında güvenlik güçlerinin intikamcı bir tepki göstermesi, halk arasında popülist bir destek görse de, uzun vadede adaletin duygusal bir intikam aracı haline geldiği algısını oluşturur ve hukuk sisteminin temellerini zedeler.

Güvenlik ve adalet sisteminin bu tür yaklaşımlar yerine, olgun ve profesyonel bir şekilde hareket etmesi beklenir.

Bu durum, adaletin soğukkanlı, tarafsız ve rasyonel temellerde inşa edilmesi gerektiği ilkesine ters düşer.

Güvenlik güçlerinin zanlıya yönelik bu davranışı, sistemin olaylara rasyonel ve işlevsel açıdan değil, duygusal bir perspektifle yaklaştığını göstermektedir.

Süreç boyunca yürütülen uygulamalar kapsamında, sergilenen;

• Tekil,
• Bireysel,
• Reaksiyoner,
• Ergence,
• Duygusal tatmin amaçlı,
• Soğukkanlılıktan yoksun,
• Geçici nitelikte, 
• Sistem temelli ve kurallı olmaktan ve belli bir yönteme dayanmaktan uzak,
• Akıl ve stratejiden yoksun
• "Suçluları gerektiği gibi cezalandırmaktan ve toplumu şerlerinden korumaktan aciziz; bari onları aşağılayarak hıncımızı alalım" anlayışını yansıtan böylesi tavır ve davranışlarla, dışarıya ve kamuoyuna güvenlik ve adalet sistemimizin güçsüz, etkisiz ve yetersiz bir yapı ve işleyişe sahip olduğu mesajı verilmiştir.

Güçlü, etkili ve profesyonel bir güvenlik ve adalet sisteminin ve sistemi temsil eden polis ve yargı mensuplarının, suçlularla;

• Bireysel sorunu olmaz,
• Sürtüşmeye girmez,
• Kavga etmez,
• Bireysel hınç ve rövanş almaz,
• Misilleme yapma davranışı göstermez,
• Lanet okumak ve öfke beyanında bulunmak gibi amatörce tutumlar sergilemez.

Öncelikle;

• Önleyici ve caydırıcı olma işlevini yerine getirir.
• Suç işlenmesi anında yerinde ve zamanında gerekli müdahaleyi yapar ve suçluyu etkisiz hale getirir.
• Yakalan suçlu usulünce yargılanır; gereken etkililikte, caydırıcılıkta ve şiddette cezaya çarptırılır.
• Verilen ceza sulandırılmadan, gevşekliğe ve istismara meydan verilmeden tam olarak uygulanır.

4. Toplumun, saldırganın adliyeye götürülme biçimine karşı yaklaşımı ve sergilediği tavır:

Saldırganın adliyeye bu şekilde götürülmesi, toplumun çeşitli kesimlerinden yaygın ölçüde takdir ve beğeni toplamıştır.

Polis memurunun şehit edilmesi olayının toplumda haklı olarak güçlü bir öfke ve üzüntü meydana getirmesi beklenir.

Bu tür olaylara karşı toplumun duygusal tepki vermesi doğal bir davranıştır. Ancak zanlının adliyeye çöp poşeti içinde ve hayvan nakil aracıyla götürülmesi, bu duygusal tepkinin akılcılıkla dengelenmek yerine, intikamcı bir sembolizmle dışa yansıtıldığını gösteriyor.

Toplumsal duyarlılık, duygularla rasyonalite arasındaki dengeyi bulmayı gerektirirken, bu olayda duyguların daha baskın olduğu görülmektedir.

Toplumun bu olayı beğeniyle karşılaması, adaletin intikam yoluyla sağlanabileceği düşüncesinin yaygın olduğuna işaret ediyor.

Bu, toplumsal olgunluk seviyesinin düşük olduğuna dair bir göstergedir. Olgun ve rasyonel toplumlar, adaletin soğukkanlılıkla yerine getirilmesi gerektiğine inanırlar.

Cezalandırıcı semboller ve intikamcı tavırlar, henüz olgunlaşmamış bir toplumsal yapıya işaret eder.

Toplumların olayları ve olguları akılcı, sağduyulu, soğukkanlı ve yetkin bir şekilde değerlendirebilme kapasitesi, toplumsal bilinç, zeka ve olgunluk seviyesiyle yakından ilgilidir.

Gösterilen tepki, toplumumuzun;

• Toplumsal rasyonalite,
• Toplumsal zeka,
• Kollektif bilinç,
• Toplumsal olgunluk,
• Toplumsal duyarlılık yönünden gelişmemiş ve yetersiz bir düzeyde bulunduğuna işaret etmektedir.

Toplumun büyük bir kesiminin bu olayı onaylaması, kolektif bilincin duygusal tatmin arayışında olduğunu ve adaletin uygulanma biçiminden ziyade, sembolik intikamla rahatlama eğiliminde olduğunu göstermektedir.

Bu, toplumun rasyonel ve adalet temelli bir yaklaşım geliştirmekte zorlandığını ifade eden bir durumdur.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 2/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 3/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 4/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 5/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 6/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 7/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 8/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 9/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 10/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 11/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 12/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 13/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 14/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 15/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 16/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 17/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 18/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 19/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 20/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 21/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 22/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 23/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 24/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 25/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 26/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 27/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 28/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 29/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 30/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

Kolektif zekâ, bireysel tepkilerin bir araya gelerek akılcı bir toplumsal tavra dönüşmesiyle ölçülür.

Oysa burada, kolektif bir öfkenin ve intikam arzusunun daha baskın olduğu gözlemlenmektedir.

Burada toplumun, ayrıca, zanlının insan onuruna saygı gösterilmeden cezalandırılmasını memnuniyetle karşılayarak adaleti daha çok bir "gözdağı verme" aracı biçiminde görmüş olduğu orta çıkıyor.

Bu durum, toplumun adaleti, hukuk kurallarının soğukkanlı, tarafsız ve eksiksiz bir şekilde uygulanmasından çok, intikamcı ve sembolik cezalar yoluyla sağlanması gereken bir olgu olarak algıladığını göstermektedir.

Bu tür bir yaklaşım ve gösterilen tepkiler sonrasında, şöyle bir toplumsal zihniyet profil ortaya çıkıyor:

• Duygusal ve tepkisel:
  Toplum, olaylara duygusal ve ani tepkilerle yaklaşmaktadır. Zanlının adliyeye götürülme şekline duyulan beğeni, adaletin duygusal tatminle özdeşleştirildiğini gösteriyor.
   
• Düşük toplumsal olgunluk:
  Olayların soğukkanlılıkla ele alınmasından çok, sembolik cezalandırma ve intikam arayışı daha baskındır. Bu, toplumsal olgunluğun ve rasyonel adalet anlayışının gelişmemiş olduğuna işaret ediyor.
   
• Kolektif rasyonalite eksikliği:
  Toplum, adaletin sağlanması ve suçla mücadelede uzun vadeli, yapısal çözümlerden çok, kısa vadeli ve gösterişli cezalandırmalara meyillidir. Bu da kolektif zekanın, sorunları akılcı ve sağduyulu bir şekilde ele almaktan uzak olduğunu gösteriyor.
   
• Adaletin intikam olarak algılanması:
  Adli yetkililerin ve polisin yaklaşımına ve toplumun buna verdiği olumlu tepkiye bakıldığında, adaletin intikam ve sembolik cezalandırma üzerinden değerlendirildiği anlaşılmaktadır. Bu durum, hukuk sisteminin olgunlaşması ve toplumun adalet anlayışının daha yüksek bir seviyeye ulaşması gerekliliğini vurguluyor.

Sonuç

Türk toplumunun, ülkede can ve mal güvenliğinin sağlanması, temel hak ve özgürlüklerin korunması, adaletin ve kamu düzeninin gereklerinin yerine getirilmesi konularına bakışı ve bu çerçevede yaşanan olayları değerlendirme biçimi; demokratik gelişme standartlarından uzak bir zihniyeti, zayıf ve sorunlu bir algılama becerisini ve oldukça düşük bir sosyal olgunluk düzeyini yansıtıyor.

Süreç içinde yaşananlar, güvenlik ve adalet sisteminin, suçluları gerektiği şekilde takip edip yakalama, gereken şiddette ve caydırıcılıkta cezalandırma, verdiği cezaları usulünce infaz etme ve sonuçta masum insanların can ve mal güvenliklerini koruma konusundaki yetersizliğini ve işlevsizliğini ortaya koyuyor.

Polis ve adliye birimlerinin bu alanlarda üzerlerine düşen görev sorumluluğunu ve gereklerini yerine getirirken sergiledikleri tutum ve davranış biçimi ve süreçleri yönetirken ortaya koydukları yetkinlik ve performans düzeyi, ne yazık ki bir ergenin zeka ve kavrayış kapasitesinin sınırlarını aşamıyor.

Toplumun, genç polis memurunun şehit edilmesinde, sadece ve bütünüyle 19 yaşında 26 sabıka kaydına ulaşan bir katilin üzerine abanarak sergilediği yüzeysel, intikamcı, ergence ve duygusal tepkilerle öfkesini dindirmesi ve vicdanını rahatlatma yoluna gitmesi, güvenlik ve adalet sisteminin kangrenleşmiş sorunlarının göz ardı edilmesinden başka bir sonuç getirmez.

Polis memurunun şehit edilmesine giden yolda, cinayetin faili olmakla birlikte aslında bir yönüyle güvenlik ve adalet sisteminin de kurbanı olan katilden önce odaklanılması gereken noktalar;

• Yetersiz ve caydırıcılıktan uzak ceza hükümleri,
• Sulandırılmış ve göstermelik infaz sistemi
• Güçsüz ve etkisiz polis müdahalesi,
• Sorgulanmayan, hesabı sorulmayan ve görmezden gelinen hatalar ve ihmaller zinciridir.

Çöp poşeti içinde zanlının adliyeye götürülmesi gibi sembolik ve duygusal tepkiler, kısa vadede halkın öfkesini dindirebilir, ancak uzun vadede sistemin işlevselliği ve sürdürülebilirliği açısından zarar vericidir.

Güvenlik ve adalet sistemlerinin olgun, soğukkanlı ve işlevsel bir yaklaşımla yönetilmesi, sürdürülebilir güvenlik hizmeti açısından zorunludur.

Duygusal tepkilerin hakim olduğu bir sistem, uzun vadede etkililiğini ve güvenilirliğini kaybeder.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.