İran-Alman çifte vatandaşı Jamshid Sharmahd’ın (Cemşid Şarmend) ailesi, Sharmand’ın üç yıldır Tahran’da tutuklu olması ve aylarca onunla görüşmelerine izin verilmemesinin yanı sıra yabancıların serbest bırakılmasıyla ilişkin son anlaşmalarda adının yer almaması ve hakkında verilen idam cezasının her an uygulanabileceği korkusu nedeniyle hayal kırıklığıyla yaşıyor.

Karar, Temmuz 2020’nin sonlarında İran güvenlik servislerinin eline düşen Sharmahd davasının sonunda verildi. Tahran yönetimi, sürecin sadece ‘karmaşık’ olduğunu söyleyerek herhangi bir ayrıntı vermedi.

Sharmahd, Nisan 2008’de İran’ın güneyindeki Şiraz’da bir camiye düzenlenen ve 14 kişinin ölümüne neden olan saldırıdan suçlu bulundu.

Şarku’l Avsat’ın Fransız haber ajansı AFP’den aktardığı habere göre insan hakları ve muhalefet aktivistleri, Sharmahd’ı Tahran tarafından taviz elde etmek veya yurtdışında tutuklanan vatandaşlarının serbest bırakılmasını sağlamak için tutuklanan diğer yabancılar gibi, İran ile büyük güçler arasındaki satranç tahtasında bir piyon olarak kullanıldığını düşünüyor.

Sharmahd’ın ailesi, ABD’ye taşınmadan önce 1980’lerde Almanya’ya göç eden bilgisayar sistemleri geliştiricisinin, Temmuz 2020’de İran güvenlik güçleri tarafından İran’a komşu bir ülkedeyken kaçırıldığını söylüyor.

İran’dan bu konuda resmi bir açıklama yapılmadı. Uluslararası Af Örgütü, Sharmahd’ın ‘zorla kaybetmeye’ ve ardından ‘adil olmayan bir yargılamaya’ ve işkenceye tabi tutulduğunu belirtti.

Sharmahd’ın hangi hapishanede olduğunu bilmeyen aile, Almanya ve Batılı hükümetlere Sharmahd’ın serbest bırakılması sağlamak için daha güçlü adımlar atma çağrısında bulundu. Pazartesi günü İran’ın Sharmahd’ın tutuklandığını açıklamasının üzerinden üç yıl geçmesi nedeniyle, Berlin’deki Alman Dışişleri Bakanlığı binası önünde gösteri düzenlendi.

Berlin, onu kurtarmak için çaba sarf edildiğini bildirdi. Almanya Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü AFP’ye verdiği demeçte, “Jamshid Sharmahd lehine ve ölüm cezasının uygulanmasına karşı yoğun bir şekilde baskı yapmaya devam ediyoruz” ifadelerini kullandı. “Amacımız kararın uygulanmasını önlemek. Bunun için tüm kanallara başvuruyoruz” diyen Sözcü, Sharmahd’ın ailesinin ‘tasavvur bile edilemeyecek, tolere edilemeyecek şeyler yaşadığına’ dikkat çekerek “Başından beri onlarla sürekli iletişim halindeyiz ve işlerin aşırıya kaçmaması için elimizden gelen her şeyi yapmaya devam ediyoruz” ifadelerini kullandı.

Baskı oyunu

Ancak Sharmahd’ın ABD’de yaşayan kızı Gazala bu adımların yeterli olmadığına inanıyor. Kızı “İran üzerinde Batı’nın bir baskısı yok. Bir Alman vatandaşı kaçırıldı ve hiçbir şey olmadı” dedi. Ayrıca “Bu bir oyun. Onlar baskı yapar, siz de baskı yaparsınız. Onlardan gelen baskı babamı asmak yönünde” ifadelerini de sözlerine ekledi.

Temmuz ayında İranlı yetkililer, Sharmahd’ın ABD’de yaşayan karısıyla 5 ayın ardından ilk kez telefon görüşmesi yapmasına izin verdi. Kızıyla da iki yıl sonra ilk kez iletişim kurabildi. Ancak Gazala, babasının ‘yorgun’ gibi olduğunu ve ‘kırık’ bir sesle konuştuğunu, bu nedenle aramanın bir saat sürmesine rağmen rahatlamaktan çok endişelerinin arttığını belirtti.

Kızı “Telefon görüşmeleri harika ama aynı zamanda bir endişe kaynağı da zira, arkasında her zaman bir amaç vardır” dedi. Ayrıca “Bu arama onu idam etmeden önce bizi susturmak için miydi? Bir veda mıydı? Konuşma sırada duygusal olmamaya çalıştım” ifadelerini de kullandı.

Geçen Şubat ayında yargı, Sharmahd’ın ‘terörist grup Tender’in lideri olduğunu, terör eylemleri planlayarak ve yöneterek yeryüzünde yolsuzluk yapma suçlamasıyla ölüm cezasına çarptırıldığını’ duyurdu. Söz konusu terör eylemleri arasında, Nisan 2008’de Şiraz’da bir camiye düzenlenen ve 14 kişinin ölümüne neden olan saldırıdan da bahsedildi. Ailesi, hakkındaki tüm suçlamaları reddetti.

Gazala, Sharmahd’ın görüşme sırasında tutulduğu hapishanenin yerini açıklama izni olmadığını açıkça belirttiğini vurguladı. Yabancı tutukluların çoğu Tahran’ın kuzeyindeki Evin hapishanesindeyken, diğer mahkumlardan veya insan hakları örgütlerinden Sharmahd’ın oradaki varlığına dair herhangi bir rapor gelmedi.

Karşılıklı çıkar elde etme

Sharmahd’a verilen idam cezasının uygulanmasına yönelik korkuları, Tahran’ın Mayıs ayında ‘yolsuzluk yapmak, isyancı bir grup oluşturmak, birçok terör operasyonu planlamak ve yürütmekten’ suçlu bulunan İranlı-İsveçli Habib el-Kaabi’yi idam etmesinden bu yana arttı.

Uluslararası Af Örgütü’ne göre, İran güvenlik servisleri onu Ekim 2020’de Türkiye’de tutuklayarak, İslam Cumhuriyeti’ne nakletmişti.

2017 yılında İran İslam Cumhuriyeti yargısı, geçen yıl tutuklanan İran asıllı İsveçli Ahmed Rıza Celali için idam cezası verdi. Celali yolsuzluk, İsrail istihbaratıyla ilişki kurma ve ona İran’ın nükleer programındaki bilim adamları hakkında bilgi vermekle suçlandı.

Geçtiğimiz haftalarda İran, orada gözaltına alınan dört yabancıyı serbest bıraktı. Bunlardan en dikkat çekeni, Umman’ın aracılık ettiği bir takas anlaşması kapsamında, Brüksel'in ‘terörizm’ suçlamasıyla hüküm verdiği İranlı diplomat Esadullah Esadi’yi serbest bırakması karşılığında, Belçikalı insani yardım çalışanı Olivier Vandecasteele’in serbest bırakılması oldu.

Gazala Vandecasteele’in serbest bırakılmasına yönelik mutluluğunu dile getirdi. Konuyla ilgili olarak “Bazı kişilerin serbest bırakılması İran için kazançlı bir iş” dedi. Herkesin serbest bırakılması gerektiğini vurgulayan Gazala, Avrupa ülkeleri arasında bu konudaki koordinasyon eksikliğini eleştirdi. İnsanları idam sırasında tek başlarına bırakmanın ne kadar insanlık dışı olduğunu vurguladı.

Şarku'l Avsat