Cezayir ile Fransa arasındaki "hafıza savaşı", bir Cezayir kampanyasının "Modern Cezayir Devletinin Kurucusu" Emir Abdulkadir'in nadide bir el yazmasının Fransa'da gerçekleştirilmesi planlanan müzayedesini iptal etmeyi başarmasının ardından resmi siyasi düzeyden halk seçkinlerine taşındı.

Halk kampanyası ve resmi sessizlik

Cezayir'in iletişim sitelerinde yazmanın satışına karşı çıkan bir kampanya sonucunda adım atıldığını düşünenler ile konunun iki ülkenin en üst makamlarının baskılarıyla ilgili olduğunu belirtenler söz konusuyken Fransa'nın Vannes kentinde düzenlenecek olan Emir Abdukadir el-Cezayiri'ye ait nadide bir el yazmasının satışı için düzenlenen müzayede iptal edildi.

Diasporadaki Cezayir toplumu ve bazı seçkinlerle bağlantılı sayfalar, Emir Abdulkadir'e ait İslami bir el yazmasının, Fransa'daki Cezayirlilerin ortak çabaları sayesinde müzayededen çekildiğinden bahsedildi.

Ayrıca, Müzayede evi yetkilisiyle gerçekleştirilen bir telefon görüşmesinde "Bu el yazmasının Cezayir'de bir müzeye ulaştırılması için Fransa'nın Nantes kentindeki Cezayir Konsolosluğuna teslim edilmesini sağlayacağım" dediği belirtildi. 

Cezayir ve Paris'teki resmi makamlar ise sessizliğini koruyor. Bu konuda herhangi bir açıklama yapılmaması, Cezayir'den gelen adımı görmezden gelmenin ülke tarihine ilgi eksikliğini doğruladığını düşünen büyük grupları öfkelendirdi. 

Belgenin açık artırmadan çekilmesi

Fransa'nın Vannes kentindeki "Anter Oncher" adlı müzayede evi, el yazmasını kendi web sitesinde sergileyeceğini duyurdu.

Ancak kısa bir bildiri yayınlayarak duyurusunu sildi. Metin, sergilenmesi amaçlanan el yazmasının Emir Abdulkadir'in müritlerinden oluşan Cezayirli bir kabileye ait olduğunu belirtir.

Söz konusu metne göre 1842'de General Theodil Changarniy komutasındaki Fransız kuvvetleri kabileye saldırdığında kabile koyunlarını otlatıyordu.

El yazması, 29 Ağustos 1842'de Paris'e hediye olarak gönderdiğini söyleyen bir Fransız subayı olan Afrika Ordusu Teğmen Planry tarafından ele geçirildi.

Fransız General Theodil Changarniy'in 1849'da Paris'te yayınlanan bir kitabında Biri Cezayir ve el-Titri bölgesinde olmak üzere 1842'de yönettiği birçok baskına ve 1842'de Ouarsenis'in yüksek dağlarındaki Beni Verrağ kabilesine yönelik büyük bir baskına atıfta bulundu. Saldırısının sonucunun 50 ölü ve aşiretten 3 bin esir olduğu belirtildi.

İlkinin hemen ardından başka bir baskına işaret edildi. Kitaba göre baskın, 15 bin deve, 300 at, bir katır ve 15 ila 16 bin koyun ele geçirilmekle temsil edilen büyük bir ganimetle sonuçlandı. Tüm katırlara büyük miktarda ganimet yüklendi.

Müellifi Kahire'den el-Hadi Ebu Surur İbn Abdurrahman el-İbadi eş-Şafi olan ve 1620 Ağustos ayında tamamlanan el yazması, içtihat niteliğindedir.

Transkripsiyonu 6 Kasım 1659'da Muhammed İbn Muhammed İbn Kasım İbn İsa İbn Muhammed el-Gabrini el-Hadi tarafından yapıldı.

Münferit bir olay değil mi?

Bu bağlamda, sosyoloji profesörü Abdussslam Filali, Independent Arabia'ya yaptığı açıklamada konunun münferit bir olay olmadığı ve Fransa'da bulunan Cezayir arşivlerinin kurtarılması çerçevesine dahil edilmesi gerektiğini vurguladı.

Cezayirliler, halk ve hükümet olarak yapılması gereken ilk şeyin, beyan edilen ve gizlenen içeriğin muhasebesini yapmak olduğunu söyledi.

Bu hedefe ulaşıldığı takdirde, tarihi bir hakkın yeniden tesis edilmesi ve Cezayir hafızasının uğradığı adaletsizliğin gidişatının düzeltilmesi anlamına geleceğini vurguladı.

Filali ayrıca "Bu arşivin yüzlerce tonunu Cezayirlilerin kütüphanelerinde olduğunu hayal ediyoruz" dedi.

Hafıza dosyasıyla ilgili olarak Cezayirlilerin Fransızlarla diyalogdan en büyük taleplerinin "arşivlerini kurtarmak" olduğunu ifade etti.

İlişkileri olumsuz etkileyen uygulamalar

Ayrıca, Modern ve Çağdaş Tarih Profesörü Berikullah Habib, Independent Arabia'ya yaptığı açıklamada "Uluslararası kanunlar ve normlar, özellikle de 1972'de çıkarılan ve ister kolonyal dönemde ister uluslararası bir kaçakçılık operasyonuyla ilgili olsun, önceki tarihsel dönemlerde el konulan her türlü mirasın veya arkeolojik malzemenin iadesini gerektiren yasa ile ilgili olarak diplomatik ve kültürel işlemlerde bir dizi kontrolü onaylamıştır. Fransa'nın son zamanlarda yaptığı şey, 1620'ye kadar uzanan bir grup el yazması satmaya çalıştıktan sonra, halkların mülkiyetine ve miraslarını ve antik eserlerini geri alma haklarına halel getirecek olan tüm uluslararası yasaları ihlal ediyor. Bununla, Cezayir'deki Fransız sömürge döneminde elde edilen bir el yazmasını kastediyoruz" dedi.

Habib, bazı Cezayirlilerin tarihi el yazmalarının Fransa'daki müzayedede satışını iptal etmek için başlattığı kampanyanın başarısının, mirasın ve el yazmalarının geri kalanının geri kazanılması yönünde çok önemli bir adım olduğunu söyledi.

Bu tür uygulamaların, özellikle bir ulusun mirası ve tarihi söz konusu olduğunda, Cezayir ile diğer ülkeler arasındaki diplomatik ve siyasi ilişkileri olumsuz etkileyeceğini vurguladı.  

Cezayirli bilim adamlarının mirasları ve tarihleriyle ilgili her şeyi geri almanın zamanının geldiğinin altını çizdi.

 

 

Independent Arabia