Marmara Denizi hasta.

Marmara Denizi ölürse Marmara Havzası ölür.

Marmara Denizi'ni çevreleyen yedi ilin (İstanbul, Kocaeli, Bursa, Yalova, Balıkesir, Çanakkale ve Tekirdağ) nüfusu yaklaşık 25 milyon.

Artan sıcaklık 

Marmara Denizi'nde su sıcaklığı 50 yılda 2,5 derece arttı. Yani Marmara Denizi ısınıyor.
 

 

19 Haziran 2024 tarihi gündüz saatleri itibariyle Marmara Denizi'nde sıcaklık 28 derece dereceye kadar çıktı.

Şu anda Marmara Denizi'nde sıcaklar mevsim normallerinin 2,5 derece üzerinde.

Bunun anlamı ısınan ve kirlenen deniz suyu sıcaklığı;

• Oksijensizliği
• Asitleşmeyi
• Biyokimyasal reaksiyonları
• Buharlaşmayı
• Besin tuzu yoğunluklarını artırıyor. 

Yani Marmara Denizi'nde sıcaklar artıyor, oksijen azalıyor. 

Aşırı deniz suyu sıcaklığı;

• Azot ve fosfor bakımından zaten kirli olan denizlerde alg patlaması gibi biyokimyasal reaksiyonları daha da hızlandırır.
• Hem sıcaklık hemde biyokimyasal reaksiyonlar yüzünden oksijensizlik artar (oksijen düşer), denizde ölü (anaerobik) bölgeler kalıcı hale gelmeye başlar.
• Asitleşme artar.

Isınan denizlerin karbon yutak alanı özelliği azalır.

Ve Marmara havzası daha fazla ısınıyor.  

Marmara Denizi noktasal (evsel ve sanayi atıksuları) ve yayılı (aşırı gübre kullanılan tarım alanları ve hayvan gübresini gelişi güzel depolayan hayvan çiftlikleri) kaynaklardan deşarj edilen kirlilik (karbon, azot ve fosfor) yükünü kaldıramıyor ve eskiden kokan Haliç olmaya doğru gidiyor.

Sağanak yağışlar

Sağanak yağışların olduğu günlerde kanalizasyon sisteminde ham kanalizasyon lağım suyu taşması olur.

Ve özellikle Marmara havzasında önemli miktarda azot ve fosfor içeren yağmur sulu lağım suyu Marmara Denizi'ne akar.

Yani yağışlı havalarda Marmara Denizi daha fazla kirlenir.

Çünkü Marmara havzası dahil Türkiye'de kanalizasyon sisteminin neredeyse tamamı bileşik sistemdir.

Yağmur suyu hasadı

Şehirlerde sağanak yağışlarda temiz yağmur suyunun kanalizasyonda atıksu ile kirletilmesi önlenmeli.

Bunun için yağmur suyunun kanalizasyona karışmasını önleyici pratik ve ekonomik sünger altyapılar, çatılarda yağmur suyu hasadı ve cadde, sokak, meydan, şevlerde, açık otoparklar ve park-bahçelerde yağmur suyunu hasat eden yağmur bahçeleri yapılmalı.

Böylece yağmur suyunun kanalizasyona karışması önlenebilir ve hasat edilen yağmur suyu yüzeysel ve yeraltı suyu beslenebilir.

Ve ilaveten yüzey alanı büyük olan çatılardan başlayarak kademeli olarak tüm çatılarda yağmur suyu hasadı yapılarak yağmur suyunun kanalizasyona karışması ve kanalizasyonun taşması önlenebilir ve atıksu arıtma tesisine yüksek debide atıksu girişi önlenebilir.  

Marmara Havzası'ndaki tüm noktasal atıksular, azot ve fosfor kirliliği dahil, ileri kademe arıtılmalı.

Havzadaki tarım arazilerinde iyi tarım uygulaması yapılmalı ve aşırı gübre uygulamasına son verilmeli.

Havzadaki hayvan çiftliklerinde oluşan hayvan gübresi tekniğine uygun depolanmalı ve kompost/biyogaz üretim amacıyla kullanılmalı. 

Doğrudan deşarjlar

Marmara Havzası'nda denize doğrudan ve dereler yolu ile deşarj edilen atıksular ileri kademe arıtılmadığı ve azot ve fosfor kirliliği giderilmediği, havzadaki tarım arazilerinde ve hayvancılıkta iyi tarım/hayvacılık uygulaması yapılmadığı ve azot fosfor kirliliği giderilmediği sürece Marmara Denizi sık sık alg patlaması ve takiben müsilaj oluşmaya devam eder.

"Ben ölüyorum" diye feryat eder ve takiben oksijensizlikten ölür.

Ve Marmara Denizi gerekli önlemler alınmazsa eski Haliç'e dönebilir.  

Marmara Denizi izlenmeli

Marmara Denizi'nde alg patlamasının oluşmaması için Yerüstü Suyu Kalitesi Yönetmeliği'ne göre Marmara Kıyı Suları Ötrofikasyon Kriterleri Tablo 1'de verildi.

Müsilajın oluştuğu aylarda Marmara Denizi'nin çeşitli bölgelerinde derinliğe göre şu ölçümler acilen yapılmalı:

• N (nitrit+nitrat),
• P (orto-fosfat),
• Si (silikat),
• İletkenlik,
• pH,
• Sıcaklık,
• Çözüm Oksijen,
• Klorifil-a,
• Secchi disk,
• Fitoplankton ve türleri,

Ölçemediğiniz şeyi yönetemezsiniz.
 

 

Marmara sahiller

Marmara'da alg patlaması oluşan sahillerde kesinlikle yüzülmemeli.

Bu tür ortamlar her türlü hastalık yapıcı mikroorganizmaları barındırabilir.

Marmara Denizi'ndeki farklı yerlerde oksijen üreten fitoplanktonlar çok aşırı çoğaldıklarında oksijen tüketir hale geliyor.
   

 

Yüzme amaçlı kullanılan sular Yüzme Suyu Kalitesinin Yönetimine Dair Yönetmeliği ve Avrupa Birliği'nin 2006/7/EC Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği kriterlerine uygun olmalı. 

Yüzme suyunun;

• Fiziksel görüntüsü temiz olmalı
• Katı atıklar
• Köpük ve müsilaj
• Koku
• Yüzeyde yağ ve film tabakası
• Petrol ve türevi atıklar

bulunmamalıdır.

Köpek balıkları artıyor, balık çeşitliliği azalıyor

Marmara Denizi'nde balıklar yüzeyden seyri sefer ediyor.

Marmara Denizi bir biyolojik koridor.

2021 yılında aşırı Müsilaj oluşması yüzünden Marmara Denizi'ndeki balık tür çeşitliliğinde yüzde 25 ve hamsi, istavrit, kolyoz, lüfer, sardalya gibi türlerin miktarında yüzde 20 civarında azalma oldu. 

Köpek balığı, vatoz gibi türlerin hem sayısında hem miktarlarında hem de biyokütlesinde yüzde 100'e yakın artışlar oldu. 

Başka bir çalışmada köpek balıklarında artış yok.

Balıklar oksijen bulamadığı için yüzeyde sığ yerlere göç etmek zorunda kalıyorlar.

Ölmek üzere olan bir Marmara Denizi izliyoruz.

Köprüden önceki son çıkış! 
 

 

Gerekli önlemler alınmazsa balık çeşitliliği azalmaya devam edecektir.

Marmara Denizi'nde Karadeniz suyunun bulunduğu ilk 30 metrelik tabakada oksijen değeri litrede 8-9 miligram olarak ölçüldü. 

Marmara Denizi'nde yüzeyden 30 metre derinlikten itibaren başlayan Akdeniz suyunda oksijen minimum seviyede, yani oksijen litrede 1 ila 1,5 miligram civarında.

Denizin tabanından itibaren 300 metreye kadarki tabakada ise 1 miligramın altına düşüyor.

Oksijen konsantrasyonu 4,5 mg/L altında düştüğünde balıklar yaşamaz.

Ve Marmara'da asitleşme artarak devam ediyor.

Marmara Denizi'ne azot ve fosfor kirlilik deşarjları önlenmeli, Marmara'nın nefes alması sağlanmalı.

Marmara Denizi foseptiğe dönüşmüşken, deniz tabanında ciddi ölü (oksijensiz) bölgeler oluşmuşken ve Müsilaj ile "beni kurtarın" diye Marmara feryat ederken bir de Kanal projesi ile Marmara'nın daha hızlı kirlenmesi projesi ile uğraşıldı.

Bu kış ve ilkbaharda sağanak yağışlı havalarda Marmara Havzası'ndaki belediyelerin arıtılmamış evsel atık suları Marmara Denizi'ne ne kadar deşarj edildi ve Marmara Denizi'nin kirlilik yükü ne kadar arttı?

Gemilerin yıkanması ile oluşan konsantre çamurlar zaman zaman okyanuslara boşaltıyor.

Bu aslında kirliliği bölgesel olarak artırdı!

2023 yılında kaç gemi konsantre çamurunu Marmara Denizi'ne illegal deşarj etti ve halen etmeye devam ediyor.
 

 

Marmara Denizi sahillerinde yüzülebilir plajlarda haftada bir defa yukarıda verilen parametrelerin deneyleri yapılmalı ve veriler kamuoyu ile paylaşılmalı.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.