11. gün… 

36 binin üzerinde can kaybı, hâlâ enkaz altından çıkarılamayanlar, toplu mezarlar, ilikleri donduran soğuk ve devam eden barınma sorunu... 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 14 Şubat'ta kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada 175 bin çadırın, 5 bin 400'den fazla konteynırın da afet bölgesine ulaştırıldığını söyledi. 

Üniversite öğrencilerine haber verilmeden boşatılan yurtlar hakkında da konuşan Erdoğan, "Halihazırda yaklaşık 890 bini kamu yurtları ve tesislerinde, 50 bini otellerde olmak üzere, toplamda 1,6 milyon depremzedenin barınma ihtiyacını karşılamış durumdayız" dedi. 

Erdoğan'ın açıklamasında bir detay daha vardı: Katar'dan gemilerle gelecek 10 bin konteynır. 

Cumhuriyet tarihinin en büyük felaketinin ilk şokunun ardından bölgeye ulaşan konteynırlarla ilgili tartışmalar da sürüyor. 

"Günde 200 konteynır üretebilirim" diyen Kızılay günde 50 konteynır üretecek

Son olarak BirGün'den İsmail Arı, Malatya'da Türkiye'nin en büyük konteynır fabrikasının sahibi Kızılay'ın, afet durumları için konteynır stoklanmasına "ekonomik gerekçelerle" onay vermediğini yazmıştı. 

Kızılay Başkanı Kerem Kınık ise Twitter'dan yaptığı paylaşımda konteynır üretimine hız verdiklerini söyledi. 

Kızılay Sistem Yapı Genel Müdürü Üzeyir Pala ise Anadolu Ajansı'na verdiği röportajda günlük en az 50 konteynır üretim hedefiyle çalışmalarını hızlandırdıklarını ifade etmişti. 

Kızılay Yapı Sistem'in internet sitesinde yer alan bilgide "acil talepleri karşılayabilecek, 1 vardiyada 80, gerektiğinde 3 vardiya ile günde 200 konteynır üretim kapasitesine sahip olunduğu" yazıyor. 

Bayraklı konteynır kenti 300 depremzedeyi alacak

Deprem ve savaş sonrası göçlerle sıkça sınanması sebebiyle Türkiye'nin hazır da bekleyen konteynır kentleri de var. 

Örneğin, 30 Ekim 2020'de gerçekleşen İzmir depreminden sonra, depremzedelerin barınma ihtiyacı İzmir Valiliği AFAD Bayraklı Geçici Konaklama Merkezi kurulmuştu. 

Yapılan açıklamaya göre Bayraklı ilçesinin Adalet Mahallesi'nde kurulan konteynır kentte yaklaşık 300 depremzede konaklayacak. İzmir'deki misafirhaneler de 4 bin depremzede için hazırlanıyor. 
 

 

Harran'ın konteynır kenti 2019'da boşaltılmıştı

Bir başka örnek ise Suriye savaşı sonrası en fazla göçü alan üçüncü şehir Şanlıurfa'da kurulan konteynır kentler. 

Şanlıurfa'nın Harran ilçesinde yer alan "Konteynır Kent Konaklama Tesisi" bunlardan biri. 

"Harran'a 10 bin Suriyeli için konteynır kent kuruluyor" haberleriyle kamuoyuna duyurulan bu tesisin yapımına 2012'de başlanmış ve 2013'ün başında açılışı gerçekleşmişti. 

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Haziran 2013'te yaptığı açıklamada 13 bin 166 kişinin bu kentte kaldığını söylemişti. 

İçerisinde okul, sahra hastanesi, su tankı, mescit, alışveriş merkezi, otopark, çocuk parkı, yaşam alanları da bulunan Harran Konteynır Kenti'nin kapatılacağı ilk kez 2019'un yaz aylarında duyurulmuştu. 

O dönem içeride kalan 9 bin 500 kişiden, ev tutacaklara kira yardımı yapılacağı da söylenmiş ve kamp zaman içerisinde boşatılmıştı. 

Harran, konteynırların bakım-onarımına başladı

Depremde en fazla yıkıma uğrayan Kahramanmaraş'ın nüfusu yaklaşık 1,2 milyon. Hatay'ın 1,6 milyon ve Adıyaman'ın ise 635 binin üzerinde. 

Deprem felaketinin ardından Adıyaman'a iki, Kahramanmaraş Pazarcık'ta 2,5 saat uzaklıkta olan Harran Konteynır Kenti'nin depremzedelere açılıp açılmayacağı da merak konusu oldu. 

Harran Belediye Başkanı Mahmut Özyavuz, an az 10 bin kadar insanı barındırabilecek konteynır kent ile ilgili Independent Türkçe'ye bilgi verdi. 

Özyavuz'un açıklamasına göre depremzedeler için Harran Konteynır Kent Konaklama Tesisi'nde iyileştirme, bakım-onarım çalışmaları başladı. Tesis için kullanılabilecek şartlar oluştuğunda misafir kabulüne başlanacak. 
 

Harran haricinde Şanlıurfa'nın henüz hangisi olduğu netleşmeyen bir ilçesinde daha konteynır kent kurulacak. 

Mahmut Özyavuz, 30'a yakın depremzede ailenin Harran'daki konteynırlara alındığını ve kendileri için gerekli hayat şartlarının yerine getirildiğini açıkladı. 

2000 adet konteynır var

Harran'daki 2000 adet konteynırla en az 10 bin kişinin ağırlanabileceğini ifade eden Özyavuz, deprem bölgelerinden nakil işlemlerinin nasıl olacağı ile ilgili şunları söyledi: 
 

10 ildeki depremzedelerin tamamına kapımız açık. Bize başvuran ailelerin naklini kendi imkanlarımızla yapabiliriz. Ancak kendi imkanlarıyla gelen de var. Yakınları bizi ulaşıyor, tanıdıklarının araçlarıyla geliyorlar. 

Biz ilçe merkezindeki iki sosyal tesisi ve kaymakamlığın bir tesisini de depremden zarar görenlere açtık. Harran'da kültür merkezinde, gençlik sporda, yatılı bölge okulumuzun konferans salonumuzda gelen vatandaşlarımızı ağırlıyoruz. 

2012-2019 yılları arasında açık kalan konteynır kentin boşaltılmasıyla ilgili de Özyavuz, "Son zamanlarda eve dönüşler de başlamıştı. Pek çok kişi de kendi işini gücünü kurmaya başladı ve şehir hayatına döndüler. Şehirlerde, ilçelerde ev kiralayıp ya da ev alarak hayatlarını sürdürüyorlar" dedi. 

Van depreminde kullanılan konteynırların bir kısmı Harran'a taşındı 

Özyavuz'un açıklamasına göre Harran'da konteynırların bir kısmı daha önce Van depreminde de kullanıldı. Daha sonra Suriyelilerin konteynır kentlerine taşındı.  

23 Ekim 2011'de Van-Erciş merkezli ve 9 Kasım 2011'de Van-Edremit merkezli gerçekleşen 7,2 ve 5,6 büyüklüğündeki depremlerde 644 kişi yaşamını yitirmiş, binlerce kişi evsiz kalmıştı. 
 

AFAD'ın verilerine göre bu depremlerden sonra Van merkezde 24 bin 14, Van Erciş'te 5 bin 472 adet olmak üzere toplam 29 bin 486 adet konteynır kuruldu. Burada barınan insanların sayısı ise 175 bin 70'ti. 

Kalıcı konutların teslim edilmeye başlamasıyla Van'daki konteynır kentler, 2013 itibarıyla toplanmaya başlamıştı. 

Depremzedeler için yapılan 17 binden fazla TOKİ konutu, iki yıl ödemesiz, 20 yıl vadeyle satılmıştı. AFAD'dan Ekim 2013'te yapılan açıklamada depremzedelere toplam 245 milyon 514 bin 800 lira kredi kullandırıldığını söylemişti. 

O dönem konteynır kentlerde kalan ve imkanı olanlar ev sahibi olmuş ancak yoksul kesime, zaten yaşam koşullarının zor olduğu konteynırı terk etmekten başka seçenek bırakılmamıştı. 

Ceylanpınar konteynır kenti bomboş

Şanlıurfa'daki konteynır kentlerle harekete geçen diğer bir kurum da Şanlıurfa Barosu'ydu. 

Yapılan sosyal medya paylaşımlarında, Harran, Akçakale, Ceylanpınar, Suruç ve Birecik'te geçici barınma merkezlerine tahsis edilmiş olan konteynır ve çadırların akıbetinin baroya bildirilmesi hususunda Şanlıurfa Valiliği ve Şanlıurfa Afet ve Acil Durum Müdürlüğü'ne başvuru yapıldığı belirtildi. 
 

Baro'nun Twitter hesabından paylaşılan videolarla "Ceylanpınar ilçemizde bulunan ve şu anda kullanılmayan konteyner ve çadırların il genelinde evleri depremde yıkılan ve hasar gören vatandaşlarımıza tahsis edilmesini barınma ihtiyaçlarının karşılanmasını ve çevre illere gönderilmesini ivedilikle talep ediyoruz" denildi. 
 

Independent Türkçe'ye konuşan Şanlıurfa Baro Başkanı Abdullah Öncel'in açıklamasına göre, sosyal medya hesaplarından yapılan çağrının ardından Baro yetkilileri, geçici barınma yerlerini kontrol etmek için görevlendirildi. 

"Bazı konteynırlar yok pahasına satıldı"

"Arkadaşlarımız baktı. Konteynır kentte kimsenin olmadığını söylediler ve görüntülerini paylaştılar" diyen Öncel, bazı farklı duyumlar aldıklarını söyledi: 
 

Çadır kentler ve konteynır kentler boşatıldıktan sonra insanlara yok pahasına satıldığı yönünde duyumlar aldık. Bunun üzerine biz de afet koordinasyona ve valiliğe bir yazı yazdık. 'Envanterinizde kaç konteynır var, kaç çadır var?' diye sorduk. 

Bu arada başsavcı ile de görüştük. Durumu anlattık. "Bana bilgileri at, konteynır kentin boşaltılmasından sonra konteynırların satılmasıyla ilgili soruşturma açacağız" dedi. 

Baro temsilcilerinin Harran konteynır kentini de kontrol ettiğini söyleyen Öncel, 8 bin kişilik kapasitenin olduğunu ve hâlihazırda 200 kişinin yaşadığının tespit edildiğini aktardı. 

Öncel'in açıklamasına göre bu 200 kişi, yeni yerleştirilen depremzedeler değil, daha önceden orada kalanlar. 

"Hiç değilse ilk etapta Urfa'da sokakta yatanlar taşınsaydı"

"Kentler boşaltıldıktan sonra Ceylanpınar'daki konteynırların bir kısmının yok pahasına üçüncü kişilere satıldığı yönünde çok ciddi teyitli bilgilerimiz var" diyen Şanlıurfa Baro Başkanı Abdullah Öncel, "‘3 bin liraya aldım, 5 bin ve 8 bin liraya sattım' diyen kişiler var" ifadelerini kullandı. 

Konteynırların satıldıktan sonra depo ya da inşaatlarda ofis, bekçi kulübesi olarak kullanıldığını hatırlatan Öncel, şöyle devam etti: 
 

Madem elinizde bu kadar konteynır var, bu kadar çadır var, neden ilk gün siz bu aksiyonu almadınız? Biz bunu anlatmaya çalışıyoruz. 

Bir Şanlıurfa Barosu olarak ilk günden beri depremzedelere kapımızı açtık. İnsanları burada konaklattık. İnsanlar çok tedirgindi. Arabada uyudular. 

Harran buradan 45 kilometre. Urfa'da binlerce insan birinci ve ikinci gün sokakta kaldı. Camilere sığındılar. Bizim gibi kapılarını açan birkaç kurum vardı. Hiç değilse Urfa'da kalanlar, tutulacak otobüslerle taşınabilirdi. Bu tamamen yönetim beceriksizliği ve koordinasyon eksikliğidir. 

Durum biraz sakinleştikten sonra buradan 150 kilometre ötedeki Adıyaman'dan insanlara ulaşılabilirdi. Burada devasa büyüklükte çadır ve konteynır imkanı var iken bunların hâlâ kullanılmamış olmasına pes diyoruz.

Ceylanpınar Belediye Başkanı Feyyaz Soylu ise Independent Türkçe'ye yaptığı açıklamada Ceylanpınar'daki geçici barınma yerlerinin çadırkent olarak inşa edildiğini, bölgede çalışan kamu personeli için de konteynırların olduğunu söyledi. 

Bölgenin yaklaşık beş yıldır atıl olduğunu söyleyen Soylu, depremzedeler için kullanılması için bakımdan geçmesi gerektiğini aktardı. 

Soylu, konteynırların satıldığı ile ilgili bir duyum almadıklarını da açıklamalarına ekledi. 

Tüm çadır ve konteynır kentlere yarım milyar lira harcanmıştı

AFAD, 2013 yılında "Suriyelilerin Konakladığı Geçici Barınma Merkezlerindeki Harcama ve Maliyet Analizi" adlı bir rapor yayınlamıştı. 

Rapora göre Harran'da 13 bin 861, Ceylanpınar'da 24 bin 696 Suriyeli misafir edildi. 

Harran'da 2 bin konteynır, Ceylanpınar'da 4 bin 771 çadır ve Akçakale'de 4 bin 970 çadır bulunuyordu. 

AFAD'ın raporuna göre 309 bin 224 metrekare alana yapılan Harran Konteynır Kenti'nin o dönemki maliyeti 47 milyon 544 bin 373 liraydı. Diğer konteynır kentler için ise şu miktarlar harcandı.
 

​​​​​​​1 Mart 2012'de Ceylanpınar'da açılan barınma merkezi ise 500 bin metrekare alandaydı. 

AFAD, o dönem Ceylanpınar'a kurulan çadırlar için 46 milyon 332 bin 280 Türk lirası harcandığını açıklamıştı. 

Çadırların birim maliyeti ise 9 bin 995 liraydı. Harran'daki konteynırlar için birim fiyatı, o dönemin değeriyle 23 bin 772 liraydı. 

AFAD'ın 2013 verilerine göre Şanlıurfa, Kilis, Malatya, Osmaniye, Hatay, Gaziantep, Adana, Adıyaman, Mardin ve Kahramanmaraş'a kurulan çadır ve konteynır kentlerin tamamının kurulumu toplam 532 milyon 790 bin 825 liraya mâl oldu.