Amerika Birleşik Devletleri'ne yapılan yıkıcı 11 Eylül saldırıları, dünyanın yegane süper gücü geçmişte asla bu ölçekte bir saldırıya maruz kalmadığı için tüm dünyayı şok etmişti.

Saldırılarda silah olarak yolcu uçaklarının kullanılması hayal edilemezdi. Hedeflerden biri olan, Dünya Ticaret Merkezi'nin ünlü İkiz Kuleleri, ABD ekonomisinin gücünü temsil ediyordu. Diğer hedef Pentagon ise, ABD ordusunun gücünün yansımasıydı. ABD’ye karşı topyekun bir saldırı vardı ve uygun bir cevabın verilmesi sadece bir zaman meselesiydi.

Başkan George W. Bush’un yönetimi, 11 Eylül 2001 saldırılarının arkasında Usame bin Ladin’in başkanlık ettiği El Kaide’nin olduğu sonucuna varınca, teröre karşı savaş ilan ederek Afganistan’ı işgal etti. Belirtilen amaç Bin Ladin ve El Kaide’nin adalete teslim edilmesi ve diğer terörist grupların ortaya çıkmasının önlenmesiydi. Etnik Peştun çoğunluğun egemenliğindeki Taliban rejimi de, Bin Ladin ve diğer El Kaide üyelerini barındırması nedeniyle hedef oldu.

7 Ekim 2001’deki ABD işgali beklenmedik bir şey değildi. ABD, 11 Eylül'ün saldırılarının beyni olduğunu düşündüğü Bin Ladin'i vermesi konusunda Taliban rejimini uyarıyordu. Taliban lideri Molla Muhammed Ömer, Bin Ladin'in saldırılara katılımını gösteren kanıtlar istedi. Genel olarak, Taliban liderliği, El Kaide'nin ve aranan bir adam olan Bin Ladin'in bu saldırıyı gerçekleştiremeyeceğine inanmaya devam etti. Taliban'la en yakın ilişkileri olan Pakistan, ABD işgalinden kaçınmak için Bin Ladin konusunda ABD'yle uzlaşmaya varması için Ömer'i iknaya çalıştıysa da başarısız oldu.

Taliban tarafından yönetilen Afganistan, tecrit edilmiş ve yaptırıma maruz kalmış bir ülkeydi. Pakistan'ın yanı sıra, sadece Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Taliban rejimini tanıyordu, ancak bunlar da aşırılıkçı Taliban politikalarından gittikçe daha fazla hayal kırıklığına uğramıştı. Taliban daha önce Pakistan’ın ve dünyanın geri kalanının iki anıtı, Bamiyan ilindeki dağ eteklerine 6. yüzyılda oyulmuş Buda heykellerini yok etmemesi talebini reddetmişti.

Taliban, 11 Eylül saldırılarının gerçekleştiği dönemde Afganistan’ın neredeyse yüzde 90’ını kontrolü altına almış olsa da, Taliban yönetimine karşı direniş tamamen çökmemişti. Eski Mücahid komutanı ve eski savunma bakanı Ahmet Şah Mesut hala meydan okuyordu ve benzer durumda başka Taliban karşıtı savaşçılar da vardı. Mesut, 11 Eylül saldırılarından iki gün önce, kuzeydeki Takhar ilinde El Kaide tarafından düzenlendiği iddia edilen bir intihar saldırısında hayatını kaybetti.

Taliban'ın sert önlemleri, grubun kontrol ettiği alanlarda güvenliği genel olarak arttırmıştı, ancak savaşçılarının özellikle de Hazara Şii topluluğuna karşı insan hakları ihlalleri gerçekleştirdiği yönünde sık şikayetleri vardı. Taliban savaşçıları, Taliban yönetimi boyunca, militan grubun Eylül 1996’da Kabil'i ele geçirmesinden ABD işgalinden sonra hükümetinin düşüşüne kadar çoğunluğu Peştun dışı etnik azınlıklardan oluşan Kuzey İttifakıyla savaşmayı sürdürdü. Rakipleri yenmek Taliban'ın ana dikkat odağını oluşturuyordu ve Afgan halkının kaygılarını ve ihtiyaçlarını giderecek sosyo-ekonomik programların eksikliğinin de nedeniydi.

Taliban'ın belirli bazı kararları tartışmalara yol açtı. Dokuz yaşından büyük kızların okula gitmesini engelleme hamlesi geniş çapta eleştirildi. Rejimin, kızlar için ayrı okulları idare edecek kaynaklarının olmadığı iddiası ikna edici değildi. Kadınların evleri dışında çalışma yasağı, dulları ve hanelerini geçindirmek için çaresizce gelire muhtaç olanları da etkilediği için eleştirildi. Taliban’ın şeriat mahkemelerinin ne temel düzeyde bile adaleti sağlayamadığı yönünde şikayetler vardı. Kabil'deki Gazi Stadyumu gibi halka açık yerlerde kadın ve erkeklere verilen idam cezaları Taliban'ın imajını daha da zedeledi. İdamlar, recm, hırsızlıkla suçlananların uzuvlarının kesilmesi gibi cezalar halk arasında korku yarattı. Taliban dini polisi kuralları olay yerinde hemen uyguladığı için korkunçtu. Yüzleri açık kadınlar ve sakalsız erkekler sokaklarda ve pazar yerlerinde küçük düşürülüyor ve cezalandırılıyordu. Taliban, bu kararları Afganistan'daki kanunsuzluğun ancak sert cezalar vererek çözülebileceğini iddia ederek savundu.  

Taliban yönetimi aynı zamanda bazı başarılar da kaydetti. Mücahidlerin kötü yönetimi ve kendi aralarındaki savaşlardan sonra ülkenin birçok yerinde barış sağlanmıştı. Kanunsuz mücahit silahlı grupların yolcuları soymak için yol kenarına kurduğu çok sayıda kontrol noktası kaldırıldı. Bu sayede, yolcu ve eşya taşıyan araçların serbest dolaşımı sağlandı böylece Taliban tüccar ve taşımacıların desteğini kazandı. Taliban hareketinin kurucusu Ömer tarafından yayınlanan bir kararnameyle afyon-haşhaş ekimi Afganistan'ın grubun kontrolündeki neredeyse yüzde 85'inde ortadan kaldırıldı.

Taliban'ın yıkılması da yükselişi kadar hızlı oldu. ABD kuvvetleri Taliban'ın pozisyonlarını bertaraf etmek için hava saldırılarına başvurdu ve Taliban savaşçılarını aceleci bir geri çekilmeye mecbur bıraktı. ABD ordusu, Kuzey İttifakı'na kasabaları ve son olarak da Taliban'ın boşalttığı Kabil'i ele geçirmesi için yardım etti. Kuzey Afganistan'da Taliban savaşçıları ikmal hatlarından koparılırken, güneydeki üslerse ABD'ye iade edilmeyecekleri yönündeki bir anlaşma kapsamında Özbek savaş ağası Raşid Dostum'a teslim oldu. Bununla birlikte, kıdemli Taliban üyeleri ABD'ye teslim edilerek Guantanamo Körfezi hapishanesine sevk edildi. Daha önce de, havasız konteynerlerde Mezarı Şerif'e taşınan yüzlerce Taliban savaşçısı boğularak ölmüştü.

Kasım 2001 sonlarında Taliban savaşçılarının çoğu, Ömer'in de bir daha görülmemek üzere motosikletle kaçtığı belirtilen ruhani başkentleri Kandahar'a kadar geri çekilmişti. Taliban liderlerinin birçoğu ise komşu Pakistan'a sığındı. Bin Ladin liderliğindeki El Kaide üyeleri, Nangarhar ilindeki Tora Bora'ya kaçtı ve ABD'nin acımasız hava saldırılarından kurtulanlarsa Pakistan'a geçti.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 2/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 3/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 4/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 5/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 6/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 7/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 8/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 9/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 10/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 11/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 12/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 13/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 14/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 15/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 16/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 17/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 18/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 19/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 20/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 21/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 22/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 23/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 24/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 25/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 26/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 27/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 28/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 29/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 30/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

Aralık ayının başlarında, Bonn Konferansında Taliban sonrası Afganistan için bir yol haritası hazırlandı ve işgalci Sovyet güçleriyle savaşmış olan düşük düzeydeki bir mücahit lideri, Hamid Karzai geçici başkan olarak atandı. Demokrasi yeniden ilan edildi, cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri yapılmaya başlandı ve ulusal öneme sahip meselelerin çözümü gerektiğinde geleneksel Loya Jirga (akil ihtiyarlardan oluşan büyük meclis) toplandı. Ülke çok geçmeden canlı bir basına ve sesli bir sivil topluma sahip olmuştu. Başta kız çocukları olmak üzere daha fazla çocuk okula gitmeye başladı, yüksek öğrenim olanakları ve sağlık tesisleri genişletildi, kadın haklarını güvence altına almak için yasal düzenlemeler yapıldı. Bununla birlikte, dozu azalmamış şiddet bazı kazanımları boşa çıkardı.

Aralık 2001'de, kendisinin de yerlisi olduğu Kandahar'a yaptığı ilk ziyarette, Karzai bir Taliban saldırısından kurtuldu. Bu, ilerleyen yıllarda güçlenecek ve 2005'te Afgan hükümeti ve ABD liderliğindeki yabancı kuvvetler için büyük bir tehdit haline gelecek olan Taliban isyanının başlangıcının işaretiydi. 2003’ün başlarında ABD, Irak’ı işgal etmişti ve dikkatini Afganistan yerine bu yeni savaş alanına yönlendirmişti.

Ömer'in 2013 Nisan'ındaki ölümü ve halefi Molla Aktar Muhammed Mansur'un Pakistan'ın Belucistan ilinde 2016 Mayıs'ında öldürülmesinden sonra, Taliban isyanı yeni liderleri Şeyh Haybetullah Akunzade altında ivme kazanmayı sürdürdü. Bugün Taliban, yaklaşık 18 yıl önceki ABD işgalinden bu yana herhangi bir döneme kıyasla en fazla bölgeyi kontrolü altında tutuyor. Nihayetinde ABD, Temmuz 2018'de Afgan Hükümetinin yokluğunda Taliban'ın doğrudan barış müzakereleri talebini kabul etti. Ancak, Afganistan'da barış yapmak ürpertici bir meydan okuma olmayı sürdürüyor. Başkan Donald Trump'ın, Taliban ile öngörülen barış anlaşmasını iptal etme yönündeki 8 Eylül’deki hamlesi Afganistan’ın kaygı verici belirsizliğine katkıda bulunurken, dökülmeye devam eden kanla ilgili endişeleri artırdı.

Anlaşıldığı üzere, 11 Eylül ABD’ye yönelik ilk ve son büyük terörist saldırıydı, ABD ise muhtemel başka saldırıları engellemek için eşi görülmemiş adımlar attı. 11 Eylül saldırganlarının hiçbiri Afgan olmasa da Afganistan sonu gelmeyen bir şiddete maruz kalmaya devam ediyor.

* Rahimullah Yusufzai, özellikle El Kaide lideri Usame Bin Ladin ve Taliban lideri Molla Ömer’le yaptığı röportajlarla dünya çapında tanınan bir gazeteci, politika analisti ve savaş muhabiridir.

Independent Türkçe için çeviren: Kerim Çelik